جامعه ایران بعد از هر طوفان دوباره به گذشته باز می‌گردد / این ویژگی امکان تغییر نقاط ضعف را از ما می‌گیرد

 سلام نو – سرویس اجتماعی: با آغاز واکسیناسیون در ایران و دیگر نقاط جهان چشم‌انداز پایان یا حداقل مهار کرونا اندکی روشن شد. به نظر می‌رسد حتی با سرعت کند واکسیناسیون در ایران نیز در نهایت تا انتهای سال ۱۴۰۰ بخش قابل توجهی از جامعه واکسینه شوند و کرونا تا حد قابل قبولی مهار شود.

حال سؤال جدی این است که کرونا با روح، روان و جامعه ما چه کرده است و چه زخم‌هایی را برای ما به یادگار می‌گذارد و در دوران پسا کرونا باید به التیام کدام آسیب‌ها اولویت بخشید.

محمدعلی الستی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با سلام نو با تاکید بر ضرورت تغییر برای بقا گفت: به طور کلی موجوداتی می‌توانند در این جهان به حیات خود ادامه دهند که آماده سازگاری با تغییرات جاری در جهان باشند. اگر از شما بپرسند دایناسورها چطور از بین رفتند پاسخ‌هایی مثل شهاب سنگ، ویروس یا آغاز عصر یخ‌بندان را خواهید داد، اما من به شما می‌گویم که علت اصلی از بین رفتن دایناسورها این است که نتوانستند خود را با شرایط جدیدی که رخ داد تطابق دهند.

وی ادامه داد: بحران کرونا هم یکی از بحران‌هایی بود که نیاز به تطابق داشت و ما امکان تطابق خود با این ویروس را دیدیم. ایران و تمام ملت‌های دنیا آزمون مهمی پس داده و نشان دادند که چگونه می‌توانند خود را با شرایط جدید تطابق دهند.

الستی در پاسخ به این پرسش که به جامعه مشهور به انعطاف‌پذیری ایران چه نمره‌ای در برابر این بحران می‌دهد گفت: وقتی می‌گوییم ایران کشوری است که در برابر بحران منعطف است و تاب آورده از منظر تاریخی حرف می‌زنیم.

وی ادامه داد: این که ایران مانند شاخه گندم است که در برابر طوفان سر خم می‌کند، اما نمی‌شکند یکی از ویژگی‌های غیر قابل انکار ما بوده که باعث بقای ما نیز شده است. اما از طرف دیگر سر خم کردن و بلند شدن بعد از طوفان نشان می‌دهد که ما بعد از هر طوفان دوباره به گذشته باز می‌گردیم و آمادگی تغییر متناسب با شرایط جدید را نداریم.

این استاد دانشگاه با برشمردن مزایا و معایب این ویژگی گفت: این که فرهنگ ما به علت همین انعطاف در برابر بیگانگان دوام آورده ویژگی مثبتی است ولی واقعیت این است که معنای دیگر این انعطاف آن است که ما آمادگی تغییر را نداریم و به گذشته باز می‌گردیم و همان چیزی که بودیم، می‌مانیم. این برای حفظ ویژگی‌های مثبت بسیار مناسب است، اما امکان تغییر ویژگی‌های منفی را از ما سلب می‌کند.

وی با اشاره به عملکرد این ویژگی در برابر کرونا گفت: همه ما می‌دانستیم که کرونا چه هیولای وحشتناکی است، اما بخش عمده‌ای از مردم ما از خرید شب عید، مهمانی و مسافرت آن نگذشتند و موج چهارم کرونا را با هم راه انداختیم. هر کس را هم که مورد پرسش قرار می‌دادید از سنت‌های باستانی و رسم‌ورسوم سخن می‌گفت. در نتیجه ما به خاطر خطر هم نتوانستیم از سنت چشم‌پوشی کنیم و موج چهارم را ایجاد کردیم و این از نظر فرهنگی به ما نمره منفی مهمی می‌دهد.

الستی در واکنش به این که چه پیشنهادی برای جامعه یا مسئولان برای دوران پسا کرونا دارد گفت: من به این نتیجه رسیدم چیزی به نام پیشنهاد و توصیه معنایی ندارد و صرفاً ذکر آرزو است.

وی ادامه داد: عملاً این شرایط است که هوشمندی را در ما ایجاد می‌کند. تنها تفاوت مهم این است که کسی با هزینه کمی هوشمندی را به دست می‌آورد و کس دیگری برای آن هزینه زیادی می‌دهد. تنازع بقا انسان هم بر همین هوشمندی استوار است. انسان از تمام موجودات و حیوانات ضعیف‌تر بود و تنها با قدرت ذهن و هوشمندی خود توانست در برابر دیگر گونه‌ها مقاومت کند، ما نیز با کرونا و پسا کرونا بر همین اساس رفتار می‌کنیم.