سلام نو – سرویس بین الملل: حسین امیرعبداللهیان در همین روزهایی ابتدایی کارش به عنوان وزیر خارجه با دو مسئله اصلی، یعنی پرونده برجام و بحران افغانستان، مواجه شده است. ویژگی مشترک هر پرونده نیز جایگاه خاص آن‌ها در میان افکار عمومی است. مردم از یک سو دنبال سرنوشت برجام هستند و می‌خواهند بدانند که در نهایت باید شاهد احیای برجام باشند یا مرگ آن؟ از طرف دیگر به وضعیت افغانستان نگاه می‌کنند و از دولت رئیسی، به خصوص وزارت خارجه آن، طلبِ مقابله جدی با طالبان را دارند.
در چنین وضعیتی به نظر می‌رسد وزارت خارجه اندکی منفعل و شاید منتظر است. دلیل این انفعال یا صبر چیست؟ آیا به خاطر آن می‌توان وزیر جدید خارجه را قضاوت کرد و این مسئله را محصول عملکرد او دانست؟
عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان و استاد ژئوپلیتیک، در گفت‌وگو با سلام نو تاکید می‌کند که وزارت خارجه منتظر تصمیم نظام در این دو پرونده است. او همچنین معتقد است باید به امیرعبداللهیان زمان داد تا تیم خودش را انتخاب کند و عملکردش را در پرونده‌های مهم نشان دهد.
وی با تاکید بر اینکه برای دست به قضاوت زدن درباره عملکرد وزارت خارجه هنوز زود است گفت: درباره هر دو موضوع برجام و افغانستان وزارت خارجه به تنهایی تصمیم نمی‌گیرد. این به آن معنا است که مسئله برجام باید در سطح نظام حل شود. گام اول حل شدن این مسئله هم این است که مشخص شود برجام را وزارت خارجه، شورای عالی امنیت ملی یا مجموعه‌ای مرکب از هر دو این‌ها دنبال خواهد؟
این استاد دانشگاه ادامه داد: در نتیجه چون هنوز در سطح کلان نظام اظهار نظر خاصی درباره آینده مذاکرات نشده نمی‌توان انتظار داشت که وزارت خارجه اظهار نظر ویژه‌ای در این رابطه داشته باشد. حتی به گمان من به خاطر برجام هنوز تغییراتی که باید در سطح وزارت خارجه صورت نگرفته است و به عنوان مثال مشخص نشده که آیا قصد دارند از همان مذاکره کننده قبلی استفاده کنند یا مذاکره کننده جدیدی جایگزین شود؟
وی با اشاره به شباهت پرونده افغانستان به پرونده برجام گفت: در رابطه با افغانستان هم ماجرا به همین شکل است و امروز مسئله خاصی در آن رخ داده که وزارت خارجه به تنهایی درباره آن تصمیم نمی‌گیرد. درباره افغانستان هم دستگاه دیپلماسی خیلی نقش ندارد و دستگاه‌های دیگری نقش دارند؛ در نتیجه باید در مجموعه نظام مشخص شود که چه کاری باید انجام شود.
فرجی‌راد با تایید این که امروز ما در ماجرای افغانستان در نوعی سردرگمی به سر می‌بریم گفت: دلیل این مسئله آن است که از یک سو می‌خواهیم وارد هیچ نوع درگیری نشویم- که کار درستی است- و از طرف دیگر هم افکار عمومی کشور تماما به خاطر جنایت‌های طالبان در پنجشیر جریحه‌دار شده. در این جا دستگاه دیپلماسی باید ببیند دستگاه‌های مسئول در حوزه افغانستان و کلیت نظام چه تصمیم می‌گیرند که بر مبنای آن عمل کند.
وی ادامه داد: البته من همچنان معتقدم که دستگاه دیپلماسی ما باید با کشورهایی مثل تاجیکستان، ازبکستان و حتی ترکیه که افکار عمومی نزدیک به ما دارند و کشوری مثل هند که طرف مقابل پاکستان است تعامل و رایزنی کند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد نظام در حال ارزیابی فضا است گفت: با توجه به این مباحث من در مقطع فعلی نمی‌خواهم خیلی به دستگاه دیپلماسی ایراد بگیرم، چون هنوز تصمیم نظام درباره افغانستان و برجام مشخص نیست و ظاهرا همچنان در حال ارزیابی مسائل است. شاید نظام منتظر شکل‌گیری کابینه طالبان بود و شاید هم حالا منتظر حضور رئیس جمهور در اجلاس شانگهای و سفر تاجیکستان است تا با طرف روسی و چینی و آسیا مرکزی وارد مذاکره شود.
وی ادامه داد: به باور من نظام می‌خواهد در حوزه افغانستان به یک نظر جمعی برسد و نمی‌خواهد تصمیم انفرادی بگیرد و می‌خواهد نظری با پشتوانه جمعی اعلام شود. درباره برجام هم احتمالا در همین سفرها مذاکراتی با چینی‌ها و روسیه می‌شود، به خصوص با توجه به اینکه آقای رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، اخیرا سفری به روسیه داشت. در مجموع بعد از جلسه اجلاس شانگهای که در تاجیکستان است می‌شود ارزیابی بهتری از دیپلماسی ایران داشت.
فرجی‌راد درباره قضاوت‌هایی که درباره عملکرد و کیفیت کار امیرعبداللهیان، به خصوص پس حواشی سفر بغداد شد، گفت: آنچه که در بغداد رخ داد مسائل پروتکلی بود و باید از آن گذشت. برای ارزیابی امیرعبداللهیان باید صبر کرد تا او در اجلاس شانگهای کنار رئیس جمهور حاضر شود. بعد هم باید مشخص شود مذاکرات برجام در وزارت خارجه می‌ماند یا خیر. آن جا است که می‌توان امیرعبداللهیان را ارزیابی کرد چون اساسا یک وزیر خارجه را با عملکردش در امور مهم ارزیابی می‌کنند و هنوز کار مهمی پیش نیامده است که بشود گفت وزیر خارجه چه عملکردی داشته است.
وی ادامه داد: ضمن اینکه امیرعبداللهیان هنوز تغییری در وزارت خارجه نداده است و با تیمش ارزیابی می‌شود. دلیل عدم تغییرات شاید به روحیه وزارت خارجه‌ای امیرعبداللهیان باز گردد که قصد تعجیل در تغییرات را ندارد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر صبوری در قضاوت وزیر خارجه جدید گفت: در نتیجه به باور من باید صبر کرد تا مذاکره کننده برجام مشخص شود و جا به جایی‌ها صورت بگیرد. ما چندین معاونت در وزارت خارجه و مذاکره کننده‌های متفاوتی داریم که مذاکره کننده هسته‌ای خوب بود و تایید مقامات نظام را هم داشته است. معاونت‌های دیگری هم البته هستند که می‌توان انتظار تقویت آن‌ها را داشت.
وی ادامه داد: باید بدانیم وزیر خارجه به تنهایی کار نمی‌کند و معاونان و مدیرکل‌های وزارت خانه هستند که بازوهای وزیر هستند و در عملکرد او تاثیر دارند. در نتیجه باید یکی دو ماهی صبر کرد تا بتوان درباره چنین موضوعاتی قضاوت کرد.
فرجی‌راد در پاسخ به این پرسش که با توجه به ادبیات امیرعبداللهیان درباره پرونده هسته‌ای آیا احتمال ماندن پرونده در وزارت خارجه تقویت شده یا خیر، گفت: در روزهای اخیر چنین مسائلی مطرح شده و من هم شنیده‌ام که احتمالا مذاکره کننده ارشد هسته‌ای فعلی ما یعنی آقای عراقچی کار را با هماهنگی بیشتری با شورای عالی امنیت ملی ادامه دهد. به نظرم این تصمیم، تصمیم خوبی است چون در شرایط پیچیده پرونده مذاکرات، وضعیت ایران در آژانس و رویکرد شورای امنیت تغییر مذاکره کننده و فرستادن یک چهره بی‌تجربه در این حوزه چندان به صلاح نیست. بنابراین بهتر است مذاکره کننده ارشد و تیم اصلی حفظ شود، البته می‌توان نیروهای دیگری را به تیم اضافه کرد و تیم مذاکره کننده را گسترش داد.
نظر شما