به گزارش سلام نو، علی خرم تحلیلگر مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «الان مدت‌هاست که این اراده وجود دارد که تغییراتی در وضعیت خاورمیانه ایجاد شود. این هم مختص یک یا دو کشور نیست. آمریکا، روسیه، ترکیه، عربستان، ایران و حتی برخی کشور‌های حوزه خلیج فارس از جمله کشور‌هایی هستند که سعی دارند در معادلات منطقه تغییراتی ایجاد کنند. آن‌ها چندین برنامه را در دستور کار قرار داده اند فقط منتظر هستنید که حداقل یکی از آن‌ها به نتیجه برسد. اما مبهم‌ترین تصمیم برای ایجاد تغییر در منطقه همین خروج نیرو‌های آمریکا از سوریه و افغانستان است. زیرا این تصمیم رئیس جمهور آمریکا موجب شده خیلی از کشور‌ها که متحدان کاخ سفید بودند الان بلاتکلیف باشند. به هرحال خیلی از کشور‌ها به واسطه آمریکا وارد سوریه و افعانستان شده بودن الان نمی‌دانند با این تصمیم دونالد ترامپ باید چه کار کنند. آنقدر هم رئیس جمهور آمریکا غیرقابل پیش‌بینی است که الان حتی مشخص نیست این تصمیم وی از منطق خاصی تبعیت می‌کند یا خیر.»
وی ادامه داد: «البته این خروج صرفا برای متحدان آمریکا سوال‌برانگیز نیست. الان برای ایران مهم مشخص نیست که ایالات متحده با این تصمیم به دنبال چه هدفی است. شاید به دلیل همین مسئله منفعت و ضرر است و دونالد ترامپ برای اینکه بیشتر از این در سوریه و افغانستان هزینه نکند تصمیم به خروج نیرو‌های نظامی خود گرفته یا باز هم قصد دارند برنامه‌ای پیاده کنند که در راستای همان خواست اسرائیل و عربستان درباره ایران است. یعنی ممکن است آن‌ها به دنبال ایجاد یک آتش بزرگتر علیه ایران باشند؛ بنابراین هنوز مشخص نیست که آیا این تصمیم می‌تواند در آینده زمینه ساز مشکلات بیشتر برای ایران باشد یا خیر.»
او تصریح کرد: «زیرا اگر خروج امریکایی‌ها به دلیل تهدیدی بود که مدتی قبل مقامات نظامی ایران انجام دادند و اعلام کردند نیرو‌های آمریکایی در تیررس موشک‌های ما قرار دارند باشد، باید بگویم که خروج آمریکا از سوریه و استقرار یک ناو هواپیما بر در خلیج فارس، بسیار نگران کننده است. آن‌ها مدتی است که مداوم از یک تابستان داغ برای ایران صحبت به میان میاورند و اگر ترامپ با فکر و منطق خاصی تصمیم خروج نیرو‌های خود را از سوریه و افغانستان گرفته، بعید نیست که الان به دنبال اجرای همان پروژه تابستان داغ باشند. البته اینکه در عمل چه اتفاقی رخ دهد بسیار متفاوت است، ولی به هرحال ما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که آمریکایی‌ها برنامه‌ای برای ایران دارند و معتقدند اگر بخواهند تغییراتی در خاورمیانه انجام دهند باید ابتدا به سراغ ایران بیایند.»
این تحلیلگر مسائل سیاسی در خصوص نقش ترکیه در این تحرکات منطقه‌ای عنوان کرد: «ترکیه حدود یک سال پیش یک اشتباه استراتژیک انجام داد و با کمک عربستان و قطر از نیرو‌های داعش در سوریه حمایت کرد. اما بعد از اینکه متوجه اشتباه این شد، جبهه خود را تغییر داد و با متحدان سوریه یعنی ایران و روسیه همکاری‌هایی را آغاز کرد. زیرا می‌دانست چنین ائتلافی قطعا دستاورد‌های برای آن‌ها خواهد داشت و بر اساس منافع ملی خود تصمیم گرفتند؛ بنابراین به تدریج جایگاه ترکیه در منطقه بالا رفت. به خصوص بعد از قتل خاشقچی در استانبول شرایط برای این کشور بسیار مهیا شد. این ماجرا اهرم فشار بسیار قوی در اختیار اردوغان قرار داد که توانست هم با عربستان بازی کند و هم آمریکا را تحت فشار قرار دهد.»
این استاد دانشگاه افزود: «از این جهت می‌گویم آمریکا را تحت فشار قرار داد که اردوغان بعد از قتل خاشقچی تا حدی فشار را بر بن سلمان زیاد کرد که کاخ سفید نگران این شد که ممکن است عربستان را از دست بدهد، لذا تصمیم گرفتند که در برخی جا‌ها امتیازاتی به ترک‌ها بدهند. البته به نظر می‌رسد مسیر امتیازدهی یک طرفه نبوده و برخی شنیده‌های حاکی از آن است که ترامپ هم خواسته‌هایی در خصوص ایران از اردوغان داشته است. به این معنی که کاخ سفید از ترکیه خواسته است ایران را در کنار خود نگهدارد تا مبادا به مسیر دیگری برود و برای آن‌ها دردسر ساز شود. در این مورد هم ترکیه گزینه خوبی برای آمریکا بود. زیرا با توجه رابطه خوبی که میان ایران و آن‌ها در ماجرای سوریه به جود آمده این امکان برای ترکیه فراهم است که در راستای خواست ایالات متحده پیش برود.»
او ادامه داد: «البته آمریکا در این مورد سیاست خود را تغییر داده است. آن‌ها مدتی فکر می‌کردند که عربستان می‌تواند با ایجاد فشار در خصوص مسائل مختلف از جمله نفت، ایران را در گوشه رینگ قرار دهد. اما بعد از مدتی متوجه شدند که این سیاست خیلی روی ایران جواب نمی‌دهد؛ لذا به سراغ ترکیه رفتند تا از روابط دوستانه آن‌ها با ایران استفاده کنند. به همین دلیل است که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها به برخی خواسته‌های ترکیه مانند خرید موشک و خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه تن داده اند. البته این‌ها صرفا گمانه زنی است، اما قطعا یکی از کشور‌هایی که از خروج آمریکا سود می‌برد ترکیه است و این ازجمله خواسته‌های همیشگی اردوغان بوده تا از طریق بتواند راحت‌تر با مسئله کرد‌های سوریه کنار بیاید.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به تحرکات آمریکا و کشور‌های عربی برای تشکیل ناتو عربی افزود: ناتوی عربی هم از جمله دیگر مواردی است که می‌تواند معادلات منطقه‌ای را تغییر دهد، اما به نظر من احتمال اینکه در نهایت این کشور‌ها به یک جمع‌بندی و توافق دست پیدا کنند بسیار کم است. البته ممکن بود قبل از قتل خاشقچی به این هدف نزدیکتر شوند، اما بعد از آن ماجرا وجه عربستان به شدت لطمه خورد. ضمن اینکه سنای آمریکا طی دو قطعنامه دسترسی عربستان را به تجهیزات نظامی آمریکایی تا حدود زیادی کاهش داد. علاوه بر این احتمال دارد بعد از ژانویه که مجلس نمایندگان با اکثریت دموکرات‌ها تشکیل می‌شود شرایط برای عربستان نسبت به الان باز هم سخت‌تر شود؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد که خیلی به هدف تشکیل ناتوی عربی نزدیک شده باشند.
خرم در پاسخ به این سوال که نقش ایران در این تحولات احتمالی خاورمیانه چیست، گفت: «به هرحال ایران همیشه یکی از بازیگران مهم و تاثیرگذار در منطقه بوده و همیشه اهدافی را دنبال کرده است. اما با این حال در این مسیر بعضا برخی مسائل را در نظر نگرفته و پیش رفته، اما الان موضوع این است که باید مقامات ما بدانند که بازیگران زیادی به دنبال ایجاد تحول در منطقه هستند و ما باید با فکر و برنامه ریزی دقیق‌تری جلو برویم. ما باید الان با دقت بیشتری تصمیم‌گیری کنیم تا بهانه به دست کشور‌هایی مثل اسرائیل و آمریکا ندهیم. واقعیت این است که آن‌ها بدشان نمی‌آید ایران در جایی اشتباهی انجام دهد تا آن‌ها با تکرار سناریوی عراق افکار عمومی جهانی را با خود همراه کنند و دست به اقدام نظامی بزنند. الان شرایطی نیست که با نگاه احساسی جلو برویم و به شدت نیازمند یک رویکرد عقلانی هستیم. متاسفانه ما در سال‌های اخیر اول حرف را می‌زنیم و بعد به این فکر می‌کنیم که آیا درست بوده یا خیر. اما الان دیگر زمان این گونه رفتار‌ها نیست. علاوه بر این ما باید دوستان خود مانند اروپا را در کنار خود نگهداریم. ما طی این سال‌ها رفتار مناسبی با دوستان نداشتیم و خیلی از آن‌ها از دست داده ایم و الان باید این مشکل را حل کنیم.»/فرارو
