مهدی پازوکی
به گزارش سلام نو، با گذشت چند روز از تحویل لایحه بودجه سال 98 همچنان اظهار نظر و بررسی کاشناسان بر جزئیات مختلف آن ادامه دارد. لایحه بودجه سال آینده سرانجام پس از اصلاحات برای بررسی و تصویب نهایی به مجلس شورای اسلامی تحویل داده شده اما از نظر صاحب نظران و کارشناسان اقتصادی لایحه بودجه سال 98 به لحاظساختار و ماهیت تفاوت چندانی نسبت به بودجه سالهای قبل نداشته است، تنها موضوع متفاوت آن تعیین نرخ ارز با توجه به شرایط ارزی کشور و توجه به درآمدهای نفتی کشور بوده است. متاسفانه در بودجه سال 98 همانند سالهای گذشته همچنان ردیف های بودجه از شفافیت لازم برخوردار نیست باید توجه داشت که مالیات مساله ساختاری و ریشه ای است که نیازمند برنامه ریزی و جدیت در اعمال و نظارت بر آن است.
نظام مالیاتی کشور در شناسایی درآمدهایی که مشمول مالیات قرار می گیرند ناکارآمد بوده و در بودجه سال 98 متاسفانه ماموریتی به وزارت اقتصاد در راستای دگرگون کردن سیستم مالیاتی داده نشده تا بر اساس آن بتوان همانند کشورهای توسعه یافته با اتکا به درآمدهای مالیاتی کشور را اداره کرد به نظر میرسد هنوز عزم و اراده ای برای تغییر نظام مالیاتی کشور که به روش سنتی اداره میشود وجود ندارد کارشناسان معتقدند که اصلاح نظام مالیاتی بسیار ضروری است اما این مهم در یک سال به وقوع نمی پیوندد از این رو اصلاح آن در یک سال به هیچ وجه امکان پذیر نخواهد بود. انتظار داشتیم که اصلاح این رویه در برنامه ریزی های لایحه بودجه سال 98 آغاز شود تا بخش زیادی از مشکلات اقتصادی، عمرانی و توسعه ای کشور حل شود.
در این میان کارشناسان زیادی بر عدم کارایی بودجه سال آینده در شرایط تحریم تأکید می‌کنند و مدعی هستند که دولت بدون توجه به شرایط درآمدی کشور، اقدام به تدوین بودجه کرده است. این مسئله نه تنها به بروز کسری بودجه گسترده در سال آینده دامن می‌زند بلکه نارضایتی مردم را نیز در پی خواهد داشت. در خصوصبرخی تغییرات موجود در لایحه بودجه 98 از جمله درآمدهای حاصل از مالیات و اصلاح نظام مالیاتی کشور با مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی گفت‌وگویی انجام شده است که در ادامه مشاهده میکنید.
وی با بیان مخالفت خود نسبت به افزایش نرخ مالیات در اقتصاد ایران گفت: اگر نرخ مالیات افزایش پیدا کند رکود در اقتصاد تشدید خواهد شد بنابراین من با افزایش نرخ مالیات مخالفم هستم ؛ معنای افزایش نرخ مالیات آن است که دولت اقدام به جریمه افراد خوش حساب کرده است در نتیجه افزایش نرخ مالیات راهکار درستی برای اصلاح نظام مالیاتی و کسب درآمد و افزایش درآمدهای مالیاتی نیست. راهکار درست و منطقی افزایش درآمدهای مالیاتی تنها دو مورد خواهد بود؛ اول آنکه می بایست معافیت های مالیاتی را کاهش دهیمبه سمت صفر حرکت کنیم این امر بدین معناست که هر شخصی در این کشور درآمد بدست می آورد به موجب قانون باید مالیات پرداخت کند و فرقی نیز نباید برای آن قائل شد آن شخص می تواند مستخدم نهاد ریاست جمهوری باشد یا آستان قدس رضوی براساس قانون مالیات هر شخصی که درآمد آن بیشتر از حد قانونی است موظف به پرداخت مالیات است و مجبور خواهد بود طبق قانون مالیات مشخص شده خود را پرداخت کند و اما اگر شخصی امکان و توان مالی پرداخت مالیات را ندارد باید به کمیته امداد معرفی شود تا دولت و کمیته امداد به آن شخص کمک کند.
او با بیان اینکه جلوگیری از فرار مالیاتی راهکار دوم اصلاح نظام مالیاتی و کسب درآمدهای حاصل از آن است؛ گفت: در اقتصاد کشور و در زمینه فرار های مالیاتی دارای رتبه بالایی هستیم که بسیار موضوع ناپسندی است و به همین دلیل است که برخی طرفدار پیوستن به FATF و مقررات بین المللی و مبارزه با پولشویی هستند. ایران قربانی تروریسم و سردمدار مبارزه با فساد است ما برای رساندن نظر و صدایمان به جامعه جهانی نیازمند عضویت در گروه های بین المللی هستیم جلوگیری از فساد و اصلاح نظام مالیاتی در کشور می تواند رقم مالیات و درآمد حاصل شده از آن را تا حدی بهبود ببخشد که بتواند کل بودجه جاری کشور رو پوشش دهد.
پازوکی گفت: اگر سیستم گمرک کشور به سیستم بانکی کشور متصل شود و ارتباط آنها با سازمان مالیاتی کشور برقرار شود می توانیم از بوجود آمدن فرار های مالیاتی جلوگیری کنیم و آنها را محدود و در نهایت متوقف کنیم. در دنیای امروز پول ها معمولا از سیستم بانکی رد و بدل و مبادله میشود که با اتصال سیستم بانکی به سیستم مالیاتی کشور به راحتی می توانیم با استفاده از تکنولوژی اطلاعات جلوی فرار های مالیاتی رو گرفت.
وی با بیان اینکه، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی یک شاخص بین المللی اس، گفت: این شاخص در ایران در حدود 7و نیم درصد است یعنی کمتر از 8 درصد است این در حالیست که این نسبت در اقتصاد کشورهای همسایه یعنی نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی حدود 20 درصد است.
رئیس مرکز انتشارات و اسناد سازمان برنامه و بودجه، افزود: دلیل آنکه این نسبت در اقتصاد ایران پایین است وجود فرار مالیاتی در کشور است به دلیل آنکه فرار مالیاتی در کشور با رقم بالایی وجود دارد این نسبت با کاهش روبرو بوده است متاسفانه دولت به تنهایی توان کنترل و از بین بردن فرار مالیاتی را ندارد و می بایست حکومت به دولت کمک کند نقش هر سه قوه حکومت حائز اهمیت است یعنی قوه قضاییه، قوه مجریه و قوه ی مقننه و همچنین مجلس نقش می توانند نقش بسزایی در دستیابی به مهم داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اهمیت بسیار بالای مالیات در کشورهای توسعه یافته، گفت:مالیات در کشور های توسعه یافته موضوع بسیار با اهمیتی است بطور مثال در اقتصاد آمریکا ضرب المثل خاصی در این خصوص وجود دارد که اشاره به آن دارد که می توان از مرگ فرار کرد اما راهکاری برای فرار از پرداخت مالیات وجود ندارد. دلیل آن ساده است آنها به این دلیل از این ضرب المثل استفاده می کنند که سیستم مالیاتی کشور آنها بسیار خوب و دقیق طراحی شده است و هر شخص موظف است به موجب قانون به میزان درآمدی که کسب میکند مالیات پرداخت کند.
در ایران می بایست سیستم مالیاتی بر اساس اصول علمی و با استفاده از تکنولوژی اطلاعات و همچنین با استفاده از تجربه کشور های توسعه یافته طراحی شود تا بتوانیم میزان فرار مالیاتی را کاهش دهیم و به مرور زمان آن را متوقف کنیم در حال حاضر متاسفانه اقتصاد ایران از لحاظ فرار مالیاتی بهشت دلالان، کلاهبرداران و واسطه گران شده است.
پازوکی ضمن بیان مخالفت خود در خصوص افزایش نرخ مالیات ادامه داد: کشور در حال حاضر از ظرفیت مالیاتی خوبی برخوردار نیست که براساس آن بتوانیم بودجه جاری دولت را برنامه ریزی کنیم البته براساس قانون ششم برنامه و توسعه کشور که در حال طی کردن سال دوم آن هستیم، بودجه جاری می بایست از محل درآمدهای مالیاتی باشد اما واقعیت کشور این نیست. با نگاهی لایحه بودجه سال آینده دولت در این لایحه بودجه برای سال آینده حدود 208 هزار میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی کرده، این درحالیست که حدود 320 هزار میلیارد تومان هزینه پیش بینی شده است. بر این اساس تراز عملیاتی بودجه براساس لایحه بودجه 98 منفی 112 هزار میلیارد تومان لحاظ شده است. تراز عملیاتی منفی به معنای کسری بودجه نیست بدین معناست که هزینه های دولت از طریق فروش نفت تامین خواهد شد این در حالیست که درآمد حاصل شده از فروش نفت باید صرف پروژه های زیر بنایی، عمرانی و زیر ساخت های کشور شود. برای جلوگیری از فرار مالیاتی باید گستره مالیاتی را افزایش دهیم و پایه های مالیاتی جدید ایجاد کنیم نه اینکه نرخ مالیاتی را افزایش دهیم. اگر دولت و حکومت قصد مدیریت و اصلاح نظام مالیاتی را داشته باشند این کار به راحتی انجام خواهد گرفت.
وی در پایان گفت: حمایت از بخش خصوصی و مکانیزم رقابت امری ضروری است و در مقابل می بایست با انحصار و رانت مبارزه کرد و از آن جلوگیری کرد. دولت جهت حل مشکلات اقتصادی تنها مجبور به افزایش درآمد و یا کاهش هزینه ها و مخارج است. برای افزایش درآمد های مالیاتی باید در تلاش جهت اصلاح نظام مالیاتی باشند و هر چه زودتر جهت رفع نواقص و جلوگیری از فرار های مالیاتی اقدام کنند. این امر نیازمند همبستگی و کمک سه قوه و مجلس است.
گفتنی است؛ مهمترین سیاست‌های بودجه 98، تثبیت اشتغال و کنترل نرخ بیکاری، ثبات‌سازی اقتصاد کلان و بهبود فضای کسب‌وکار، تأمین عدالت اجتماعی و بهبود توزیع عادلانه درآمدها، مدیریت کسری تراز عملیاتی، بهبود تراز دارایی‌های سرمایه‌ای و بهبود تعادل‌های منطقه‌ای ــ استانی اعلام شده است اما بدون شک مالیات و درآمدهای مالیاتی و البته اصلاح نظام مالیاتی از جمله موضوعاتی خواهد بود که بسیار حائز اهمیت است و باید دولت نگاه ویژه ای به آن داشته باشد./اقتصاد انلاین
