در آستانه روز خبرنگار و مشکلات حل نشده خبرنگاران / ۲۷ انجمن صنفی دارای مجوز برای خبرنگاران چه کردند؟

به گزارش سلام نو، پیگیری وضعیت امنیت شغلی اهالی رسانه، تلاش برای بهبود وضعیت معیشت خبرنگاران، تلاش برای استیفای حقوق و خواسته‌های خبرنگاران، ارتقای سطح مهارت حرفه‌ای اعضا، تحقیق درباره‌ی مشکلات و شناخت نیازها، راه‌اندازی و توسعه شرکت‌های تعاونی و صندوق‌های قرض الحسنه، حمایت از حقوق و منافع صنفی، ارائه خدمات حقوقی و مشورتی، تلاش برای افزایش هرچه بیشتر استقلال مالی و حرفه‌ای اصحاب رسانه و ... از جمله مهمترین وظایف انجمن‌های صنفی در حوزه روزنامه‌نگاری برشمرده می‌شود.

البته طبیعتا انجام وظایف از سوی انجمن‌های صنفی، با حمایت‌های مادی و معنوی برخی از نهادها و به‌ویژه دولت‌های حاکم، آن هم بدون داشتن انتظارات نابه‌جا محقق می‌شود. همین موضوع می‌تواند یکی از اصلی‌ترین دلایلی باشد که تاکنون در کشور ما، انجمن‌های صنفی روزنامه‌نگاران آنگونه که باید و شاید وجود نداشته یا پایدار نبوده‌اند.

چندی پیش حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مازنی ـ رئیس سابق کمیسیون فرهنگی مجلس ـ با تاکید بر اهمیت انجمن‌های صنفی روزنامه‌گاران، به فقدان وجود سازمان صنفی روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها اشاره کرد و یادآور شد که با تشکیل سازمان نظام صنفی روزنامه‌نگاری، به‌جای دادگاه ویژه مطبوعات یا هیات نظارت بر مطبوعات، خودِ مطبوعاتی‌ها و رسانه‌ای‌ها خواهند بود که حقوق و حدودشان را تعیین و بر انجام درست آنها نظارت خواهند کرد.

اما به دنبال این گفته‌های مازنی، این پرسش مطرح می‌شود که آیا واقعا اهالی رسانه انجمن‌های صنفی ندارند؟

بر اساس آخرین اسناد موجود، ۲۷ انجمن صنفی روزنامه‌نگاری در کشور مجوز فعالیت دارد؛ که اگرچه اغلب آنها نیمه‌فعال و حتی گاهی هم بدون فعالیت هستند، اما نامشان به عنوان انجمن صنفی اهالی رسانه ثبت شده است.

«انجمن صنفی کارفرمایی مدیران نشریات کشور»، «انجمن صنفی کارگری خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایران»، «انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایران»، «انجمن صنفی مدیران رسانه»، «شرکت تعاونی مطبوعات»، «انجمن صنفی نشریات تخصصی کشاورزی و صنایع غذایی کشور»، «انجمن روزنامه‌نگاران زن ایرانی»، «انجمن صنفی کارگری عکاسان مطبوعاتی ایران»، «انجمن صنفی مدیران روزنامه‌های دولتی»، «انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان»، «انجمن نویسندگان»، «خبرنگاران و عکاسان ورزشی ایران»، «مجمع خبرنگاران و نویسندگان مطبوعاتی دفاع مقدس»، «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران گلستان»، «انجمن پیشکسوتان مطبوعات»، «انجمن صنفی کارفرمایی نشریات محلی استان کردستان»، «انجمن عکاسان و خبرنگاران ورزشی استان اصفهان»، «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان اصفهان»، «انجمن عکاسان مطبوعاتی استان اصفهان»، «انجمن صنفی تبلیغات استان اصفهان»، «اتحادیه کانون‌های آگاهی و تبلیغات استان اصفهان»، «اتحادیه مطبوعات محلی استان‌های کشور»، «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران قزوین»، «انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران استان خراسان جنوبی»، «انجمن خبرنگاران و روزنامه‌نگاران استان خراسان جنوبی»، «انجمن خبرنگاران، روزنامه‌نگاران و خبرگزاری‌های استان چهارمحال و بختیاری»، «بسیج رسانه اصفهان»، «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران» و «شورای مرکزی خانه‌های مطبوعات» انجمن‌های صنفی هستند که نام آنها به ثبت رسیده است.

و البته از این میان، انجمن‌های صنفی «کارفرمایی مدیران نشریات کشور»، «مدیران رسانه»، «شرکت تعاونی مطبوعات»، «مدیران روزنامه‌های دولتی»، «تبلیغات استان اصفهان» و «اتحادیه کانون‌های آگاهی و تبلیغات استان اصفهان» در گروه تشکل‌های مدیریتی قرار می‌گیرند و سایر انجمن‌ها جزو تشکل‌های روزنامه‌نگاری محسوب می‌شوند.

اما از میان انجمن‌هایی که نام برده شد، «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» که مهر ماه سال ۷۶ و با روی کار آمدن دولت اصلاحات راه‌اندازی شده بود، معروف‌ترین و فعال‌ترین انجمن صنفی اهالی قلم و رسانه به حساب می‌آمد که سال ۸۸ برای همیشه تعطیل شد و با وجود وعده‌هایی که در ابتدای دوره‌ی تدبیر و امید برای بازگشایی این انجمن داده شده بود و تلاش‌های کمرنگی که انجام شد، هیچ‌گاه این امر به طور کامل محقق نشد.

البته در این سال‌ها انجمن‌های دیگری موفق به کسب مجوز شده‌اند که از آن جمله می‌توان به «انجمن روزنامه‌نگاران تهران» با هدف اصلی پیگیری دغدغه‌ها و مسائل اصحاب رسانه و «انجمن روزنامه‌نگاران پیشکسوت» با هدف اصلی پیگیری مسائل روزنامه‌نگارانی که بیش از ۳۰ سال تجربه روزنامه‌نگاری دارند اشاره کرد.

انجمن روزنامه‌نگاران تهران سال ۹۶ کار خود را آغاز کرد. این انجمن هم‌اکنون یک گروه تلگرامی و سایت رسمی دارد. اما با مراجعه به سایت این انجمن می‌توان متوجه شد که فعالیت چندانی ندارد و آخرین مطلب منتشرشده هم متعلق به اردیبهشت ماه سال ۹۷ است.

مشروح اساسنامه انجمن روزنامه‌نگاران تهران و شرایط عضویت به صورت کامل روی سایت این انجمن منتشر شده است، اما اطلاعاتی از هیات مدیره و تاریخچه این انجمن روی سایت در دسترس نیست.

انجمن پیشکسوتان مطبوعات نیز که با جمعی از قدیمی‌ها و مهمترین‌های عرصه مطبوعات سال ۹۶ تشکیل شد و سال ۹۷ نیز با رای اعضای، هیات مدیره آن مشخص شد، هم‌اکنون به دلیل مشکلات مالی هنوز مکان مناسبی برای فعالیت‌های خود پیدا نکرده است.

وضعیت سایر انجمن‌ها نیز کم و بیش به همین صورت است؛ انجمن‌هایی که وجود دارند، اما نامشان اغلب به هنگام صدور بیانیه‌ها یا در زمان عرض تسلیت شنیده می‌شود و فعالیت‌های دیگری هم جز این ندارند.

دولت و روزنامه‌نگاران از انجمن‌های صنفی حمایت نمی‌کنند

در همین راستا _ بهروز بهزادی روزنامه‌نگار پیشکسوت و رئیس هیات مدیره انجمن صنفی پیشکسوتان مطبوعات_ در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود تعداد زیاد انجمن‌های صنفی اهالی رسانه که نامشان به ثبت رسیده است، این انجمن‌ها فعالیت چندانی ندارد؟، اظهار کرد: علت این موضوع واقعا روشن است. در همه جای دنیا مردم به انجمن‌های صنفی خودشان کمک می‌کنند و از سوی دیگر دولت نیز به پا گرفتن بسیاری از صنف‌ها کمک می‌کند؛ اما در کشور ما هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها نمی‌افتد.

او ادامه داد: به همین خاطر است که اکثر انجمن‌های صنفی اعضای هیات مدیره را انتخاب می‌کنند و آنها نیز تمام تلاششان را می‌کنند، اما عملا اتفاق چندانی رخ نمی‌دهد. چراکه در گام نخست این انجمن‌ها باید به فکر جا و سپس درآمدزایی داشته باشند. این درحالی است که گرفتن حق عضویت از اعضا نیز با توجه به مشکلات اقتصادی، راه به جایی نمی‌برد. در نتیجه انجمن‌های صنفی در صورتی فعال می‌شوند که از سوی برخی نهادها مورد حمایت قرار بگیرند.

بهروزی یادآور شد: در حال حاضر در برخی از کشورهای پیشرفته دنیا، برای انجمن‌های نوپا از پیش ساختمان‌هایی را آماده کرده‌اند که وقتی انجمن‌ها تشکیل می‌شوند این ساختمان‌ها را در اختیارشان قرار می‌دهند. این درحالی است که ما برای جان گرفتن یک انجمن باید از خودمان مایه بگذاریم تا بلکه بتوانیم اندکی در این مسیر به جلو پیش برویم. در شرایطی که اغلب افراد برای زندگی خودشان نیز با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند، نمی‌توان از اعضای انجمن انتظار داشت که از نظر مالی کمک‌کننده باشند. برخی از انجمن‌ها شاید از طرح این موضوعات خجالت بکشند، اما واقعیت این است که اغلب انجمن‌های صنفی با این دغدغه‌ها مواجه‌اند.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت با اشاره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران که دهه هفتاد فعال بود، خاطرنشان کرد: آن زمان هم روزنامه‌نگاران از انجمن حمایت چندانی نمی‌کردند. اما از آنجا که دولت اصلاحات به تشکل‌ها باور داشتن، ساختمانی را در اختیار انجمن روزنامه‌نگاران قرار دارد. به طور کلی به علت اعتقادی که دولت آن زمان به تشکیل انجمن‌های صنفی داشت، نه تنها به انجمن صنفی مطبوعات بلکه به راه‌اندازی بسیاری دیگر از انجمن‌های صنفی نیز کمک کرد.

بهزادی تاکید کرد: در مجموع فکر می‌کنم انجمن‌های صنفی باید سراغ نهادهایی بروند که با کمکی که می‌کنند، از آنها انتظار ـ به‌ویژه انتظارات سیاسی ـ نداشته باشند؛ به عنوان مثال نگویند چون به شما ساختمان داده‌ایم، باید در انتخابات به فلان نماینده رای بدهید.

وضعیت موجود اصلا خوشایند نیست

عباس صفایی‌فر ـ سخنگوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات ـ  نیز در این زمینه معتقد است که «ابتدا باید دو نوع انجمن را از هم تفکیک کنیم. یکی انجمن صنفی حرفه‌ای است؛ در این چارچوب، یک انجمن صنفی بیشتر نیست که در چارچوب وظایف خود تا زمانی که بود، موفق بود و الان نیز انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران به این وظایف عمل می‌کند.»

او ادامه داد: انجمن‌های دیگر همانند انجمن دفاع از آزادی مطبوعات در راستای حمایت‌های صنفی راه‌اندازی شده‌اند، اما صرفا به مسائل معیشت صنفی نمی‌پردازد؛ به عنوان مثال انجمن ما در حوزه‌های آزادی‌های مطبوعاتی، امنیت شغلی خبرنگاران، امنیت حرفه‌ای خبرنگاران، آموزش حرفه‌ای خبرنگاران، ارتقای منزلت اجتماعی و حق کسب خبر و جست‌وجو نیز فعال است.

صفایی‌فر با اشاره به مشکلاتی که انجمن‌های صنفی برای ادامه حیات با آنها مواجهند، خاطرنشان کرد: متاسفانه هزینه‌های مضاعفی که در نهادهای مدنی برای فعالیت‌های گوناگون پرداخت می‌شود، موجب شده است که دیگر بسیاری فقط به دنبال نان باشند و بی‌تفاوتی پیشه کنند؛ این در حالی است که یکی از نشانه‌های افول هر حرکت اجتماعی در تاریخ همواره بی‌تفاوت شدن مردم نسبت به مسائل آن جامعه است. در واقع یکی از شش اصل نزول کارکردهای یک جامعه آن وقتی است که مردم آن جامعه بی‌تفاوت شوند. در حوزه‌های فعالیت‌های روزنامه‌نگاری نیز آنقدر این هزینه‌ها بالا رفته است که روزنامه‌نگاران و خریداران روزنامه‌ها با نوعی افول مواجهه شده‌اند.

او افزود: در کل می‌توان گفت که وضعیت موجود اصلا وضعیت خوش‌آیندی برای کشور، حرفه مطبوعات، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و مردم نیست. امیدوارم این شرایط تغییر کند و این تغییر میسر نمی‌شود مگر آنکه هزینه‌های این حرفه کاهش پیدا کند و حمایت‌های شغلی و ارتقای آموزشی بیشتر شود و از سوی دیگر نظام قضایی نیز مقداری مهربانانه‌تر با اهالی رسانه رفتار کند.

سخنگوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات با بیان اینکه «اغلب انجمن‌های صنفی از سوی نهادهای رسمی جدی گرفته نمی‌شوند»، اظهار کرد: در ابتدا نهادها قدرتمند بودند، اما نهادها را سرکوب می‌کنند، هزینه افراد بالا می‌رود، به مرور افراد از اینکه هر روز هزینه بدهند خسته می‌شوند و در نتیجه از رفتارهای فکری و باورهای عقیدتی خودشان فاصله می‌گیرند و به سراغ زندگی اقتصادی می‌روند. آن افرادی هم که می‌مانند هم همراهی نمی‌شوند؛ بنابراین الان انجمن‌های صنفی نه از سوی حکومت حمایت می‌شوند و نه اینکه حتی روزنامه‌نگاران این انجمن‌ها را به صورت جدی همراهی می‌کنند. در نتیجه این انجمن‌ها موضوعات مختلف را در حد طرح مسئله و پیگیری عنوان می‌کنند که اغلب هم ممکن است به نتیجه مطلوب مورد نظرشان هم نرسند.

/ایسنا