سلام نو – سرویس سیاسی: این روزها در حالی که کشور با بحران شیوع کرونا مواجه است و دستگاه‌های مختلف هر کدام به شکلی در حال مقابله با بحران هستند غیبت عجیب یک سازمان به چشم می‌خورد و آن پدافند غیرعامل است، سازمانی که به نظر می‌رسید باید در خط مقدم مبارزه با چنین بحرانی باشد.
سازمان پدافند غیرعامل کشور سازمانی است که زیرمجموعه ستاد کل نیروهای مسلح محسوب می‌شود و فعالیت خود را از سال 1382 به شکل رسمی آغاز کرد.
پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه‌ای که به جنگ‌افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری کرد. پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفاً با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است.
با توجه به این وظایف ذاتی سازمان پدافند غیرعامل سوالی که این روزها به ویژه در بین اهالی رسانه مطرح بود این بود که این سازمان کجای بحران قرار دارد و چرا هیچ اثر موثری از آن دیده نمی‌شود؟
فرید مدرسی، روزنامه‌نگار با انتقاد از عملکرد سازمان پدافند غیرعامل به غیبت این سازمان در بحران اشاره کرد و نوشت:
تمامی نهادهای حاکمیتی و مردمی برای مبارزه با کرونا بسیج شده‌اند. شگفت اینکه مهمترین نهاد برای این مواقع، سازمان پدافند غیرعامل کجاست؛ چه اموری را پیش‌بینی و اجرایی کرده؟ اگر این نهاد مواد ضدعفونی یا ماسک دپو نکرده؛ چه نهادی باید می‌کرده؟ الو؛ آقای غلامرضا جلالی دقیقاً کجایید؟!
در سوی دیگر اما مدافعان سازمان پدافند غیرعامل می‌گویند که این سازمان وظیفه سخت افزاری ندارد و در زمینه نرم افزاری فعالیت‌های خوب و گسترده‌ای داشته که با توجه به ماهیت محرمانه آن نمی‌تواند درباره آن گزارش بدهد.
اما برای قضاوت بهتر در این باره بد نیست نگاهی به مواضع رئیس سازمان پدافند غیرعامل داشته باشیم. سردار جلالی صبح سوم اسفند در گفت‌وگویی که در صدا و سیما پخش شد درباره اقدامات پدافند غیرعامل درباره کرونا گفت: ما با شیوع ویروس کرونا در چین و انتشار اخبار مبتنی بر گسترش آن در سایر کشورهای جهان، قرارگاه پدافند زیستی کشور را در حالت آماده باش قرار دادیم. اولین اقدام ما رصد، پایش و بررسی گزارشات و همچنین ایجاد آمادگی در حوزه های تشخیصی و درمانی کشور بود تا هرگونه گزارش مشکوک به دست آمده مورد بررسی قرار گیرد و پیگیری شود.
سردار جلالی البته در ادامه می‌گوید که با بررسی برخی گزارش‌ها و گزارش‌های جدید، این سازمان به این نتیجه رسید که از کشور درباره کرونا از وضعیت سفید خارج شده و وارد وضعیت زرد شده.
با توجه به شیوع گسترده کرونا در کشور به نظر می‌رسد ویروس زودتر از تصور ما وارد کشور شده و قرارگاه پدافند غیرعامل نیز موفق به رصد و شناسایی آن نشده است.
سردار جلالی همچنین در مصاحبه امروز خود با اشاره به تجارب پیشین سازمان پدافند غیرعامل می‌گوید: سال۱۳۹۶ رزمایش مقابله با شیوع بیماری‌های واگیردار در فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) اجرا شده که دقیقا وضعیت کنونی را شبیه سازی کرد و در خلال آن وظایف دستگاه‌های ذی ربط تعیین، آموزش و تمرین شده است.
واقعیت این است که با توجه به گفته‌های اخیر سردار جلالی و ورود سازمان پدافند غیرعامل به مسئله‌ای مثل بارور کردن ابرها، این سازمان نقش عملیاتی قابل توجهی نیز برای خود قائل است، نقشی که در برابر ویروس کرونا موفق به ایفای آن نشد و ما اثری از تجربه مانورهای این سازمان در برخورد با این ویروس نمی‌بینیم.
حتی اگر نقش عملیاتی پدافند غیرعامل را حذف کنیم ما نقش تسهیل‌گری بحران و ساده کردن فرآینده و مناسب سازی ساختارها برای بحران را نیز از سوی این سازمان مشاهده نمی‌کنیم. این البته به معنای ناکارآمدی مطلق این سازمان نیست، بلکه مسئله این‌جا است که ظاهرا خروجی این سازمان با وظایف، انتظارات و البته بودجه‌ای که صرف آن شده تناسب ندارد.
اگر نقش پدافند غیرعامل سیاستگذارانه است که ما هیچ اثر سیاستگذاری دوران بحران را در مدیریت فعلی کشور نمی‌بینیم و نقص و ایراد در مدیریت، آن سوی تصور است. اگر هم نقش عملیاتی دارد که باز هم هیچ شاهدی از فعالیت در خور، پیشگیرانه و هوشمندانه این سازمان به چشم نمی‌خورد.
به نظر می‌رسد پس از پایان بحران کرونا در ساختار مدیریت بحران کشور و پدافند غیرعامل باید تجدید نظری اساسی شود تا در دوران بحرانی بتوان شاهد مدیریت بهتر و موثرتری بود.
