سلام نو - سرویس بین الملل: حرف امروز و دیروز نیست، آمریکا مدت‌هاست تلاش می‌کند اتحادی نظامی شبیه به ناتو در خاورمیانه ایجاد کند، اتحادی که هدفش اولش دیوار کشی جلوی نفوذ ایران است.
پروژه‌ای که رسانه‌ها از آن به عنوان «ناتوی عربی» یاد می‌کنند و در هر نشست و دیداری نامی جدید می‌گیرد، اما هیچ گاه به بار نمی‌نشیند.
اما پرسش این است که چرا با تمام هزینه‌ها، نشست‌ها و رایزنی‌های آمریکا در سال‌های گذشته هنوز این کشور نتوانسته سنگ بنای اتحاد نظامی اعراب را بگذارد؟ حتی پس از نشست مایک پمپئووزیر خارجه آمریکا در حاشیه هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل با همتایان خود از شورای همکاری خلیج فارس (بحرین، مصر، اردن، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات) به علاوه مصر و اردن باز هم تشکیل این اتحاد نظامی با اما و اگر جدی مواجه شد، اما و اگری که ریشه در اختلافات عربستان و قطر داشت.
اعراب و تجربه شکست خورده اتحاد
پیشینه تاریخی عدم اتحاد اعراب اما به دیروز و امروز باز نمی‌گردد و سابقه‌ای طولانی دارد. اعراب عموما یا در تشکیل اتحاد شکست خوردند یا از تشکیل آن پشیمان شدند.
در ماجراهایی مثل فجایع فلسطین، جنگ اعراب و اسرائیل و حملات اسرائیل به جنوب لبنان ما عملا شاهد عدم اتحاد کامل اعراب هستیم، آن هم در موضوع قدس که بعضا آن را بحثی عربی می‌دانند.
در تمام سال‌های گذشته موفق‌ترین تجربه اتحاد اعراب خاورمیانه یعنی شورای همکاری خلیج فارس نتوانست به یک اتحادیه منطقه ای کارآمد تبدیل شود.
حال تصور کنید همین کشورها بخواهند برای تشکیل یک پیمان امنیتی-نظامی اقدام کنند، پیمانی که به سطح بالاتری از اعتماد، همکاری و هم جهتی در اهداف نیاز دارد. برای تشکیل یک پیمان امنیتی باید میان اعضای آن پیمان، سیاست خارجی و امنیتی مشترکی وجود داشته باشد و سطح همکاری‌ها میان آنها بسیار بالا باشد.
این در حالی است که میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس اختلاف ارضی و مرزی و تنش‌های سیاسی و امنیتی جدی و سختی وجود دارد. کویت و عربستان، قطر با عربستان اختلافات سیاسی و ارضی عمیقی دارند که ریشه تاریخی محکمی دارد و بعید است به سادگی حل شود.
در دیگر سو هم اکنون بیش از یک سال است که عربستان با همراهی دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس قطر را تحریم کرده است، تحریمی که عملا به قصد فلج کردن قطر انجام شد و دست آوردش نزدیکی نسبی قطر به ایران بود.
این که انتظار داشته باشیم کشورهای عربی اختلافات اساسی و تاریخی و اختلافات سیاسی فعلی خود را کنار بگذارند و علیه ایران اقدام کنند انتظاری غیر ممکن به نظر می‌رسد. عربستان سعودی در تمام سال‌های گذشته با صرف هزینه‌های زیاد تلاش کرد اتحادهایی را بر محور سوریه علیه ایران تشکیل دهد که تنها دست آوردش جلسات پر زرق و برق و بی خروجی بود و بعید است بتواند در یک روند عادی این روال را به سادگی تغییر دهد.
آمریکا به دنبال چیست؟
در این میان آمریکا با حمایت از عربستان و عطش رهبری این کشور بر اعراب خاورمیانه و جهان علاوه بر استفاده ابزاری از این کشور علیه ایران استفاده مالی خود را نیز می‌برد.
نشست‌های گاه و بی گاه اعراب با محوریت ناتوی عربی از یک سو به نمایش تو خالی رهبری عربستان بر اعراب و از سوی دیگر به بنگاه فصلی فروش اسلحه آمریکا تبدیل شده.
در تازه‌ترین مدل ناتوی عربی نیز طرح ابتدایی آمریکا مبنی بر این بود که بیش از 65 کشور اسلامی را بر علیه ایران بسیج کنند و عربستان سعودی میزبان آنها بود.
این بازی هر چه باشد برای آمریکا یک برد تمام عیار است. اگر ناتوی عربی شکل بگیرد که ابزار مهار ایران است، اگر هم شکل نگیرد این نشست‌ها جای خوبی برای امضای قرارداد تسلیحاتی است.
میسا و چالش رهبری
در تازه‌ترین اقدام آمریکا برای تشکیل یک پیمان نظامی رزمایش نظامی مشترک 6 کشور عربی مصر، عربستان سعودی، اردن، امارات، بحرین و کویت به میزبانی مصر برگزار شد.
برگزاری این مانور نظامی در شرایطی صورت می گیرد که کاخ سفید در ماه جولای تأیید کرد که مذاکرات با شرکای منطقه ای برای ایجاد یک نیروی نظامی مشترک متحد میان این کشورها با عنوان اتحاد استراتژیک خاورمیانه (MESSA) را آغاز کرده است و پس از دیدار حاشیه سازمان ملل و این مانور نظام قصد دارد در ماه ژانویه اجلاس سران اتحادیه را برگزار کند تا اتحاد جدید موسوم به ناتو عربی را راه‌اندازی کند، که شامل 9 کشور با حضور کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به علاوه مصر، اردن و ایالات متحده خواهد بود.
علاوه بر چالش‌های تاریخی، سیاسی و امنیتی که پیش روی تشکیل میسا است باید به چالش رهبری هم اشاره کرد. در صورت تشکیل میسا جدی‌ترین چالش آن تلاش برای رهبری این پیمان نظامی است.
بیشترین رقابت میان مصر و عربستان خواهد بود. مصر پرجمعیت ترین کشور عربی، تحت ریاست عمومی عبدالفتاح السیسی تبدیل به یکی از خریداران بزرگ سلاح جهان شده است.
این کشور میلیاردها دلار، عمدتا از روسیه، فرانسه و آلمان صرف خرید تسلیحات نظامی شامل جت های جنگنده، زیردریایی و هلیکوپتر کرده است و این امر نشان‌دهنده تلاش قاهره برای کسب رهبری چنین ائتلافی است.
از سوی دیگر عربستان نیز با توجه خریدهای عمده نظامی و سرمایه هنگفت مالی و روابط استراتژیک با غرب به کسب رهبری این سازمان به عنوان عاملی برای افزایش پرستیژ منطقه‌ای و بین‌المللی می‌اندیشد.
