پیام مهم کرونا؛ وابستگی همه جوامع دنیا به یکدیگر

سلام نو – سرویس اجتماعی: این روزها بحث پیرامون جهان پساکرونا داغ است. آنچه مسلم است در بسیاری از ابعاد امکان بازگشت به روزهای پیش از کرونا وجود ندارد. از منظر جامعه شناختی نیز شاهد تغییراتی خواهیم بود. تغییراتی که در گفت‌وگو با امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس به بخش هایی از آن اشاره شده است.

قرائی مقدم در گفت‌وگو با سلام نو با اشاره به تغییرات و دگرگونی های گسترده پس از اتمام کرونا گفت: از همان ابتدا که کرونا شروع شد تاکید داشتم جهان تغییر کرده است. سبک زندگی باورها اعتقادات ارزش ها و هنجارها، بینش و تفکر و آنچه که معمول بود دیگر به گذشته بر نمی گردد. بزرگانی از قبیل چامسکی هم به این مساله اشاره کردند.

او ادامه داد: دوران پس از کرونا به لحاظ جامعه شناختی زمین تا آسمان تفاوت خواهد داشت. از مسائل خانوادگی گرفته تا آموزش و پرورش همه و همه دچار دگرگونی می شود. دلیل این امر هم این است که یک گسستگی فرهنگی و اجتماعی نه تنها در ایران بلکه در همه جهان به وجود آمده است.

او با بیان اینکه به واسطه بحران کرونا یک نوع همدلی در همه جهان به وجود آمده است، اظهار کرد: این ویروس به همه دنیا نشان داد جهان به هم وابسته است و دیگر نمی شود یک کشوری درگیر جنگ باشد و کشور دیگر بگوید به من مربوط نیست. وقتی این پدیده همه جای جهان شیوع پیدا کرد همه دانستند که هیچ جا در جهان در امان نیست. در نتیجه شیوه زندگی، امیال و خواسته ها تغییر کرد. کرونا شتاب تغییر در جوامع را دگرگون کرد. این ویروس ساعت جوامع را تغییر داد. منظور از ساعت، حرکت است. به طور مثال این روزها سرعت حرکت جامعه در تهران و مشهد متفاوت است.ممکن است یک جا آینده بر گذشته بیشتر تاثیر بگذارد و یک جا گذشته بر آینده. به نظر من پس از کرونا زمان اجتماعی ایران زمان شتابنده متغیر تندشونده شده است. در نتیجه نحوه آینده نگری تفاوت کرده است.

این جامعه شناس اضافه کرد: ویروس کرونا کاری کرد که تا حد زیادی خرافه گرایی به پایان برسد. این ویروس بین مردم فقیر و ثروتمند تفاوتی قائل نیست. این روزها زندگی شکل دیگری را برای خودش در جوامع مختلف حتی جوامع ابتدایی رقم زده است.

شایعات کرونایی نشان از بحران بی‌اعتمادی است

مثل همه بحران های دیگر پس از اینکه ویروس کرونا پایش به ایران باز شد شاهد انتشار شایعات گسترده بودیم. خبرپراکنی های بی اساسی که اخبار رسمی را زیر سوال می برد. قرائی مقدم با اشاره به این نکته که دلیل اصلی این شایعات بی اعتمادی در جامعه است تاکید دارد این مساله ریشه ای تاریخی دارد.

به گفته این جامعه شناس بی اعتمادی در جامعه ما نه تنها از امروز بلکه از دوران هخامنشی وجود داشته است و نتیجه شکست ایران از اعراب و مغول و هر که به این کشور حمله کرد نتیجه بی اعتمادی به هیات حاکمه بوده است.

او همچنین توضیح داد: ما دو نوع اعتماد داریم. یکی اعتماد افقی و دیگری اعتماد عمودی. وقتی از اعتماد افقی صحبت می کنیم منظورمان اعتماد بین مردم است. اعتماد عمودی به اعتماد مردم و مسئولان مربوط است که امروز بسیار ضعیف شده است.

قرائی مقدم با اشاره به بحران بی اعتمادی در جامعه ایران گفت: به قول فوکویاما اعتماد و سرمایه اجتماعی چسب چندقلو است. تمام توسعه از اعتماد سرچشمه می گیرد. وقتی اعتماد نباشد ما به اخبار اعتماد نمی کنیم. تقصیر از برنامه ریزان است. در دوران جنگ مردم به هم اعتماد داشتند اما الان با رشوه گیری و حقوق نجومی و دزدی های میلیاردی و... اعتمادی برایشان باقی نمانده است.

این جامعه شناس با بیان اینکه اعتماد پروسه درازمدتی است، خاطرنشان کرد: شایعه مثل آب دریا است هر چه بیشتر می‌خورید تشنه تر می شوید. در ژاپن و کره جنوبی و آلمان کسی نمی تواند این شایعات را به وجود بیاورد چون به حرف‌های حاکمان خود اعتماد دارند. اینجا طوری شده که حرف راست مسئولان هم به نظر مردم دروغ می‌آید. اگر چه رسانه های خارج از کشور هم مردم را تحریک می کنند اما من بیشتر از همه این بحران را درون زا می‌دانم.