این جامعه شناس می‌گوید: فرار یا گریز دادن دختران پدیده‌ای تاریخی است و قدمتی طولانی دارد و من شخصا در دهه 40 در قوچان در این رابطه تحقیق می‌کردم و این مسئله از کردستان و ایلام تا جنوب و شمال ایران وجود داشته و منحصر به یک منطقه خاص نیست.
او با اشاره به سابقه قتل‌های ناموسی به خاطر فرار در کشور می‌گوید: پدیده فرار دختران و پسران در جایی مثل کردستان و لرستان گاهی به قتل منتهی می‌شد که در نهایت آن قتل هم به مراسم به خون بس یا خون صلح می‌انجامید. در جایی مثل کردستان طول مدت فرار گاهی بسیار طولانی و بیش از ده سال می‌شد.
او در پاسخ به این پرسش که چرا فرار دختران به قتل منجر می‌شود گفت: چون مسئله برچسب ناموسی به خصوص در شهرهای کوچک و روستا‌ها صرفا به خود دختر زده نمی‌شود و به خانواده و خاندان دختر هم زده می‌شود.
او با اشاره به فیلم مشهور عروس آتش که رابطه با همین قتل‌ها بود گفت: این شیوه از قتل در میان قبایل عرب خوزستان به «نهوه» مشهور است و سابقه داشته که به خاطر دوستی دختر و پسر هر دو نهوه می‌شوند. قتل به این شکل صورت می‌گیرد که پسر و دختر به دست پدر، برادر و پسر عموی دختر کشته می‌شود و به دلیل رضایت ولی دم دادگاه هم نمی‌تواند کاری کند.
این جامعه شناس ادامه می‌دهد: قتلی هم که حالا در شمال اتفاق افتاد از همین قتل‌ها است چون باور این است که اختیار دختر در دست پدر است و دختر باید فرمانبردار پدرش باشد. فرهنگ سنتی بر این جوامع هنوز حاکم است و برای حفظ آبرو این قتل‌ها را انجام می‌دهند.
قرایی مقدم در پاسخ به این پرسش که چرا این مشکلات فرهنگی با وجود گسترش رسانه‌ها حل نشده گفت: ذهن ما دو دایره دارد که دایره مرکزی آن را رسوبات خطاب می‌کنند و رسوبات فرهنگی قدیمی در آن وجود دارد و دایره دوم مشتقات است. در دایره مرکزی باورهایی مثل دختر باید حرف شنوی داشته باشد و پدر حرف آخر را می‌زند ته نشین شده است و شاید حتی اندکی در نسل جدید هم وجود داشته باشد.
او افزود: اکنون با وجود فرهنگ سازی این رخدادها از قبل کمتر شده ولی ریشه کن نشده است و هم‌چنان در نقاط مختلف کشور گاه و بی‌گاه دیده می‌شود. در بعضی مناطق دختر هنوز حق ارث ندارد و ارثش را باید برادرش بدهد. در همین تهران بعضی مردان حقوق زن خود را می‌گیرند و اجازه نمی‌دهند خود زن پولش را خرج کند.
او با تاکید بر این که فرهنگ به سادگی تغییر نمی‌کند گفت: تغییر فرهنگ پروسه‌ای طولانی و دیر گذر است و این طور نیست که بتوانیم در کوتاه مدت انتظار تغییر آن را داشته باشیم.
قرایی مقدم ادامه داد: بهترین کار در رابطه با این آدم اجرای قانون است، قانونی که البته باید درست شود تا چنین افرادی نتوانند از زیر مجازت این مسئله شانه خالی کنند. ولی باز هم باید به خاطر سپرد که مهم‌ترین کار برای حل این مسئله فرهنگ سازی است و اجرای قانون به تنهایی مشکل را حل نمی‌کند.
او با اشاره به موارد مشابه گفت: باید توجه کرد بسیاری از موارد قانونی است ولی رعایت نمی‌شود. مثلا زدن فرزند خلاف قانون و جرم است ولی در قلب تهران هنوز بسیاری فرزندشان را کتک می‌زنند. امروز ازدواج زیر سن قانونی ممنوع است ولی باز هم چنان این کار صورت می‌گیرد.
این جامعه شناس با اشاره به موارد مشابهی از خشونت علیه زنان در جامعه افزود: وقتی دختر فروشی وجود دارد و همین چند روز قبل یک دختر هشت ساله را شوهر دادند قتل‌های ناموسی هم رواج دارد. تا خرافات و جهل بر جامعه حاکم است کاری از پیش نمی‌بریم.
سلام نو – سرویس اجتماعی: اسمش رومینا اشرفی بود و اهل بخش حویق از شهرستان تالش. رومینا تازه 14 ساله شده بود که با داس توسط پدرش به قتل رسید! ظاهرا دختر نوجوان به یکی از پسرهای همشهری‌اش علاقه‌مند شده بود و بعد از مخالفت پدر با ازدواجشان با پسر از خانه فرار کرده بود.
به گزارش سلام نو، بعد از پیدا شدن رومینا توسط پلیس، او به خاطر شناخت از پدر دوست نداشت به خانه برگردد اما طبق قانون به خانواده تحویل داده شد تا در نهایت پدرش دختر خود را به قتل برساند.
حالا با قتل بهت آور و غم‌انگیز رومینا بحث سر قتل‌ها ناموسی دوباره بالا گرفته است، به خصوص این که احتمالا پدر رومینا قصاص نمی‌شود و مطابق با ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی پدر در جایگاه ولی دم در قتل فرزند قصاص نمی شود بلکه قصاص تبدیل به دیه و تعزیر می شود.
امان الله قرایی مقدم در گفت‌وگو با سلام نو چنین رخدادهایی را حاصل فرهنگ کهنه‌ای می‌داند که در گوشه و کنار کشور رسوب کرده و جز با فرهنگ سازی امکان حذفش وجود ندارد.
