شاهنامه یکی از شناسنامه های ادبیات کهن دیار پارسی است که شهرتی جهانی دارد؛ به طوری که به زبان های مختلفی ترجمه شده است.
حکیم ابوالقاسم فردوسی، یکی از شاعران بزرگ ایرانی است که اغلب ایرانیان با نام و اشعار حماسی او پرورش پیدا
می کنند.
او اهل روستایی تحت عنوان «پاژ» واقع در دیار توس از استان خراسان رضوی می باشد که با نامگذاری خیابان هایش به نام فردوسی نام این حکیم فرزانه ایرانی را همیشه زنده و جاودانه نگه می دارد.
برخی از افراد، زادروز فردوسی را سومین روز دی ماه و برخی دیگر نخستین روز بهمن ماه می دانند که این تفاوت دیدگاه و روزها باعث فراموش شدن نام این شاعر پرآوازه ایرانی نمی شود؛ زیرا فردوسی برای تمامی روزها و پارسی دوستان می باشد.
شاهنامه یکی از منحصربفردترین آثار منظوم در جهان می باشد که روایت حماسی فردوسی، زیبایی آن را دو چندان کرده و باعث شده است که نام ایران و ایرانی بر زبان ها جاری شود؛ زیرا او حافظ بخش قابل توجهی از ادبیات و تاریخ کشور به زبان نظم می باشد.
از نگاه بسیاری از شاهنامه پژوهان و اساتید ادبیات و نظم، زبانِ حکیم سخن باعث شد که بسیاری از مردم سراسر جهان به پارسی و پارسی زبانان علاقه مند شوند.
او برای نوشتن شاهنامه بسیار سختی کشید به طوری که در بخشی از شاهنامه چنین گفته است:
بسی رنج بردم بدین سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی
پی افکندم از نظم کاخی بلند
که از باد و باران نیابد گزند
بناهای آباد گردد خراب
ز باران و از تابش آفتاب
حکیم توس در آن روزگار با ثروت خود و کمک برخی از دوستداران تاریخ باستان ایران که از دیار خراسان بودند شاهنامه را به نگارش درآورد اما همان طور که خود نوشته است:
اَلا ای برآورده چرخ بلند
چه داری به پیری مرا مستمند
چو بودم جوان در برم داشتی
به پیری چرا خوار بگذاشتی
پس از گذشت سال هایی از نگارش آن، تهیدست می شود.
فردوسی در شاهنامه به روایت داستان ها شکل جدیدی داده و با استفاده از وزن و قافیه پررنگ تر و متفاوت تر، آن را در قالب نظم ارائه کرده است.
تفاوت نگارش فردوسی با معاصران خود این بود که او بسیار گویاتر و منحصربفردتر می نوشت؛ به طوری که وضوح و صراحت قلم او باعث ماندگاری شاهنامه شد.
فردوسی، علیرغم پیچیدگی های کلام معاصران خود به زبانی روان و صریح به نگارش شعر حماسی پرداخت؛ زیرا او از واژگانی بهره برده است که تا پیش از او چنین هویتی نداشته اند و از آن جمله می توان به «فروزنده ی ماه و ناهید مهر»اشاره کرد.
او به دلیل متفاوت بودن از معاصران خود در انزوا به نگارش شاهنامه پرداخت و آن طور که باید واکنش و بازتابی از مردم روزگار خود نسبت به آن دریافت نکرد.
اگرچه در دوران فردوسی، ادبیات عربی زمان عباسیان به رشد و شکوفایی رسید اما هیچ گاه اثر فاخری همچون شاهنامه نگاشته نشد و ضیاء الدین ابن الاثیر از نویسندگان و شاعران عرب در یکی از کتاب های خود عنوان کرده است که شاهنامه فردوسی، قرآن فارسی و بلیغ ترین اثر در زبان فارسی می باشد و مانند شاهنامه در عربی به وجود نیامده است.
نظامی گنجوی، یکی از شاعران بزرگ ایرانی، بسیار متأثر از فردوسی بوده؛ به طوری که با زبانی متفاوت به داستان سرایی اسطوره های زمان فردوسی پرداخته است.
بعضی از افراد، تاریخ درگذشت حکیم ابوالقاسم فردوسی را سال ۴۱۱و برخی دیگر ۴۱۶هجری قمری اعلام کرده اند و پس از درگذشت این شاعر بزرگ ایرانی، با وجود مخالفت های فراوان، در باغی که متعلق به خودش بود به خاک سپرده شد.
*فاطمه میرزایی دخت
آرامگاه فردوسی هم اکنون در توس می باشد که هرساله میزبان بسیاری از دوستداران این شاعر حماسی ایران است.
