سلام نو – سرویس اجتماعی: بالاخره پس از یک سال مبارزه سخت با کووید-۱۹ در سراسر جهان، فصل واکسن از راه رسید و واکسیناسیون در بسیاری از کشورها شروع شده است و بسیاری دیگر برنامه واکسیناسیون را اعلام کرده‌اند.
ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. آن چنان که رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت گفته‌اند با وجود تحریم‌ها تهیه واکسن از چند مبدأ از جمله آمریکا و چین در حال پیگیری است. محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام هم گفته است که از ۱۷ بهمن واکسن تولیدی ایران قابل بهره‌برداری است. این در حالی است که تنها چند روز قبل از این حرف سعید نمکی به عنوان وزیر بهداشت تأکید کرد که مردم خبر واکسن کرونا را فقط از وزیر بشنوند.
آن چنان که قابل مشاهده است، چالش اعلام خبر واکسن تنها یکی از چالش‌های مدیریت این پروژه در ایران خواهد بود. به باور بسیاری، چالش بی‌اعتمادی که بین مسئولین و مردم وجود دارد و به واسطه شرایط خاص کشور تشدید هم شده است، از مهم‌ترین مشکلات مسئولین در مواجهه با واکسیناسیون سراسری است. ما نه تنها در جلب اعتماد به واکسن داخلی مشکل داریم، بلکه احتمالاً در جلب اعتماد به هر واکسنی غیر از واکسن آمریکا و انگلیس با مشکل مواجه خواهیم شد.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین، با اشاره به همین مسئله و در مقایسه ایران با امارات، به سلام نو گفته بود: امارات و ترکیه هم وضع اقتصادی و هم توان لجیستکی بهتری از ما دارند ولی هر دو واکسن چینی خریدند. شما تصور کنید اگر ما از چین واکسن می‌خریدیم، چه می‌شد؟ مردم می‌گفتند که تبدیل به موش آزمایشگاهی شدند. او دلیل اصلی این مسئله را اعتمادی می‌داند که بین مردم و مدیران امارات وجود دارد.
به نظر می‌رسد حداقل در شرایط فعلی، واکسن زدن عموم مسئولین کشور جلوی دوربین نیز نتواند اعتماد مردم به کیفیت واکسن را جلب کند و فرمول آمریکا و اروپایی درباره ایران پاسخگو نباشد. در نتیجه نیاز است که راه‌های متنوع‌تری برای جلب اعتماد مردم امتحان شود. محمدعلی الستی، جامعه‌شناس، پیش از این در تایید این حرف به سلام نو گفته بود که سرمایه نهادی اعتماد را نمی‌شود با چند حرکت نمادین بازسازی کرد و مسئولین باید فکر جدی‌تری برای این مسئله بکنند.
مسئولین در نظر مردم تبدیل به چوپان دروغگو شده‌اند
امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس، در گفت‌وگو با سلام نو مشکل اصلی کشور را بحران اعتماد برمی‌شمارد و تأکید می‌کند اعتماد در تمام اشکالش، به ویژه بین مسئولین و مردم تضعیف شده.
وی با اشاره به اهمیت اعتماد به عنوان یک سرمایه می‌گوید: یکی از مهم‌ترین عناصر سرمایه اجتماعی که مهم‌ترین نوع سرمایه در جامعه است، اعتماد است. این اهمیت تا آنجا پیش رفت که دانشمندان علوم انسانی از دهه ۱۹۲۰ اعتماد را مهم‌ترین عنصر سرمایه اجتماعی دانستند.
این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه اعتماد در جامعه ایران تضعیف شده است گفت: ما دو نوع اعتماد داریم. یکی اعتماد افقی که بین مردم با مردم است، یکی هم اعتماد عمودی که بین مردم و مسئولین است. امروز هر دو نوع اعتماد، به ویژه اعتماد عمودی، تضعیف شده است.
قرایی مقدم ادامه داد: امروز مردم در برابر گفته مسئولین گارد دارند. نه اینکه الزاماً چنین باشد و مسئولین مدام به مردم دروغ بگویند، اما مردم به هر شکل چنین تصوری دارند. اگر مسئولی حرف بزند مردم نمی‌پذیرند و گارد دفاعی می‌گیرند. به عنوان مثال مردم می‌گویند واکسن با کیفیت را خودشان می‌زنند و واکسن چینی یا هندی را به ما می‌دهند.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه این بی‌اعتمادی محصول یک روز و یک شب و یک سال نیست و سابقه تاریخی طولانی مدتی در ایران دارد می‌گوید: بعد از انقلاب و ذیل رهبری حضرت امام امیدها برای احیای اعتماد تقویت شد. دلیل آن امید هم این بود که مردم از مسئولین خود یک رنگی می‌دیدند، اما امروز می‌بینند در فسادهایی پای یک آقازاده در میان است و چهره ارشد قوه قضاییه درگیر پرونده فساد است.
باید به جامعه بازگشت و از دیگر سرمایه‌های اجتماعی استفاده کرد
قرایی مقدم در ادامه می‌گوید: به دلیل این فقدان اعتماد امروز حتی اگر مسئولین ما مثل رؤسای جمهور سابق آمریکا جلوی دوربین واکسن بزنند باز هم مشکل حل نمی‌شود و مردم قانع نمی‌شوند.
وی تنها راهکار موجود برای احیای اعتماد در ماجرای واکسن را بازگشت به جامعه و استفاده از سرمایه‌های اجتماعی آن می‌داند و می‌گوید: بی اعتمادی ریشه‌ای است و به سادگی از بین نمی‌رود، اما در حال حاضر و برای اقناع مردم به کیفیت واکسن و جلب اعتماد آن‌ها می‌توان از دیگر سرمایه‌های اجتماعی استفاده کرد.
این جامعه‌شناس در ادامه گفت: این سرمایه‌های اجتماعی، اعتماد مردم به معتمدین خود در سطح محلات، شهرها و کشور است. به عنوان مثال باید از اساتید دانشگاه، ورزشکاران و هنرمندانی که واقعاً نزد مردم معتبر هستند برای کمک به این مسئله دعوت شود.
نظر شما