کودتای آمریکایی علیه دموکراسی آمریکایی

سلام نو – سرویس بین‌الملل: بهت برانگیز، شوکه‌کننده، غیرقابل باور و حیرت انگیز؛ این‌ها واژه‌هایی است که می‌توان رخدادهای ساعت‌های گذشته آمریکا را با آن توصیف کرد.

شب گذشته کنگره آمریکا جلسه سنتی خود برای تأیید نتایج انتخابات را برگزار کرد، جلسه‌ای که سال‌های سال است شکل تشریفاتی دارد و صرفاً نتایج آرای الکترال را تأیید می‌کند. با این‌همه این بار همه چیز با همیشه فرق می‌کرد. ترامپ به نتایج انتخابات معترض بود، هوادارانش راضی نبودند و جمهوری‌خواهان نیز با این اعتراض همراه بودند. ترامپ و هوادارانش انتظار داشتند مایک پنس به عنوان معاون رئیس جمهور و مسئول این جلسه سنتی کنگره آمریکا از ظرفیت‌های قانون اساسی استفاده و به نتایج انتخابات اعتراض کند. با این‌همه این بار پنس هم جلوی ترامپ ایستاد تا آخرین امید ترامپ و ترامپیست‌ها ناامید شود.

همین حرکت پنس و اعتراض توییتری ترامپ باعث شد تا انبار خشم هواداران ترامپ منفجر شود و تجمعات آن‌ها در واشنگتن به سمت ساختمان کنگره هدایت شود. چشم به هم زدنی کافی بود تا هواداران ترامپ وسط کنگره باشند. معاون رئیس جمهور به سرعت از کنگره خارج شد، نمایندگان در اتاق‌هایشان پناه گرفتند و اوضاع به سرعت بحرانی شد.

ترامپ در ابتدا هرچند هوادارانش را به آرامش فراخواند، اما تا پیش از سخنرانی بایدن آنان را به خروج از کنگره فرانخواند. بایدن در سخنانی که از محل زندگی او پخش می‌شد گفت: من از ترامپ می‌خواهم همین الان در تلویزیون حاضر شده و خواستار اتمام این شورش شود. اتفاقات امشب بازتاب دهنده واقعیت در آمریکا نیست‌. این هرج‌ومرج توسط افراد معدودی افراطی رخ داده است. عقب بکشید و بگذارید دموکراسی پیش برود! کمی پیش از این سخنان بود که نانسی پلوسی و چاک شومر، رئیس مجلس نمایندگان و رهبر اقلیت دمکرات مجلس سنا در بیانیه‌ای مشترک خواستار پایان اشغال کنگره شدند.

بعد از این حرف‌ها بود که ترامپ در سخنانی خطاب به هوادارانش گفت: از درد و رنج شما مطلع هستم. ما انتخاباتی داشتیم که از ما ربوده شد ولی همین الان باید به خانه بروید. باید صلح داشته باشیم. آن طور که در خبرها آمده حتی ترامپ حاضر به اعزام گارد ملی به کنگره نشد و این دستور توسط پنس، معاون رئیس جمهور امضا شده است.

اتحاد جمهوری‌خواه و دموکرات برای دفاع از دموکراسی

تا پیش از اتفاقات کنگره اختلافات بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان شدید بود و حتی برخی از نمایندگان سنا قصد داشتند جلسه روز گذشته را به چالش بکشند، اما حالا به نظر می‌رسد همه علیه ترامپ متحد شده‌اند. باراک اوباما و جورج بوش، دو رئیس جمهور سابق آمریکا در دفاع از دموکراسی و نهادهای دموکراتیک آمریکا پیام دادند. نمایندگان برجسته جمهوری‌خواه در هر دو مجلس علیه ترامپ موضع گرفته‌اند و حتی حرف از خلع ید، استیضاح و برکناری ترامپ است. سلسله برائت جستن از ترامپ حتی به لیندسی گراهام، سناتور بسیار نزدیک به او نیز رسید.

شرایط چنان در آمریکا ناخوشایند است که حرف برکناری یا حداقل خلع ید ترامپ است. بسیاری از فعالین سیاسی آمریکایی می‌گویند که رهبران حزب جمهوری‌خواه یا باید ترامپ را وادار به استعفا کنند یا در استیضاح و برکناری ترامپ با دموکرات‌ها همراه شوند. در این بین اخباری مبنی بر استفاده از متمم ۲۵ قانون اساسی آمریکا نیز به گوش می‌رسد.

متمم ۲۵ قانون اساسی آمریکا درباره شرایط غیبت، بیماری، برکناری یا فوت رئیس‌جمهوری بحث می‌کند. بر اساس ظرفیت‌های این بخش از قانون اساسی آمریکا، چنانچه معاون ریاست‌جمهوری و اعضای کابینه تشخیص دهند که رئیس جمهور به لحاظ جسمی یا روانی دیگر قادر به هدایت امور نیست، می‌توانند با استناد به این متمم، امور را به معاون ریاست‌جمهوری بسپرند.

اما چرا جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا علیه ترامپ متحد شدند؟ چرا تا این حد نگران یک حمله به کنگره هستند؟ به هر شکل این حمله کنترل می‌شود و کار ترامپ هم پایان می‌یابد. چرا به پایگاه رأی ترامپ پشت پا می‌زنند؟ پاسخ به این سؤال را باید در یک مسئله جست‌وجو کرد؛ پرنسیپ‌های آمریکا که از بزرگ‌ترین سرمایه‌های ایالات متحده است.

مصداق این موارد را می‌توان در جای جای سیاست آمریکا جُست‌وجو کرد. از عدم نامزدی اوباما یا بسیاری دیگر از رؤسای جمهوری آمریکا برای بار سوم در انتخابات ریاست جمهوری تا عدم استفاده از بعضی از ظرفیت‌های قانونی که نهادهای دموکراتیک را به چالش می‌کشند. مسئله با اعتراض‌های روز گذشته هم همین است. چرا نیروی امنیتی آمریکا نتوانست جلوی ورود معترضان را بگیرد؟ بخشی از این مسئله به تأخیر ترامپ بر می‌گردد، اما بخش دیگر به این خاطر است که آخرین اعتراض از این گونه که منجر به ورود مردم به کنگره آمریکا شد به ۱۵۹ سال قبل باز می‌گردد. ورود دیروز به کنگره، حزب دموکرات یا ریاست‌جمهوری بایدن را تهدید نکرد، بلکه کهن‌ترین ارزش‌های مشترک سیاسی جامعه آمریکا را به چالش کشید. به همین دلیل است که حتی معاونِ وفادار ترامپ نیز از او روی برگردانده است.

ارزش‌های آمریکایی؛ عامل اصلی قدرت آمریکا

حرف اغراق آمیزی نیست اگر ارزش‌های جامعه آمریکا را مهم‌ترین عامل قدرت آن در کنار قدرت نظامی بدانیم. ارزش‌هایی مثل دموکراسی و حقوق بشر پا به پای بمب اتمی و ناو هواپیمابر عامل قدرت آمریکا هستند. عامل برتری آمریکا در برابر چین چیست؟ حقوق بشر، دموکراسی و آزادی. ایران را با چه چیزی تحت فشار می‌گذارند؟ حقوق بشر. عوض تمام موشک‌هایی که به افغانستان زدند چه چیزی برای آن به ارمغان آوردند؟ دموکراسی و صندوق رأی. ارزش‌هایی مثل دموکراسی و حقوق بشر چونان شمشیری هستند که به دخالت‌های آمریکا در گوشه گوشه‌ی جهان مشروعیت و اعتبار می‌دهند.

رخداد دیروز به یکی از اساسی‌ترین این ارزش‌ها یعنی دموکراسی آمریکایی آسیب جدی زد. فتح ساختمان کنگره و آشوب، یادآور کودتاهای رنگی و غیر رنگی آمریکا در جهان است. این تصاویر برای ما کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ ایران را زنده می‌کند. وقتی که شعبان بی‌مخ‌ها دموکراسی نیم‌بند ایرانی را در روز روشن ذبح کردند و از سوی آمریکا ذبح شدند. تصویر شبیه‌تر اما کودتاهای رنگی و غیر رنگی در کشورهای اروپای شرقی و همسایه روسیه است که گاه با حمایت آمریکا نیز همراه است.

سیاستمداران ارشد و کهنه‌کار آمریکایی می‌دانند رخداد دیروز می‌تواند ابزار مشروعیت بخش نفوذ آنان در دنیا را تضعیف کند. این اتفاق مانند این است که انفجار یک بمب هسته‌ای کوچک وسط پایتخت آمریکا بازدارندگی هسته‌ای آن را به چالش بکشد.

سیاستمداران آمریکایی بهتر از هر کسی می‌دانند دموکراسی، این ارزش کهن آمریکا و مهم‌ترین ابزار مشروعیت بخش دخالت‌های آن، تا چه اندازه شکننده است و رخدادهای روز گذشته تا چه اندازه برای آن خطرناک است. دیروز بخشی از آمریکا به رهبری ترامپ علیه ارزش‌های آمریکایی کودتا کرد. همین نکته است که باعث به صف شدن سیاستمداران آمریکا علیه ترامپ شده است. پرسش این است که این صف بندی منجر به اخراج ترامپ از کاخ سفید و به دردسر افتادن او در روزهای آخر ریاست‌جمهوری‌اش خواهد شد یا خیر؟ آیا هواداران ترامپ تیر خلاص را به مغز او شلیک کردند یا او بار دیگر از مرگ سیاسی می‌گریزد؟