رشت

رشت قلب تپنده شهرهای شمالی ایران و یکی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری ایران است. رشت در تمام سال‌های گذشته از پربازدیدترین مقاصد گردشگری استان گیلان بوده و یکی از بیشترین حجم گردشگران در میان شهرهای کشور را داشته است. به جز این در چند سال اخیر رشت محل ساخت چند فیلم سینمایی مهم بوده که تأثیری مهم در بازنمایی این شهر در ذهن مردم داشته است.

رشت فشرده‌ترین شهر ایران به لحاظ نسبت جمعیت به وسعت است و از لحاظ نسبت جمعیت در روز و شب نیز رتبه نخست کشور را دارد. به جز این رشت با تاریخ سیاسی، اجتماعی و ادبی ایران گره خورده است و از میرزا کوچک خان جنگلی تا هوشنگ ابتهاج و فهیمه اکبر خواستگاه چهره‌های درخشانی در تاریخ ایران بوده است.

نام رشت به چه معنا است؟

درباره معنی و ریشه نام این شهر سخنان بسیاری گفته شده است. عمومی‌ترین حدس این است که نام شهر رشت از واژه «رش» به معنای باران بسیار ریز آمده است؛ زیرا آب‌وهوا در این منطقه بیشتر سال بارانی است و نوع باران آن «رش» است.

در جایی دیگر آمده است نام درست شهر رِشت است و مطرح بودن این شهر در تولید رشته‌های ابریشمی به نام‌گذاری آن انجامیده. برخی دیگر می‌گویند رَشت به معنای «در فروافتاده»، «در گودی قرار گرفته» یا «جای پست» است، این کلمه صفتی بوده برای هفته بازار رشت و پیرامون آن که در آج بیشه حومۀ رشت تشکیل می‌شده.

مدخل رشت در فرهنگ دهخدا نیز درباره ریشه نام این شهر می‌گوید: رشت . [ رَ ] (اِخ ) نام شهر حاکم‌نشین ملک گیلان ، و گویند این کلمه تاریخ بنای این شهر است چه این شهر در سال ۹۰۰ هَ . ق . بنا شده و عدد حروف آن به‌حساب ابجد نیز نهصد می‌باشد. (ناظم الاطباء).

نگاهی به تاریخ رشت

شاید به نظر نیاید اما رشت شهری کهن و درهم‌آمیخته با تاریخ است. رشت از مهم‌ترین شهرهای ایران است؛ به ویژه از دوره صفوی تاکنون، مرکز گیلان بوده و در دوره مشروطیت، در کنار تبریز بیشترین تأثیر را در تحولات آن دوره ایران داشته است. البته این شهر به دلیل داشتن موقعیت ویژه جغرافیایی، ازنظر سیاسی، اقتصادی و تجاری ناحیه‌ای ممتاز در جلگه گیلان به شمار می‌آمده است.

مؤلف کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب در قرن چهارم، از رشت به‌عنوان ناحیه‌ای بزرگ یاد کرده است. رشت تا دوره صفویه جزو گیلان غربی با مرکزیت شهر فومن بود. در این دوره با دستور شاه عباس رشت به مرکزیت انتخاب شد و از رقبا پیشی گرفت.

اهمیت رشت پس از انعقاد قراردادهای متعدد تجاری بین ایران و دولت‌های خارجی خصوصاً روسیه افزایش یافت و به دار المرز یا دروازه اروپا مشهور شد.

در دوره قاجاریه رشت دارای دو بازار بود، بازار باربندان - ساغریسازان- و بازار ساروق بندان که در مرکز شهر قرار داشت. در این دوره، رشت به طور چشمگیری توسعه یافت. در فاصله یازده کیلومتری این شهر در محل برخورد دو رودخانه گوهر رود و زرجوب (سیاهرود)، بندر ارتباطی پیربازار به وجود آمد، بدین ترتیب کالاهای تجاری از روسیه تا بندر پیربازار، و از آن به بعد به وسیله خط آهن تا شهر رشت منتقل می‌شد.

پس از انقلاب مشروطه و تسلط رضاخان، چهره رشت تغییراتی جدی کرد. در این دوره با احداث چند خیابان جدید (امام خمینی ـ سعدی – علم‌الهدی و شریعتی) و نقطه تقاطع آنها (میدان شهرداری)، بازار از مرکز شهر به حاشیه خیابان‌ها کشانده شده و ساختمان‌های مسکونی که در محلات قدیمی به‌صورت متراکم ساخته می‌شدند، در اطراف خیابان‌ها احداث شده و در کنار آنها محلات جدید به وجود آمد.

از ۱۳۵۰ به بعد گسترش شهر در جهت شمال و شمال غربی محسوس‌تر است. طی این دوره مجموعه مسکونی گلسار در شمال شهر ساخته شده و اراضی کشاورزی واقع در شمال غربی تبدیل به واحدهای مسکونی شدند.

جغرافیا، اقلیم و آب هوا

شهر رشت ازجمله شهرهای بزرگ ایران است که در میان دو رودخانه زرجوب در مشرق و گوهر رود در مغرب که هر دو به مرداب انزلی می‌ریزند بنا شده است.

درجه حرارت در گیلان به سبب مجاورت با دریا چندان متغیر نیست و دمای هوا از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر کمتر تغییر می‌نماید همچنین اختلاف درجه حرارت شب و روز چه در تابستان و چه در زمستان زیاد نیست زیرا دریا به مراتب حرارت خود را دیرتر از خشکی از دست می‌دهد .

میانگین سالانه دما در شهرستان رشت ۱۵٫۸ درجه سانتی گراد است. در این شهرستان میانگین دمای هوا در سردترین ماه سال در دی ماه ۶٫۶ در بهمن ماه نیز ۶٫۶ ودر اسفند ماه ۹ درجه سانتی گراد است. با فرا رسیدن فصل بهار به تدریج بر دمای هوا افزوده شده و مقدار آن در فروردین به ۱۴٫۲، در اردیبهشت به ۱۹٫۱ و در خرداد به ۲۳ درجه می‌رسد.

بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان هواشناسی، متوسط بارندگی در سال ۱۳۵ روز است. کمترین بارندگی در ماه‌های تابستان به خصوص مرداد و بیشترین آن در پائیز به ویزه مهر و آبان می‌باشد؛ ولی این امر ثابت نیست و گاهی ماه‌های فروردین، آبان، دی، بهمن و اسفند دارای بیشترین میزان بارندگی در سال است.

جاذبه‌های تاریخی رشت

رشت جاذبه‌های تاریخی بسیاری دارد به خصوص جاذبه‌های تاریخی خاصی که بوی تاریخ مشروطه ایران را نیز می‌دهد.

موزه و خانه میرزا کوچک خان

داستان زندگی میرزا کوچک خان جنگلی با مهم‌ترین وقایع تاریخی اواخر دوران قاجاریه پیوند خورده است. به همین دلیل آشنایی با این بزرگ‌مرد تاریخ باعث می‌شود با بخش مهمی از تاریخ ایران آشنا شوید. اگر قرار باشد از بین مشاهیر تاریخی گیلانی یک نفر انتخاب شود، بدون شک آن فرد میرزا کوچک خواهد بود.

خانه دو طبقه میرزا با سازه چوبی به سبک خانه‌های قدیمی قاجاریه ساخته شده است. دو راه پله در دو طرف به طبقه دوم می‌رسد. خانه میرزا کوچک‌ خان ۴ اتاق دارد که اتاق‌ها به همدیگر و ایوان راه دارند. طبقه پایین نمایشگاه دائمی کتاب‌های مرتبط با نهضت جنگل، انقلاب مشروطه و گیلان است. در طبقه دوم لوازم زندگی، ظروف قدیمی، اسناد تاریخی و… برای بازدید عموم قرار داده‌ شده است.

آدرس: خیابان استادسرا، نبش کوچه شهید هاشم ستوده

موزه میراث روستایی گیلان

این موزه را باید یکی از متفاوت‌ترین موزه‌های ایران دانست، موزه‌ای سرسبز و زیبا. موزه‌های فضای باز از انواع جذاب موزه در دنیا هستند که خوشبختانه در گیلان یکی از آنها را داریم. موزه میراث روستایی گیلان، موزه‌ای مختص خانه‌های روستایی گیلان است.

مساحت موزه میراث روستایی گیلان حدود ۲۶۰ هکتار است و مساحت پارک جنگلی سراوان حدود ۱۴۸۰ هکتار است. پس اگر به ماجراجویی در یک پارک جنگلی بکر هم علاقه دارید این یک فرصت عالی است.

خانه‌هایی که در این موزه قرار دارند هرکدام از روستایی در گوشه و کنار گیلان به این مکان منتقل شده است و نماینده بخشی از فرهنگ گیلان هستند.

آدرس: کیلومتر ١٨ آزادراه رشت – قزوین، نرسیده به پلیس راه، جاده‌ سراوان – شفت

موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی رشت

موزه رشت در واقع خانه میرزا حسین خان کسمایی شاعر، روزنامه‌نگار و از دوستان نزدیک میرزا کوچک خان است. این خانه در سال‌های قبل از انقلاب به موزه تبدیل شد و بعد از انقلاب هم اشیا و دارایی‌های بیشتری به آن اضافه کردند.

بخش مردم‌شناسی مشابه دیگر موزه‌ها، شامل مجسمه‌هایی از مردم بومی در حال کار و زندگی در کنار لوازم مختلف قدیمی است. در این بخش با لباس‌های محلی، وسایل زندگی قدیمی مثل انواع قاشق چوبی، ظروف سفالی و فلزی، اسناد، وسایل زینتی و … آشنا می‌شوید.

آدرس: سبزه میدان، خیابان طالقانی

خانه ابریشمی

یکی از جاهای دیدنی رشت که کمتر گردشگر غیر گیلانی از آن خبر دارد خانه ابریشمی است. دلیل این بی‌خبری هم واضح است؛ متأسفانه این خانه در حال حاضر در اختیار اداره بنیاد ملی نخبگان استان گیلان است.

خانه ابریشمی را کلانتر رشت به نام حاج میر اسماعیل حاکمی ساخت؛ اما بعدها توسط وراث در سال ۱۳۱۸ خانه به حاج میرزا احمد ابریشمی فروخته شد. نام ابریشمی هم از همان موقع روی خانه ماند.

آدرس: ضلع جنوب شرقی میدان صیقلان، انتهای کوچه شاعری

جاذبه‌های طبیعی رشت

مگر می‌شود از رشت گفت و از طبیعت آن نگفت؟ طبیعت رشت از جذاب‌ترین طبیعت‌های ایران است، جایی که رقص برگ‌ها، بارش باران و زنده بودن خاک شما را لبریز می‌کند.

پارک جنگلی سراوان

گیلان پر از جنگل و پارک‌های جنگلی است؛ اما چندتایی از آن‌ها مثل گیسوم و پارک جنگلی سراوان شهرت بیشتری دارند. کل منطقه سراوان جنگلی بکر و دست نخورده دارد.

باغ محتشم رشت

باغ محتشم رشت که در حال حاضر به آن پارک شهر نیز گفته می‌شود یکی از مکان‌های دیدنی رشت است که در کنار رودخانه گوهر رود واقع شده و دارای دو بخش مکانیزه و باغ است. قدمت این باغ به دوران ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد.

رودخانه گوهر رود با پیچ‌وتاب خاصی از بخش جنوبی باغ رد شده و باعث می‌شود زیبایی باغ محتشم رشت صد چندان شود. باغ محتشم به‌عنوان یکی از مکان‌های دیدنی رشت علاوه بر سنگ‌فرش، درختان متنوع و تنومند و رودخانه گوهر رود، یک برکه طبیعی زیبا با دو فواره دارد. هوشنگ ابتهاج، سایه نیز در این باغ مدفون است.

تالاب عینک

دریاچه یا تالاب عینک که به آن مرداب عینک نیز گفته می‌شود یکی دیگر از جاهای دیدنی رشت در بهار است که در منطقه ۴ این شهرستان و در نزدیکی پارک دانشجو واقع شده است. این تالاب از شمال به بلوار شهید افتخاری، از سمت جنوب به پارک دانشجو و برخی مناطق مسکونی غیرمجاز، از سمت شرق به تقاطع غیر همسطح شهدای گمنام و از سمت غرب نیز به شرکت دخانیات رشت محدود می‌شود.

علت نام‌گذاری این تالاب نمای آن است که از بالا شبیه به یک عینک خواهد بود. تالاب عینک بزرگ‌ترین تالاب شهری ایران و دومین تالاب بزرگ استان گیلان به شمار می‌رود.

سوغات رشت

رشت شهر سوغاتی‌های خوشمزه است، سوغاتی‌هایی که مزه‌اش زیر دهان شما می‌ماند.

برنج

برنج رشت با آوازه‌ای که در جهان پیدا کرده است، دیگر سوغات رشت محسوب نمی‌شود و سوغاتی به نام برای تمام ایران است.

رشته خشکار

رشته خشکار یک از شیرینی‌های سنتی شهر رشت است که سلیقه زنان گیلانی و رشتی را نشان می‌دهد. این شیرینی از خمیر رشته، مغز خشکبار، هل و ادویه‌جات درست می‌شود. این شیرینی به خاطر اینکه در روغن سرخ می‌شود، زمانی که آن را تازه مصرف می‌کنید، بسیار چرب بوده و حالت لذیذ و خوشمزه‌ای به خود می‌گیرد.

ماهی

ماهی شهر رشت بسیار معروف است و اغلب کسانی که به شهر رشت سفر کرده‌اند، حداقل یک بار طعم این ماهی را امتحان کرده‌اند. البته ماهی نقاط دیگر شمال ایران هم مشهور است.

زیتون و روغن زیتون

نمی‌توان از زیتون و روغن زیتون رشت نگفت، حتی اگر رودبار و زیتون مشهور آن در چند کیلومتری رشت باشد. شما در این شهر می‌توانید زیتون را در طعم‌های مختلف و روغن زیتون بسیار طبیعی و همچنین مشتقات زیتون یعنی زیتون پرورده را پیدا کنید. زیتون در شهر رشت در فصل بهار برداشت می‌شود و به دست فروشندگان می‌رسد. شما در هر جایی از شهر رشت که باشید، می‌توانید یک فروشگاه زیتون بیابید و خرید خود را انجام دهید.

چطور به رشت برویم؟

راه‌های رسیدن به رشت متفاوت است. فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل رشت با کد یاتا (RAS) و کد ایکائو (OIGG)، در بلوار ولیعصر رشت قرار دارد. فرودگاه سردار جنگل رشت به لحاظ دسترسی شهری در رشت، به عنوان یکی از برترین فرودگاه‌های ایران معرفی شده است.

پایانه مسافربری رشت در قسمت جنوبی شهر واقع شده و حمل و نقل مسافران را به سراسر کشور و شهرهای داخل استان ممکن می‌کند. از بسیاری از نقاط کشور اتوبوس به مقصد رشت موجود است.

ایستگاه راه‌آهن رشت از قدیمی‌ترین ایستگاه‌های راه‌آهن کشور است و در جنوب غربی شهر واقع شده و مابین فومن و رشت قرار دارد. دسترسی به ایستگاه راه‌آهن رشت از مرکز شهر با رانندگی تقریباً ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد.