سلام نو – سرویس بین‌الملل: منطقه خاورمیانه این روزها دست‌خوش تنش‌های بسیاری است، تنش‌هایی بیشتر آن‌ها بر محوریت تنش میان ایران و آمریکا استوار است و آن‌چنان مستعد است که معامله قرن آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد.
همین شدت تنشها باعث شده تا از سوییس تا قطر و عمان و عراق و ژاپن کشورهای متفاوتی برای کاهش تنشها بین تهران و واشنگتن پیش قدم شوند و نقشی فعال برای کاهش نسبی تنشها ایفا کنند.
نکته جالب توجه این‌جاست که نام روسیه در بین کشورهایی که به دنبال کاهش تنش بین ایران و آمریکا هستند دیده نمی‌شود و ظاهرا روس‌ها به دلایلی خاص مایل به دخالت در این ماجرا و ایفای نقش آتش نشان نیستند، آن چنان که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه نیز در سخنان خود اشاره کرده بود که کرمیلین این بار قصد ندارد آتش خاموش کن رابطه ایران و آمریکا باشد.
روسیه شریک استراتژیک یا همسایه سست پیمان؟
در تمام این سال‌ها تصوری که از رابطه ایران و روسیه وجود دارد یک رابطه استراتژیک است، رابطه‌ای که نمایش آن را در ماجرای سوریه دیدیم. موافقان این نظر معتقدند ایران و روسیه می‌تواند در یک بلوک قدرت در برابر آمریکا قرار بگیرند.
الکسی پوشکوف، عضو مجلس نمایندگان روسیه و از افراد نزدیک به ولادیمیر پوتین ظاهرا که از حامیان روس این نظریه است می‌گوید: روسیه و ایران اتحاد بادوامی ایجاد کرده اند.» او افزود: روسیه به طور طبیعی با کشورهایی مثل ایران که تحت فشار دولت آمریکا هستند متحد می‌شود. پوشکوف روابط ایران و روسیه را اینطور توضیح می‌دهد: شراکتی که می‌تواند تا حد یک "رابطه استراتژیک" تکامل یابد.
مخالفان اما تاکید دارند که ایران به خاطر سیاست خارجی ایدئولوژیک خود نمی‌تواند شریکی استراتژیک به جز یک کشور دیگر که بسیار شبیه خودش باشد پیدا کند. شاید بتواند شواهد این حرف را به نوعی در سخنان گوشکوف هم یافت جایی که او رابطه ایران و روسیه را شراکتی تعریف می‌کند که می‌تواند در حد یک رابطه استراتژیک باشد.
اسرائیل؛ مسئله کلیدی روابط ایران و روسیه
اگر با هر اغماض و چشم پوشی بتوان شانسی برای استراتژیک شدن روابط ایران و روسیه قائل بود هنوز یک مسئله اساسی جلوی این کار را می‌گیرد، همان مسئله‌ای که مشکل اصلی روابط ایران و آمریکا هم است یعنی اسرائیل!
اگر جایی باشد که اسرائیل مانند آمریکا در آن نفوذ و قدرت داشته باشد آن جا به طور قطع روسیه است کشوری که یهودی‌ها سابقه‌ای کهن دارند و امروز هم برخی از پولدارترین حامیان اسرائیل در آن ساکنند. سابقه روابط روسیه با یهودیان چنان کهن و قدیمی است که قدمتش به بیش از دوران کمونیسم باز می‌گردد و همین باعث شده تا روسیه روابط پیچیده و استراتژیک با اسرائیل داشته باشد.
روبرت زولدا تحلیل‌گر شورای آتلانتیک در با اشاره به منافع روسیه از افزایش تنشها میان ایران و آمریکا می‌نویسد:
"اگرچه مسکو به طور رسمی از برجام حمایت می کند، اما اختلافات کنونی بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر سر مناسب ترین رویکرد در قبال ایران از نظر استراتژیک به نفع روسیه است. هدف بلند مدت سیاسی و امنیتی روسیه، تضعیف یکپارچگی و وحدت غرب است. هر رویدادی که باعث ایجاد شکاف در این اتحاد شود، تاثیری منفی بر قدرت غرب می گذارد و احساسات ضد آمریکایی را در میان بسیاری از کشورهای اروپای غربی تشدید می کند."
او در ادامه با اشاره به اینکه تحکیم روابط ایران و غرب باعث می‌شود تا نفوذ اقتصادی روسیه در ایران کاهش یابد و سهم کم‌تری از کیک اقتصاد ایران نصیب روس‌ها شود می‌نویسد:
"واضح است که اگر روابط ایران با غرب ادامه یابد، نفوذ اقتصادی روسیه در ایران اگر به کلی از بین نرود، قطعا کاهش می یابد. در شرایط کنونی و به ویژه اگر برجام فروبپاشد، ایران هیچ گزینه دیگری غیر از گسترش روابط خود با شرق از جمله با روسیه نخواهد داشت."
در واقع برای روس‌ها شرایط امروز منطقه از مطلوب‌ترین شرایط ممکن است. این شرایط شکاف در جبهه غرب را مهیا، آمریکا را منزوی، ایران را به روسیه وابسته و خواست‌های اسرائیل را تامین کرده است.
