خرم آباد

خرم آباد برای ما با مردم قهرمان و البته کباب‌های مشهور لری شناخته می‌شود، اما این استان طبیعتی کم‌نظیر و تاریخی بسیار غنی دارد و می‌تواند مقصدی جذاب برای هر گردشگر باشد.

یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که منطقه لرستان یکی از اولین سکونت‌گاه‌های انسان است. این سرزمین در ابتدا محل سکونت قوم‌هایی مثل کاسی‌ها و عیلامی‌ها بود، اما بعدها مادها جای آن‌ها را گرفتند و در ادامه سکاها در آن جا ساکن شدند. یافته‌های باستان‌شناسی، استان لرستان را یکی از اولین سکونت‌گاه‌های انسان معرفی می‌کند. مادها و پس از آن سکاها اولین اقوامی بودند که در این منطقه ساکن شدند.

لرستان در ابتدای تقسیمات کشوری دوره پهلوی بخشی از فرمانداری کل خوزستان و لرستان بود. با این همه این منطقه به سرعت با عنوان فرمانداری کل لرستان مستقل شد. این استان در ابتدای تشکیل، دارای دو شهرستان خرم‌آباد در غرب و بروجرد در شرق بود، اما به مرور زمان شهرستان‌های مختلف این استان تشکیل شدند.

خرم آباد در قلب لرستان قرار دارد، استانی با آب‌وهوایی بسیار دل‌نشین و مطبوع و چهار فصل. تنها در یک نمونه وقتی در زمستان در شمال لرستان با برف و کولاک رو به رو هستیم، در جنوب استان هوا مطبوع و بارانی است. لرستان همچنین بعد از گیلان و مازندران پر باران‌ترین استان ایران است.

معنای نام خرم آباد

خرم‌آباد از دو واژه «خرم» و «آباد» تشکیل شده‌است و معنای لفظی آن جایی بسیار سرسبز و دارای بناهای آباد است. اما این معنا با نام لری آن، یعنی «خورموؤه» (Khormo’ah)، یکی نیست. «خور» به معنای اختصاری خورشید و «موؤه» در گویش لری به معنای «شدن» است و همچنین می‌تواند معنای نشستن یا فرورفتن هم داشته باشد. به خاطر شکل قیفی‌مانند شهر خرم‌آباد که دره‌ای و محصور در میان کوه‌های اطراف است،‌ این نام بر آن گذاشته شده است.

معنای اصطلاح خورموؤه، «محل فرورفتن خورشید» است؛ یعنی جایی که خورشید در آن فرومی‌رود. اگر مسافر این شهر باشید، در هر طرف از خود شهر یا در فاصله ۵ تا ۱۰ کیلومتری از آن، در هنگام غروب آفتاب، می‌توانید این فرورفتن خورشید در آغوش دره را به چشم ببینید.

نگاهی به خرم آباد در گذر تاریخ

خرم آباد امروز، جایی قرار گرفته که دو شهر باستانی خایدالو و شاپورخواست در آن قرار داشتند. خایدالو یکی از شهرهای مهم تمدن ایلام و نسخه باستانی شهر خرم‌آباد بوده و شاپورخواست به دستور شاپور دوم ساسانی بر خرابه‌های آن ساخته شده‌است. از شهرهای مهم تمدن ایلام می‌توان به خایدالو، ماداکتو، اهواز و شوش اشاره کرد. در سال ۶۴۶ پیش از میلاد، آشور بانی‌پال پادشاه آشور، تمدن ایلام و شهر خایدالو را تصرف و دولت ایلام را نابود کرد و این چنین خایدالو به تاریخ پیوست.

فردوسی در خصوص پایه‌گذاری شاپورخواست به دستور شاپور دوم که گویا آن زمان بخشی از خوزستان بوده می‌گوید:

ز بهر اسیران یکی شهر کرد                                            جهان را ازان بوم پر بهر کرد

کجا خرم‌آباد بد نام شهر                                                 وزان بوم خرم کرا بود بهر

شاپورخواست پس از حمله مغول به ایران به‌طور کامل ویران شد.

فرهنگ و مردم خرم آباد

خرم آباد مرکز استان لرستان است و آنچنان که از نام این استان پیدا است اقوام لر اکثریت مطلق جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. نکته جالب توجه درباره زبان یا همان گویش لری این است که این گویش نزدیک‌ترین گویش به زبان فارسی است. ریشه زبان‌های ایرانی لری-بختیاری مانند زبان فارسی به پارسی میانه (پهلوی ساسانی) و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان (زبان هخامنشیان) می‌رسد.

مذهب مردم شیعه دوازده امامی است. گروهی از اهل حق هم در این استان سکونت دارند که دارای اعتقادات و آداب و رسوم مخصوص به خود هستند و بیشتر در نورآباد و کوهدشت زندگی می‌کنند.

بخش مهمی دیگری از فرهنگ مردم خرم آباد با موسیقی لری گره خورده است، موسیقی‌ای که هم‌زمان سوزناک‌ترین و شادترین نغمه‌ها را در دل خود دارد. بر اساس آثار به دست آمده از سفال‌های کشف شده در لرستان قدمت موسیقی در این منطقه به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. مشهورترین ساز موسیقی لری سُرنا است، سازی که صدایش نوید دهنده نوروز است.

نگاهی به جاذبه‌های گردشگری خرم آباد و شهرهای اطرافش

خرم آباد نه تنها یکی از مناطق کهن ایران با آثار تاریخی جالب است، بلکه به دلیل قرارگیری در رشته کوه‌های زاگرس و وجود منابع فراوان آب دارای کوه‌های زیبا و چشمه‌ها، آبشارها و دریاچه‌های فراوان است.

خرم‌آباد

خرم‌آباد شهری با تاریخی کهن و مرکز استان لرستان است. می‌گویند که خرم آباد در دوران کهن شهری آباد از تمدن عیلامی بود که خراب شده و بعد ساسانی‌ها شهری جدید به جای آن بنا کردند.

قلعه‌ی فلک‌افلاک یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی این شهر و استان لرستان است. قلعه فلک الافلاک روی تپه‌ای بلند و باستانی در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد و یادگار ایران کهن است. این قلعه در دوران صفوی و قاجار توسعه یافت و تغییراتی را تجربه کرد. این قلعه در دوره‌های مختلف نقش دژی حکومتی را داشته است.

 مناره‌ی آجری، گرداب سنگی، بام لرستان، پل شاپوری، پارک جنگلی مخمل‌کوه، دریاچه‌ی کیو، پارک جنگلی شورآب، سنگ‌نبشته‌ی خرم‌آباد، مقبره‌ی زیدابن علی، بقعه‌ی شجاع‌الدین خورشید و آبشارهای متعدد مانند آبشار نوژیان، آبشار سرکانه، آبشار افرینه، آبشار وارک، برخی دیگر از جاذبه‌های گردشگری خرم آباد هستند.

کوهدشت

کوهدشت منطقه‌ای با قدمت چند هزار ساله است. از نقاشی‌های غار میرملاس و نقش‌های غار هومیان و دیگر آثار کشف‌شده در این منطقه، به نظر می‌رسد کوهدشت قدمتی به اندازه دوازده هزار سال داشته باشد. در نوشته‌های حمدالله مستوفی از این شهر به نام کوزشت یاد شده است.

گوهدشت بیش از ۳۳۰ اثر تاریخی ثبت‌شده‌ی ملی دارد که شاید بتوان مهم‌ترین آن را نقش‌های صخره‌ای هومیان و میرملاس دانست. اطلاعات دقیقی از زمان ایجاد این شکل‌ها در دست نیست، اما تصور می‌شود که قدمت آن‌ها به دوره پارینسنگی برسد. معبد سرخ دم لری، معبد سرخ دم لکی، قلعه‌ی زاغه، قلعه‌ی کوهزاد، قلعه‌ی چنگری و غار بتخانه برخی از این آثار هستند.

منطقه‌ی جنگلی بلوران، دره‌ی سرطرحان، منطقه‌ی سد هاله و تنگه‌ی شیرز نیز از جاذبه‌های طبیعی کوهدشت هستند.

بروجرد

بروجرد دومین شهر پرجمعیت لرستان است. بروجرد همچون کوهدشت و خرم آباد تاریخی کهن دارد و نشانه‌های سکونت انسان در آن به هزاران سال قبل باز می‌گرد.

تپه‌ی قرق که یکی از کهن‌ترین آثار باستانی شهر است و بنا بر برخی شواهد تاریخی باز می‌گردد به عصر نوسنگی، منطقه‌ی گلدشت، مسجد جامع، مسجد سلطانی، امامزاده جعفر، خانه‌ی تاریخی کمال‌الدین طباطبایی که به موزه تبدیل شده است، خانه‌ی مصری، ارگ بروجرد، تپه‌ی چغا، پل قلعه‌ی حاتم و بوستان فدک از جاذبه‌های تاریخی بروجرد هستند.

پل دختر

پل دختر در جنوب لرستان واقع شده است و نامش را از پل باستانی و محکمی می‌گیرد که در زمان ساسانیان ساخته شده است و به نوعی نماد شهر است. پل دختر ظاهرا بر بقایای پلی از دوران هخامنشی ساخته شده و بقایای آن تا امروز باقی مانده و به نوعی تبدیل به دروازه ورودی شهر شده است.

 غار کلماکره، تالاب‌های متعدد، پل دختر، پل گاومیشان، مقبره‌ی حیات‌الغیب، غار کوگان، جنگل‌های بلوط و رودخانه‌ی کشکان تنها برخی از دیدنی‌های شهر هستند.

دورود

دورود در شرق لرستان قرار دارد و طبیعیتی بسیاری زیبا دارد. راه‌آهن سراسری ایران از این شهرستان بسیار زیبا عبور می‌کند و مسیر چشم‌نواز را پیش روی مسافران قرار می‌دهد.

آبشار بیشه، آبشار وقت ساعت، دریاچه‌ی گهر، تفرجگاه باباهور، رود سزار، آبشار دره‌ی اسپر، دشت لاله‌های واژگون رزستان دورود، کوه پریز، کوه قارون، تالاب ازگن، غار منو و غار مرده از جاذبه‌های گردشگری منطقه هستند.

الیگودرز

الیگودرز نیز شهری است که با افسانه‌های گره خورده است. براساس یک روایت نام این شهرستان از ترکیب آل و گودرز به وجود آمده است و نشان می‌دهد که مردم این شهر از نسل گودرز، پهلوان نامدار شاهنامه هستند.

الیگودرز به آبشارهای جذاب و لاله‌های واژگونش مشهور است. آبشار آب سفید، آبشار چکان، دشت لاله‌های واژگون، دریاچه‌ی شط تمی، قالی‌کوه و شیرهای سنگی برخی از جاذبه‌های گردشگری الیگودرز هستند.

سوغات خرم آباد

بخشی از مهم‌ترین سوغات خرم آباد و لرستان خوراکی‌های آن هستند. از محبوب‌ترین و متداول‌ترین سوغاتی خرم آباد می‌توان به نان آردی، روغن حیوانی، شیرینی کاک در کنار برساق‌، حلوا ارده، عسل، محصولات حاصل از ورشو سازی، جاجیم، گیوه، گلونی و محصولات حاصل از حصیربافی اشاره کرد.

جاجیم‌بافی

جاجیم‌های لرستان و خرم‌آباد شهرت بسیاری دارند. جاجیم زیراندازی است که هر طرف آن طرح و نقش متفاوتی دارد و در هر منطقه بر اساس سنت‌های آن منطقه جاجیم بافته می‌شود.

گیوه

گیوه نوعی پاپوش سنتی ایرانی است که بسیار سبک و بادوام است و همین خاصیت باعث شده که بسیار مورد استقبال قرار گیرد. بسیاری از شهرهای ایران گیوه خاص خود را دارند، اما گیوه خرم آباد و لرستان شهرت خاصی دارد.

راه دسترسی به خرم آباد

برای رسیدن به خرم آباد و به طور کلی استان لرستان می‌توانید از خوروی شخصی یا اتوبوس، قطار و هواپیما استفاده کنید. فاصله زمینی تهران تا لرستان ۴۹۴ کیلومتر است و اگر بخواهید با خودروی شخصی و اتوبوس به آن سفر کنید حدود ۶ ساعت در راه خواهید بود.

برای سفر با قطار به باید در ایستگاه درود پیاده شوید. مدت زمان سفر با قطار از تهران تا لرستان حدود ۹ ساعت است و کمی از مسیر جاده‌ای طولانی‌تر خواهد بود.

فرودگاه خرم آباد پس از فرودگاه مسجد سلیمان، فرودگاه بندر لنگه و قلعه مرغی، چهارمین فرودگاه قدیمی ایران است و شما امکان سفر با هواپیما را هم خواهید داشت. البته تعداد پروازهای این فرودگاه چندان زیاد نیست.