سلام نو – سرویس بین الملل: بنا بر اعلام رسانه‌ها قرار است شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن بین روزهای 22 تا 24 خرداد به تهران سفر کند و با رهبر انقلاب و رییس جمهور ایران دیدار کند، دیداری که از هر حیث کم نظیر و مهم است و می‌تواند به نقطه عطفی در بحران اخیر میان ایران و آمریکا بدل شود.
اما شاید این سوال پیش بیاید که ژاپن چه تفاوتی با عمان دارد که می‌تواند میانجیگری یا پیام آوری آن را با کشورهایی مثل قطر و عراق یا حتی عمان متفاوت کند؟ ژاپن چه چیزی دارد که آن را از مسقط، میانجی قدیمی تهران و واشنگتن، متفاوت می‌کند؟
ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم به متحد قوی آمریکا تبدیل شد و در کنار کره جنوبی به دو ستون اصلی سیاست خارجی آمریکا در شرق دور بدل شد. ژاپن هرچند از نظر اقتصادی به یک ابر قدرت بدل شد و در بسیاری از موارد از آمریکا جلو زد ولی در حوزه سیاست خارجی و نظامی ترجیح داد به یک بازیگر مطیع تبدیل شود.
میزان هماهنگی ژاپن با آمریکا به حدی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 نخست وزیر ژاپن به ایران سفر نکرده و وزیر خارجه بالاترین مقامی بوده که به ایران آمده است. البته سال گذشته نخست وزیر ژاپن قرار بود در سفر خاورمیانه‌ای خود از ایران، مصر و عربستان سعودی دیدار کند اما سفر او به تهران به خاطر آغاز فشارهای جدید آمریکا لغو شد، هرچند وزارت خارجه ایران تاکید کرد که چنین سفری در دستور کار نبوده است.
حالا اگر آبه پس از 40 ساله به عنوان نخست وزیر ژاپن به ایران بیاید و نه تنها با رییس جمهور بلکه با رهبری هم دیدار بکند قطعا سفر او به سفری خاص و قابل توجه تبدیل خواهد شد، سفری که دقیقا پس از دیدار با ترامپ برنامه ریزی شده و بعید است بدون اطلاع و اجازه ترامپ باشد و چه بسا با تشویق و درخواست خود او صورت گرفته باشد.
نکته قابل توجه این است که پیش از سفر ترامپ به توکیو محمد جواد ظریف نیز در مجموعه سفرهای دیپلماتیک خود به شرق آسیا به ژاپن رفت و با آبه دیدار و گفتگو کرد. از همان زمان بحث‌هایی پیرامون احتمال میانجیگری ژاپن مطرح شد.
حالا با سفر آبه به تهران بسیاری منتظر تغییر در معادلات هستند و معتقدند نخست وزیر ژاپن مجموعه‌ای جدید از پیشنهادات را روی میز دارد، پیشنهاداتی که حتی می‌تواند شامل عقب نشینی‌هایی نیز باشد.
سعید لیلاز، اقتصاددان از جمله کسانی که اعتقاد متفاوتی درباره سفر نخست وزیر ژاپن به ایران دارد، او معتقد است این سفر برای آغاز مذاکرات اولیه نیست بلکه اگر انجام این سفر به این معنا است که مذاکرات اولیه به نتیجه رسیده.
او در این رابطه می‌گوید: من تاکید می‌کنم سفر نخست وزیر ژاپن به تهران اگر انجام شود به معنی آغاز مذاکره میان ایران و آمریکا نیست بلکه به معنی به نتیجه رسیدن مذاکرات ابتدایی است، زیرا اگر این مذاکرات به نتیجه نرسیده بود، ژاپن با لحاظ کردن منافع آمریکا، اساسا خود را درگیر چنین ماجرایی نمی‌کرد. در واقع ورود ژاپن به موضوع، به معنی مذاکره شبه مستقیم با آمریکا است. البته نباید در مورد این مذاکرات، اغراق کرد زیرا در کوتاه مدت به نتیجه نمی‌رسد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت دو سال طول خواهد کشید.
ارتباط خاص آمریکا با ژاپن و البته ارتباط خاص نخست وزیر آبه با دونالد ترامپ تنها بخشی از مزیت‌های این کشور برای میانجیگری احتمالی است. ژاپن سال‌ها است که از مشتریان عمده نفت ایران است و با مقامات ارشد ایران پیوندهای محکمی دارد از دیگر سو بیش از عمان و قطر و عراق مورد اعتماد آمریکا است و در نظر ایران هم بازیگری است که حداقل به صورت مستقیم از معادلات منطقه سود نمی‌برد و احتمالا بازیگری منصف خواهد بود. تمام این‌ها ژاپن را به یک میانجی درجه یک تبدیل می‌کند.
اما آخرین امتیازی که سفر آبه به تهران دارد امتیازی است که این روزها برای ایران در رقابت بسیار پر اهمیت است و آن هم سفر یکی از برجسته‌ترین چهره‌های سیاسی آسیا و جهان به ایران است. آن چنان که گفته شد آبه نخستین نخست وزیر ژاپن است که بعد از انقلاب به ایران می‌آید، کشورش یک اقتصاد قدرتمند دارد، به آمریکا به شدت نزدیک است و توانایی سیاسی خوبی دارد. تمام این‌ها می‌تواند برای ایران یک پرستیژ خوب به حساب بیاید و برگ خوبی باشد که دیپلمات‌های ایران در رقابت با همسایگاه جنوبی خود و عربستان رو می‌کنند.
