سلام نو - سرویس بین الملل: روز گذشته فرمانی از سوی ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، صادر شد که منجر به کنار رفتن عادل الجبیر از وزارت خارجه این کشور و منصوب شدنش به عنوان وزیر مشاور در امور خارجه شد.
ابراهیم العساف هفتاد ساله جایگزین الجبیر شد تا فرمان سیاست خارجی عربستان بعد از چند سال شاهد تغییر باشد. العساف ۷۰ ساله مدرک دکترای خود را در رشته اقتصاد، از دانشگاه کلرادو در آمریکا اخذ کرده است. او پیش از این وزیر مشاور و عضو شورای وزیران سعودی بود. قبل از آن هم وزارت دارایی این کشور را عهده دار بود.
نکته قابل توجه درباره ابراهیم العساف این است که او از زندانیان بن سلمان در ماجرایی بود که در عربستان به عنوان مبارزه با فساد شناخته می‌شود.
چرا الجبیر برکنار شد؟
ناظران سیاسی روی کارآمدن العاسف را حاصل جمع چند دلیل می‌دادند. نخست این که الجبیر دورانی پر از طوفان و انتقاد را از آغاز جنگ یمن، درگیری در سوریه و دست آخر قتل خاشقچی داشت و برکناری او احتمالا می‌تواند فشارها روی عربستان را کم کند.
مسئله بعدی این است استقرار العساف در وزارت خارجه می‌تواند حرکتی از سوی پادشاه عربستان برای کاهش تنش‌های داخلی خاندان سعودی باشد.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد بن سلمان، ولیعهد عربستان، با اعطای حکم وزیر مشاور الجبیر خواسته نارضایتی خود از او را صراحتا اعلام کند و تنزل دادن مقامش زمینه تحقیر او را فراهم کند.
یک منبع سعودی با تایید این مسئله در گفت‌وگو با «میدل‌ایست‌آی» با بیان اینکه خانه‌تکانی جدید در حکومت سعودی به دستور «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی انجام شده تصریح کرد که هدف شاهزاده جوان از تنزل رتبه «عادل الجبیر» تحقیر او بوده است. ظاهرا ولیعهد جوان عربستان معتقد است که عادل الجبیر آن طور که باید نتوانسته در ماجرای قتل جمال خاشقچی از او دفاع کند.
آیا وزیر خارجه جدید عربستان میانه‌روتر است؟
بسیار زود است که بخواهیم رویکرد العساف در وزارت خارجه را پیش بینی کنیم، اما به نظر می‌رسد روی کارآمدن العساف دربدترین حالت هم باعث کاهش قدرت نیروهای رادیکال طرفدار بن سلمان در سیاست خارجی خواهد شد.
العساف یکی از چندین سعودی ثروتمند و قدرتمند عربستان بود که سال گذشته بازداشت و در هتل ریتز کارلتون در ریاض حبس شدند. ولیعهد عربستان دستور این بازداشت‌ها را در چارچوب آنچه مبارزه با فساد اعلام شد، صادر کرده بود.
ابراهیم العساف شصت و نه ساله که در آمریکا تحصیل کرده از مکتب سیاستمداران کلاسیک سعودی است که با روی کارآمدن بن سلمان گوشه گیر شده بودند. این طیف از سیاستمداران سعودی هرچند قائل به سیادت عربستان بر اعراب، همکاری با آمریکا و رقابت با ایران و ترکیه هستند ولی عموما مایل به درگیری‌های مستقیم و رادیکال نیستند، برای همین پیش بینی می‌شود که العساف حداقل اندکی از الجبیر میانه‌روتر باشد.
وزیر خارجه جدید عربستان در همین ابتدای کار درگیر سه بحران بزرگِ قتل خاشقجی، جنگ یمن و محاصره شورای همکاری علیه قطر خواهد بود. در کنار این سه بحران احتمالا او باید در فکر چگونگی تعامل با وضعیت سیاسی در سوریه، بازسازی چهره عربستان در جهان به خصوص اروپا و چگونگی کُنش با ایران هم باشد.
هر چند تصور لرزان شدن جایگاه بن سلمان هم دور از ذهن است ولی در ظاهر به نظر می‌رسد پادشاه عربستان با تغییراتی هر چند مختصر مایل است تعادل را در خاندان سعودی ایجاد کند و میزان نارضایتی از بن سلمان و عدم مشارکت مخالفان در تصمیم‌گیری را کاهش دهد. اگر چنین گمانه زنی‌ای درست باشد شاید بتوان انتظار تعدیل مواضع مختصر عربستان را در یمن، سوریه و تعامل با ایران داشت.
باید اجازه داد زمان بگذرد تا بتوان تحلیل دقیق‌تری از آینده سیاست خارجی ارائه داد. شاید برخلاف تمام گمانه‌زنی‌ها العساف ادامه دهنده راه الجبیر باشد و ناظران سیاسی را متعجب کند.
