مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان از شیخ کفعمی مولف کتاب بلدالامین چنین نقل می کند که این دعا را مقاتل بن سلیمان از حضرت زین العابدین علیه السلام روایت کرده است.

مقاتل بن سلیمان به عنوان یک مفسر و محدث شناخته شده است و نه به عنوان کسی که دعای خاصی را روایت کرده باشد.

برخی منابع دعایی را به او نسبت می‌دهند که با عنوان دعای کیف ادعوک یا دعای مقاتل شناخته می‌شود. اما سندیت این دعا و انتساب آن به مقاتل بن سلیمان به طور قطعی تایید نشده است.

در کتب معتبر حدیثی و دعا، دعایی با این عنوان یا مضمون از مقاتل بن سلیمان نقل نشده است.

بنابراین، با توجه به عدم وجود سندیت کافی، احتیاط در انتساب این دعا به مقاتل بن سلیمان و استفاده از آن ضروری است.

مقاتل بن سلیمان بلخی کیست؟

ابو الحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر ازدی مروزی بلخی از مفسران و محدثان مشهور قرن دوم هجری می‌باشد.

در شهر بلخ از شهرهای خراسان قدیم بین سالهای ۸۰ تا ۹۰ هجری متولد گشت، خراسان در قرن دوم و سوم و چهارم هجری از اهم مراکز فکری بلاد اسلامی محسوب می‌شد و بزرگانی از محدثین، مفسرین و فقها در آنجا رشد نمودند. بلخ نیز شاهد معابد و ادیان متعدد بود، شهر مقدس و مقر ملوک بکتریا ، شهر مقدس زرتشتیه ، و شهر مذهب بودائی ، مانوی ، مسیحی و نسطوریه ، قبل از فتح اسلام بود.

مقاتل جایگاه مهم و با نفوذی در بلخ داشت مقرب سالم بن احوز مازنی، امیر آن دیار بود.

شحاته در صفحه ۶۱ به بعد جلد ۵، دو نکته اساسی درباره مقاتل را بررسی و نتیجه می‌گیرد که:

۱- مقاتل از اولین افرادی است که قرآن را بطور کامل تفسیر کرده و تفسیر او اولین تفسیر کاملی است که بدست ما رسیده است. با توجه به اینکه تفسیر کل قرآن، به شکل آیه به آیه قبل از مقاتل مرسوم نبوده است.

۲- مقاتل از اولین کسانی است که در مورد علوم قرآن کتابهای جامعی را تدوین کرده است. تنها اشکال باقیمانده استفاده از اسرائیلیات خواهد بود. البته اشکالی نیز دکتر شحاته و برخی دیگر بر مقاتل وارد نموده‌اند و آن تشیع اوست که در بحثهای بعدی به آن می‌پردازیم.

دعای مقاتل بن سلیمان یا الهی کیف ادعوک

نقل است که هرکس دعای مقاتل بن سلیمان را برای رفع گرفتاری و مشکلات و هر حاجت مهمی در یک نشست صد مرتبه بخواند دعایش مستجاب می شود.

إِلٰهِی کَیْفَ أَدْعُوکَ وَأَنَا أَنَا ؟ وَکَیْفَ أَقْطَعُ رَجائِی مِنْکَ وَأَنْتَ أَنْتَ ؟ إِلٰهِی إِذا لَمْ أَسْأَلْکَ فَتُعْطِیَنِی، فَمَنْ ذَا الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیُعْطِینِی ؟ إِلٰهِی إِذا لَمْ أَدْعُوکَ فَتَسْتَجِیبَ لِی، فَمَنْ ذَا الَّذِی أَدْعُوهُ فَیَسْتَجِیبُ لِی ؟ إِلٰهِی إِذا لَمْ أَتَضَرَّعْ إِلَیْکَ فَتَرْحَمَنِی، فَمَنْ ذَا الَّذِی أَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ فَیَرْحَمُنِی ؟

معبود من چگونه تو را بخوانم و حال آنکه من منم و چگونه امیدم را از تو قطع کنم و حال آنکه تو تویی؟ خدایا! آنگاه که از تو نخواهم که به من عطا کنی پس کیست که از او درخواست عطا کنم؟ خدایا! آنگاه که تو را نخوانم تا مرا اجابت کنی، پس کیست که او را بخوانم تا اجابتم کند؟ خدایا! آنگاه که به‌سوی تو زاری نکنم تا به من مهرآوری، پس کیست که به‌ سوی او زاری کنم تا به من مهر آورد،

إِلٰهِی فَکَما فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسیٰ عَلَیْهِ السَّلامُ وَنَجَّیْتَهُ، أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تُنَجِّیَنِی مِمَّا أَنَا فِیهِ وَتُفَرِّجَ عَنِّی فَرَجاً عاجِلاً غَیْرَ آجِلٍ، بِفَضْلِکَ وَرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

خدایا! چنان‌که دریا را برای موسی (درود خدا بر او) شکافتی و نجاتش دادی، از تو می‌خواهم بر محمّد و خاندانش درود فرستی و از آنچه در آن گرفتارم مرا رهایی بخشی و بر من گشایش دهی گشایشی فوری نه دیر وقت، به فضل و مهربانی‌ات، ای مهربان‌ترین مهربانان.

ترجمه دعای مقاتل بن سلیمان/ختم "الهی کیف ادعوک"

ترجمه دیگری از دعای مقاتل بن سلیمان

«خدایا
چگونه تو را بخوانم و حال آنکه من منم، و چگونه امیدم را از تو قطع کنم‏ و حال
آنکه تو تویی، خدایا! آنگاه که از تو نخواهم، به من عطا می کنی پس کیست که از او
درخواست عطا کنم؟ خدایا! آنگاه که تو را نخوانم مرا اجابت می کنی، پس کیست که او
را بخوانم تا اجابتم کند؟، خدایا! آنگاه که به‏ سوی تو زاری نکنم به من مهر آوری،
پس کیست که به جانب او زاری کنم تا به من مهر آورد؟ خدایا! چنان‏ که دریا را برای
موسی (درود خدا بر او) شکافتی و نجاتش دادی، از تو درخواست می‏کنم بر محمّد و
خاندانش درود فرستی و از آنچه در آن‏ گرفتارم مرا رهایی بخشی، و بر من گشایش دهی
گشایشی فوری نه دیر، به فضل و مهربانی‏ات، ای مهربان‏ترین مهربانان.»

صوت دعای مقاتل بن سلیمان

در ادامه می‌توانید فایل صوتی دعای مقاتل بن سلیمان را گوش یا دانلود کنید.

آیا دعای مقاتل بن سلیمان و ثواب آن، که برای برآورده شدن حاجت نقل شده، معتبر است؟

روایت شده برای برآورده شدن حاجت، دعای مقاتل بن سلیمان را صد بار در روز بخوانید. آیا چنین چیزی درست است؟ و آیا باید صد بار را پیوسته خواند، یا ۵۰ بار خواند و ۵۰ بار باقیمانده را نیم ساعت بعد خواند؟
پاسخ اجمالی
شیخ کفعمی در کتاب «المصباح» از حضرت امام سجاد( علیه السلام ) این دعا را نقل کرده است:
«إِلَهِی کَیْفَ‏ أَدْعُوکَ‏ وَ أَنَا أَنَا وَ کَیْفَ أَقْطَعُ رَجَائِی‏ مِنْکَ‏ وَ أَنْتَ أَنْتَ إِلَهِی إِذَا لَمْ أَسْأَلْکَ فَتُعْطِیَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیُعْطِیَنِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أدعوک [أَدْعُکَ‏] فَتَسْتَجِیبَ لِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَدْعُوهُ فَیَسْتَجِیبَ لِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَتَضَرَّعْ إِلَیْکَ فَتَرْحَمَنِی‏ فَمَنْ ذَا الَّذِی أَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ فَیَرْحَمَنِی إِلَهِی فَکَمَا فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ نَجَّیْتَهُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُنَجِّیَنِی مِمَّا أَنَا فِیهِ وَ تُفَرِّجَ عَنِّی فَرَجاً عَاجِلًا غَیْرَ آجِلٍ بِفَضْلِکَ وَ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»؛[۱]
خدایا! چگونه تو را بخوانم و حال آن‌که من منم، و چگونه امیدم را از تو قطع کنم و حال آن‌که تو تویی. خدایا! آن‌گاه که از تو نخواهم که به من عطا کنی پس کیست که از او درخواست عطا کنم؟ خدایا! آن‌گاه که تو را نخوانم تا مرا اجابت کنی، پس کیست که او را بخوانم تا اجابتم کند؟ خدایا! آن‌گاه که به سوی تو زاری نکنم تا به من مهرآوری، پس کیست که به جانب او زاری کنم تا به من مهر آورد. خدایا! چنان‌که دریا را برای موسی( علیه السلام ) شکافتی و نجاتش دادی، از تو درخواست می‏کنم بر محمّد و خاندانش درود فرستی و از آنچه در آن گرفتارم مرا رهایی بخشی، و بر من گشایش دهی گشایشی فوری نه دیر، به فضل و مهربانی‏ات، ای مهربان‏ترین مهربانان.

شیخ عباس قمی(ره) در «مفاتیح الجنان» پیش از نقل این دعا می‌گوید: «شیخ کفعمی در بلد الامین دعائی از حضرت امام زین العابدین ( علیه السلام ) نقل کرده و فرموده این دعا را مُقاتل بن سلیمان از آن‌حضرت روایت کرده: و هم گفته هر کس صد مرتبه آن‌را بخواند و دعایش مستجاب نگردد لعنت کند مقاتل را».[۲]
اما در این زمینه باید گفت:
۱. متن این دعا تنها در کتاب «المصباح» کفعمی آمده است و در کتاب «البلد الامین» چنین دعایی وجود ندارد.
۲. اگر به کلام کفعمی هنگام نقل این دعا در «المصباح» بنگریم؛ این دعا را تنها با عبارت «مَرْوِیٌّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْن‏» روایت می‌کند بدون این‌که از مقاتل بن سلیمان نام ببرد و نیز در آن اشاره‌ای به تعداد خاصی از خواندن دعا و پاداش آن نشده است. مگر این‌که بگوییم شیخ عباس قمی نسخه دیگری از «البلد الامین» کفعمی را در اختیار داشته که این دعا در آن‌جا به همراه ذکر نام راوی؛ یعنی مقاتل بن سلیمان و نیز ثواب گفته شده، آمده باشد.
۳. نکته دیگری نیز وجود دارد مبنی بر این‌که مُقاتل بن سلیمان بلخی(متوفای ۱۵۰ق)[۳] از جهت زمانی نمی‌تواند به طور مستقیم از امام سجاد( علیه السلام ) نقل کند، بلکه او بنابر آنچه در منابع رجالی و روایی آمده، از اصحاب امام باقر( علیه السلام ) و امام صادق( علیه السلام ) بوده،[۴] ضمن این‌که از دیدگاه رجالی، وثاقت او ثابت نشده، و شخص ضعیفی به شمار می‌آید.
۴ . در نهایت با چشم‌پوشی از مباحث سندی؛ آنچه در محتوای دعا آمده، از مطالبی است که در ادعیه معتبر دیگر وجود دارد، و از این لحاظ مورد تأیید خواهد بود و اگر هم فردی این دعا را به نیت ثوابی که شیخ عباس قمی نقل کرده بخواند با توجه به دلایلی مانند «اخبار من بلغ» ان‌شاء الله به پاداش مناسب خواهد رسید.
[۱]. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص ۲۹۲ – ۲۹۳، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.
[۲]. قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، ص ۱۱۳، قم، اسوه.
[۳]. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج ۷، ص ۲۸۱، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ پانزدهم، ۲۰۰۲م.
[۴]. علامه حلی، خلاصة الأقوال، ص ۲۶۰، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق؛ حسینی تفرشی، سید مصطفی بن حسین، نقد الرجال‌، ج ۴، ص ۴۱۲، قم، مؤسسه آل البیت(علیهم السلام)‌، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.

تفسیر دعای مقاتل بن سلیمان

تفسیر مقاتل بن سلیمان، یکی از اولین تفاسیر ترتیبی و مختصر نوشته شده در قرن دوم هجری و آمیزه ای از تفسیر لغوی، نقلی، عقلی و اجتهادی است. جنبه ی لغوی این تفسیر از اهمیت بیشتری برخوردار است. درباره ی مذهب مقاتل اختلاف نظر وجود دارد و شخصیت رجالی او توثیق نشده است. ولی علمای اهل سنت برای تفسیر و اهمیت او اهمیت فراوانی قائل شده اند. برخی علمای شیعه نیز از آن نقل کرده اند. برجستگی های این تفسیر عبارتند از: اختصار، عدم نقل قول های متفاوت، عدم بیان ثواب قرائت سور و توجه کافی به مفردات. همچنین خدشه دار کردن عصمت پیامبران، سردرگمی در مسئله ی امامت، ادعای حضور جسمانی خداوند در قیامت و… از ضعف های آن است. روش این پژوهش توصیفی، جمع آوری اطلاعات بر اساس تحلیل محتوا است.

دعای مقاتل بن سلیمان کجای مفاتیح است؟

دعای مقاتل بن سلیمان در صفحه ۲۱۷ کتاب مفاتیح الجنان از چاپ سوده آورده شده است.

خواص و معجزه دعای مقاتل بن سلیمان

خواص و فواید دعای مقاتل بن سلیمان در منابع مختلف از جمله مفاتیح الجنان و المصباح آمده است. برخی از این خواص دعای مقاتل عبارتند از:

خواص دعای مقاتل برای بازگشت معشوق

یکی از بهترین دعاهایی که برای بازگشت معشوق موجود است همین دعای مقاتل بن سلیمان می‌باشد. آن را خوانده و به نتیجه آن اطمینان داشته باشید. انشاءالله که مستجاب می‌گردد.

فواید دعای مقاتل بن سلیمان برای خانه دار شدن

یکی از دعاهای موثر برای خرید خانه دعای مقاتل است. به این منظور نیت کرده و ۱۰۰ مرتبه دعای مقاتل بن سلیمان را بخوانید.

دعای مقاتل بن سلیمان برای ثروتمند شدن

یکی از خواص دعای مقاتل بن سلیمان افزایش رزق و روزی و ثروتمند شدن است.

فواید دعای مقاتل بن سلیمان برای شفای مریض

آنطور که منابع مختلف آمده است دعای مقاتل بن سلیمان به شفای سخت ترین بیماری‌های کمک می‌کند. به این منظور باید اطمینان قلبی ۳۰ مرتبه این دعا را به نیت شفای آن شخص بخوانید.