زیارت وارث و چند نکته
معروفیت این زیارتنامه به این دلیل است که زیارات سفارش شده امام حسین(ع) است. زیارت وارث به عنوان یکی از زیارتنامه‌های مشهور امام حسین (ع) است که در کربلا قرائت می‌شود. این زیارتنامه بخشی از دستورالعملِ زیارت امام سوم شیعیان است که امام صادق (ع) به صفوان تعلیم داد.
زیارتنامه وارث در واقع بخشی از یک دستورالعمل برای زیارت امام حسین (ع) در حرم آن حضرت است که زائر باید آن را هنگام رسیدن به ضریح مبارک و در قسمت بالای سر امام حسین (ع) بخواند. بسیاری زیارت وارث را در روز عرفه و برخی نیز در اعمال شب و روز عرفه و نیز شب و روز عید قربان آورده‌اند.
در این بین سوال اصلی اینجا است که واژه وارث در این زیارتنامه چه منظوری را مدنظر دارد. در لغت وارث به معنای ارث برنده و میراث دار است. به تعبیری دیگر شخصی که مال، خانه، زمین، صفات یا افتخاراتی را از پدر یا اجداد و گذشتگان به ارث می‌برد. در زیارت وارث و زیاراتی که امامان را وارثان انبیا خوانده اند، بیشتر ناظر به بعد معنوی ارث بوده است. به این بیان که رسالت همه پیامبران بزرگ تاریخ بر دوش امامان علیهم السلام هست و امامت اعم از وراثت انبیا است و یکی از خصائص امام این است که وارث انبیا است.
در باب فضیلت خواندن زیارت وارث روایات زیادی وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
یکی از اهالی عراق در مدینه ،به دیدار امام صادق علیه السلام آمد از او پرسید: (در عراق که هستی ، آیا به زیارت قبر امام حسین علیه السلام می روی ؟). مرد گفت آری می روم ).
امام علیه السلام فرمود: (آیا می خواهی ثواب زیارت امام حسین علیه السلام را برایت بگویم ؟).مرد گفت : ( آری).امام علیه السلام فرمود: ( وقتی کسی آماده می شود که به زیارت امام حسین علیه السلام برود ،فرشتگان آسمان با خوشحالی به یکدیگر خبر می دهند؛ و آن گاه که به طرف کربلا حرکت می کند ،فرشتگان بر او درود می فرستند تا به کربلا برسد).
سپس امام علیه السلام فرمود: (وقتی که می خواهی امام حسین علیه السلام را زیارت کنی ،این زیارت را بخوان که به ازای هر کلمه اش دری از رحمت الهی به رویت باز می شود ).
آنگاه امام علیه السلام زیارتی را به او آموخت که به (زیارت وارث )معروف شد. در بخش اول این زیارت آمده است :(سلام بر تو ای وارث آدم ،برگزیده خدا! سلام بر تو ای وارث نوح ، پیامبر خدا! سلام بر تو ای وارث موسی ،هم صحبت خدا! سلام بر تو ای وارث عیسی ،روح خدا!) حسین وارث علم همه پیامبران است ؛ حسین وارث زهد همه پیامبران است ؛حسین وارث شجاعت همه پیامبران است ؛ حسین وارث رنج ها و مشقت های همه پیامبران است ؛ حسین وارث فضایل همه پیامبران است ؛ و خلاصه آنکه ،حسین (خلاصه خوبی های )
همه پیامبران است . اگر چه امام حسین علیه السلام شباهت امام حسین علیه السلام به پیامبران را بیان کردیم.
شاید برای خیلی این سوال پیش بیاید چرا نام امام حسین در زیارت وارث نیست. در پاسخ باید به این نکته توجه داشت که در متن بسیاری از زیارت‌نامه‌ها به وارث بودن امام حسین(ع) نسبت به انبیا اشاره شده است. از جمله در زیارت وارثی که با آداب خاصّ و فضیلت بسیار از امام صادق(ع) روایت شده است.
وراثت امام حسین(ع) از انبیا و اوصیا، برای آن است که خطّ جهاد در راه حق و مبارزه با باطل و ستم و طاغوت، سرلوحه دعوت همه انبیای الهی بوده است و «کربلا» تجلّی این خط ممتد درگیری حق و باطل است. عاشورا، حضور مجدّد آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی(ع) در قلّه فریادگری و هدایت است. این‌که امام حسین را وارث آدم(ع) می‌خوانیم و زیارت «وارث» را با سلام بر آن پیامبران الهی آغاز می‌کنیم برای همین است؛ یعنی نقطه اتّصال همه حرکت‌های الهی و انقلاب‌های خدایی، به صورت تجسّم دوباره آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و موسی و عیسی و محمّد و علی و فاطمه و امام حسن(ع) در لحظه‌های خورشیدی عاشورا و واقعیّت سرشار کربلا.
در روایت مربوط به زیارت وارث؛ نام این زیارت، زیارت وارث نیست، بلکه در ضمن یکی از زیارت‌هایی است که برای امام حسین(ع) نقل شده است و نام وارث به جهت محتوای آن است. حتی در هیچ روایتی زیارتی با نام «زیارت وارث» که از سوی امام معصوم(ع) نام‌گذاری شده باشد، نداریم. و این نام از سوی علمایی مانند شیخ عباس قمی گذاشته شده است.
ترجمه و متن زیارت وارث
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ آدَمَ صَِفْوَهِ اللَّهِ اَلسَّلامُ
سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا سلام
عَلَیْکَ یا وارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ اِبْراهیمَ خَلیلِ
بر تو ای وارث نوح پیغمبر خدا سلام بر تو ای وارث ابراهیم خلیل
اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ مُوسی کَلیمِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ
خدا سلام بر تو ای وارث موسی هم سخن با خدا سلام بر تو ای وارث
عیسی رُوحِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ مُحَمَّدٍ حَبیبِ اللَّهِ اَلسَّلام
عیسی روح خدا سلام بر تو ای وارث محمد حبیب خدا سلام
عَلَیْکَ یا وارِثَ اَمیرِ الْمُوْمِنینَ عَلَیْهِ السَّلامُ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ
بر تو ای وارث امیر مو منان علیه السلام سلام بر تو ای فرزند
مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفی اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ عَلِی الْمُرْتَضی اَلسَّلامُ عَلَیْکَ
محمد مصطفی سلام بر تو ای فرزند علی مرتضی سلام بر تو ای
یَابْنَ فاطِمَهَ الزَّهْرآءِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ خَدیجَهَ الْکُبْری اَلسَّلامُ
فرزند فاطمه زهرا سلام برتو ای فرزند خدیجه کبری سلام
عَلَیْکَ یا ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ وَالْوِتْرَ الْمَوْتُورُ اَشْهَدُ اَنَّکَ قَدْ اَقَمْتَ
بر تو ای کسی که خدا خونخواهیش کند و فرزند چنین خونی و ای تک و تنها مانده ای که انتقام خونت گرفته نشد گواهی دهم که تو
الصَّلوهَ وَآتَیْتَ الزَّکوهَ وَاَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَیْتَ عَنْ الْمُنْکَرِ
بپاداشتی نماز را و بدادی زکات را و امر کردی به معروف (کار نیک ) و نهی کردی از منکر (کار زشت )
وَاَطَعْتَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ حَتّی اَتیکَ الْیَقینُ فَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّهً قَتَلَتْکَ وَلَعَنَ
و پیروی کردی از خدا و رسولش تا به شهادت رسیدی پس خدا لعنت کند مردمی که تو را کشتند و خدا لعن
اللَّهُ اُمَّهً ظَلَمَتْکَ وَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّهً سَمِعَتْ بِذلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ یا مَوْلایَ یا
کند مردمی که به تو ستم کردند و خدا لعنت کند مردمی که این جریان را شنیدند و بدان راضی شدند ای مولای من ای
اَبا عَبْدِ اللَّهِ اَشْهَدُ اَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الاَْصْلابِ الشّامِخَهِ وَالاَْرْحامِ
ابا عبداللّه گواهی دهم که تو براستی نوری بودی در صُلبهای شامخ (و بلند) و رَحِمْهای
الْمُطَهَّرَهِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجاهِلِیَّهُ بِاَنْجاسِها وَلَمْ تُلْبِسْکَ مِنْ مُدْلَهِمّاتِ
پاک ، آلوده ات نکرد زمان جاهلیت به پلیدیهایش و نپوشاندت از جامه های آلوده و
ثِیابِها وَاَشْهَدُ اَنَّکَ مِنْ دَعآئِمِ الدّینِ وَاَرْکانِ الْمُوْمِنینَ
چرکش و گواهی دهم که براستی تو از جمله ستونهای دین و پایه های محکم مردان با ایمانی
وَاَشْهَدُ اَنَّکَ الاِْمامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهادِی الْمَهْدِیُّ
و گواهی دهم که براستی تو پیشوائی هستی نیکوکار و با تقوی و پسندیده و پاکیزه و راهنمای راه یافته
وَاَشْهَدُ اَنَّ الاَْئِّمَهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ التَّقْوی وَاَعْلامُ الْهُدی وَالْعُروَهُ
و گواهی دهم که امامان از فرزندان تو اساس (و حقیقت ) تقوی و نشانه های هدایت و دستاویز
الْوُثْقی وَالْحُجَّهُ عَلَّی اَهْلِ الدُّنْیا وَاُشْهِدُ اللَّهَ وَمَلاَّئِکَتَهُ وَاَنْبِی آئَهُ
محکم (حق ) و حجتهائی بر مردم دنیا هستند و گواه گیرم خدا و فرشتگانش و پیمبرانش
وَرُسُلَهُ اَ نّی بِکُمْ مُوْمِنٌ وَبِاِیابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرایِعِ دینی وَخَواتیمِ
و رسولانش را که من براستی به شما ایمان دارم و به بازگشتتان یقین دارم طبق مقررات دین و مذهبم و پایان
عَمَلی وَقَلْبی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَاَمْری لاَِمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ صَلَواتُ اللَّهِ
کردارم و دلم تسلیم دل شما است و کارم پیرو کار شما است درودهای خدا
عَلَیْکُمْ وَعَلی اَرْواحِکُمْ وَعَلی اَجْسادِکُمْ وَعَلی اَجْسامِکُمْ وَ عَلی
بر شما و بر روانهایتان و بر جسدهاتان و بر پیکرتان و بر
شاهِدِکُمْ وَعَلی غائِبِکُمْ وَعَلی ظاهِرِکُمْ وَعَلی باطِنِکُمْ
حاضرتان و بر غائبتان و بر آشکارتان و بر نهانتان
بِاَبی اَنْتَ وَاُمّی یَا بْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِاَبی اَنْتَ
پدر و مادرم به فدای تو ای فرزند رسول خدا پدر
وَاُمّی یا اَبا عَبْدِاللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّهُ وَجَلَّتِ الْمُصیبَهُ بِکَ عَلَیْنا
و مادرم فدای تو ای ابا عبداللّه براستی بزرگ گشت عزایت و گران شد مصیبت تو بر ما
وَعَلی جَمیعِ اَهْلِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ فَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّهً اَسْرَجَتْ
و بر همه اهل آسمانها و زمین پس خدا لعنت کند مردمی را که اسبان را زین کردند
وَاَلْجَمَتْ وَتَهَیَّاءَتْ لِقِتالِکَ یا مَوْلایَ یا اَبا عَبْدِاللَّهِ قَصَدْتُ حَرَمَکَ
و دهانه زدند و آماده کشتارت شدند ای مولای من ای ابا عبداللّه من آهنگ کردم حرم تو را
وَاَتَیْتُ اِلی مَشْهَدِکَ اَسْئَلُ اللَّهَ بِالشَّاْنِ الَّذی لَکَ عِنْدَهُ وَبِالْمَحَلِّ
و آمدم به زیارتگاهت از خدا خواهم بدان منزلتی که در پیش او داری و بدان مقامی
الَّذی لَکَ لَدَیْهِ اَنْ یُصَلِیَّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ یَجْعَلَنی
که نزدش داری که درود فرستد بر محمد وآل محمد و قرار دهد مرا
مَعَکُمْ فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَهِ
با شما در دنیا و آخرت
اَللّهُمَّ اِنّی
خدایا من
صَلَّیْتُ وَرَکَعْتُ وَسَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ لاَِنَّ الصَّلوهَ
نماز خواندم و رکوع کردم و سجده بجا آوردم برای تو تنها که شریک نداری زیرا نماز
وَالرُّکُوعَ وَالسُّجُودَ لا یَکُونُ اِلاّ لَکَ لاَِنَّکَ اَنْتَ اللَّهُ لا اِلهَ الاّ اَنْتَ
و رکوع و سجده نیست جز برای تو چونکه توئی خدائی که معبودی جز تو نیست
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَبْلِغْهُمْ عَنّی اَفْضَلَ السَّلامِ
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد و برسان از جانب من بدانها بهترین سلام
وَالتَّحِیَّهِ وَارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ السَّلامَ اَللّهُمَّ وَهاتانِ الرَّکْعَتانِ هَدِیَّهٌ
و تحیت را و باز گردان از جانب آنها نیز بر من سلام خدایا و این دو رکعت نمازی که خواندم هدیه ای است
مِنّی اِلی مَوْلایَ الْحُسَیْنِ بْنِعَلِی عَلَیْهِمَا السَّلامُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی
از من به پیشگاه سرورم حضرت حسین بن علی علیهماالسلام خدایا درود فرست بر
مُحَمَّدٍ وَعَلَیْهِ وَتَقَبَّلْ مِنّی وَاْجُرْنی عَلی ذلِکَ بِاَفْضَلِ اَمَلی
محمد و بر آن حضرت و بپذیر از من و پاداشم بده در برابر آن برطبق بهترین آرزو
وَرَجآئی فیکَ وَفی وَلِیِّکَ یا وَلِیَّ الْمُوْمِنینَ
و امیدی که درباره ولیّ تو دارم ای سرپرست مو منان
پس برخیزوبروپایین پای قبر آن حضرت و بایست نزد سر علیّ بن الحسین علیه السلام و بگو:
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ رَسُولِ
سلام بر تو ای فرزند رسول
اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ نَبِیِّ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ اَمیرِ الْمُوْمِنینَ
خدا سلام بر تو ای فرزند پیامبر خدا سلام بر تو ای فرزند امیرمو منان
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ الْحُسَیْنِ الشَّهیدِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الشَّهیدُ [وَابْنُ
سلام بر تو ای فرزند حسین شهید سلام بر تو ای شهید
الشَّهیدِ ((منه ))] اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْمَظْلُومُ [وَ] ابْنُ الْمَظْلُومِ لَعَنَاللَّهُ اُمَّهً
سلام بر تو ای ستم رسیده و فرزند (آن امام ) ستمدیده خدا لعنت کند مردمی که
قَتَلَتْکَ وَلَعَنَاللَّهُ اُمَّهً ظَلَمَتْکَ وَلَعَنَاللَّهُ اُمَّهً سَمِعَتْ بِذلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ
تو راکشتند وخدا لعنت کند مردمی که به تو ستم کردند وخدا لعنت کند مردمی را که از این جریان اطلاع پیدا کرده و بدان راضی شدند
پس بیفکن خودرا برقبرش وببوس آنرا وبگو:
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَلِیَّ اللَّهِ وَابْنَ وَلِیِّهِ لَقَدْ
سلام بر تو ای فرزند ولیّ و فرزند ولی خدا براستی که
عَظُمَتِالْمُصیبَهُ وَجَلَّتِ الرَّزِیَّهُ بِکَ عَلَیْنا وَعَلی جَمیعِ الْمُسْلِمینَ
بزرگ گشت مصیبت تو و گران شد عزای تو بر ما و بر تمام مسلمانان ،
فَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّهً قَتَلَتْکَ وَاَبْرَءُ اِلَی اللَّهِ وَاِلَیْکَ مِنْهُمْ
خدا لعنت کند مردمی که تو را کشتند و بیزاری جویم بسوی خدا و بسوی تو از آنها
پس بیرون بیا از دری که پایین پای علیّ بن الحُسین علیه السلام است و متوجّه شو بسوی شهداء و بگو:
اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ
سلام بر شما
یا اَوْلِیاَّءَ اللَّهِ وَاَحِبّائَهُ اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَصْفِیاَّءَ اللَّهِ وَاَوِدّاَّئَهُ اَلسَّلامُ
ای اولیاء خدا و دوستانش سلام بر شما ای برگزیدگان خدا و دوستدارانش سلام بر
عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ دینِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ رَسُولِ اللَّهِ
شما ای یاوران دین خدا سلام بر شما ای یاران رسول خدا
اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ اَمیرِ الْمُوْمِنینَ اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ
سلام بر شما ای یاران امیرمو منان سلام بر شما ای یاران
فاطِمَهَ سَیِّدَهِ نِساَّءِ الْعالَمینَ اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ اَبیمُحَمَّدٍ
فاطمه بانوی زنان جهانیان سلام بر شما ای یاران حضرت ابا محمد
الْحَسَنِ بْنِ عَلِی الْوَلِیِّ النّاصِحِ اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَنْصارَ اَبی عَبْدِاللَّهِ
حسن بن علی آن دوست خیرخواه سلام بر شما ای یاران حضرت اباعبدالله
بِاَبی اَنْتُمْ وَاُمّی طِبْتُمْ وَطابَتِ الاَْرْضُ [اَنْتُم ] الَّتی فیها دُفِنْتُمْ وَفُزْتُمْ
پدر و مادرم به فدای شما براستی پاکیزه شدید و پاکیزه گشت آن زمینی که شما در آن مدفون شدید و به رستگاری
فَوْزاً عَظیماً فَیا لَیْتَنی کُنْتُ مَعَکُمْ فَاَفُوزَ مَعَکُمْ
بزرگی رسیدید پس ای کاش من هم با شما بودم که با شما رستگار گردم.
