سلام نو – سرویس سیاسی: رییس جمهور حسن روحانی در سخنرانی امروز خود در تبریز نکات مهمی را درباره برجام مطرح کرد از جمله اختیار تمام و کمالی که رهبری در پرونده هسته‌ای و توافق صد روزه به او واگذار کرد و البته تاکید بر این نکته که اگر برجام تا سال دیگر دوام بیاورد تحریم‌های تسلیحاتی بالاخره لغو می‌شود. روحانی هم‌چنین اشاره کرد که "در حال مذاکره با برخی کشورها بوده و پیشنهادات زیادی نیز شده است ولی چون نامتوازن بود قبول نکردیم احتمالا هفته آینده به نتیجه برسیم و یا شاید هم نرسیم."
حسن روحانی در بخشی از سخنان خود در شورای اداری تبریز گفت: اگر برجام پابرجا باشد، تمام تحریم‌هایی تسلیحاتی به صورت اتوماتیک در رابطه با هسته‌ای سال آینده برداشته می‌شود و این یعنی هر سلاحی را می‌خریم و می فروشیم و آماده هستیم برای خرید هر نوع سلاح.
اما ماجرای تحریم‌های تسلیحاتی ایران و لغو آن در سال آینده چیست؟ لغو تحریم تسلیحاتی یکی از جنجالی ترین مشخصه های برجام است که در همان زمان توافق به عنوان پیروزی بزرگی برای تیم ایران برشمرده شد و حتی انتقاد ضمنی چهره‌هایی مثل هیلاری کلینتون را در پی داشت.
تحریم شامل سه عنصر بوده است. عنصر اول مربوط به سال 2006 و با قطعنامه 1737 به وقوع پیوست که براساس آن صادرات و واردات تکنولوژی های مرتبط با فعالیت هسته ای ممنوع شد.
دومین عنصر تحریم در سال 2007 بود که توسط قطعنامه 1747 وضع شد و صادرات تسلیحات ایران را ممنوع کرد. هدف این قطعنامه ممانعت از صادرات تسلیحات ایران به گروه های شبه نظامی شیعه همانند حزب الله بود.
سومین عنصر تحریم در ژوئن 2010 به وقوع پیوست که صادرات اکثر تسلیحات به ایران ممنوع شد. اما این تحریم ها شامل سامانه ضد هوایی اس-300 که روسیه قصد داشت به ایران بفروشد نمی شود.
بند 5 ضمیمه B قطعنامه تایید برجام: کلیه دولت‌ها می‌‌توانند در فعالیت‌های ذیل مشارکت داشته و اجازه آنها را صادر کنند، مشروط به اینکه شورای امنیت از قبل به صورت مورد به مورد تصمیم به تایید آنها گرفته باشد:
عرضه، فروش و یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه تانک جنگی، خودروهای رزمی زرهی، سامانه‌های توپخانه‌ای سنگین، هواپیماهای رزمی، بالگردهای تهاجمی، ناوهای جنگی، موشک‌ها و یا سامانه‌های موشکی، آن گونه که در نظام ثبت سلاح های متعارف ملل متحد تعریف شده است، یا تجهیزات مرتبط، شامل قطعات یدکی به ایران، یا برای استفاده در داخل ایران و یا در جهت منافع ایران، از داخل و یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت‌شان و یا توسط اتباع آنها و یا افراد تحت حاکمیت آنها، یا با استفاده از هواپیماها و یا کشتی‌های حامل پرچم‌های آنها، اعم از اینکه از قلمروشان نشأت گرفته یا خیر و ارائه آموزش فنی، منابع یا خدمات مالی، مشاوره، دیگر خدمات یا کمک‌های مرتبط با تأمین، فروش، انتقال، تولید، نگهداری و یا استفاده از سلاح‌‌ها و تجهیزات مرتبط مشروح در این بند فرعی، به ایران توسط اتباع این دولت‌ها و یا از داخل یا از طریق قلمروهای تحت حاکمیت شان.
این بند تا تاریخ 5 سال پس از «روز قبول توافق برجام» یا تا تاریخی که آژانس گزارشی در تأیید نتیجه‌گیری گسترده‌تر ارائه دهد، هرکدام زودتر حادث شود، اعمال خواهد شد.
منتقدان آمریکایی برجام از جمله حامیان ترامپ معتقد بودند نه تنها این بند بلکه دیگر بندهای توافق باید بازه‌های بلند مدت‌تری را شامل شوند. مایک پمپئو به صراحت بارها از ضرورت بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی ایران سخن گفته و حتی با حضور در شورای امنیت سازمان ملل به این مسئله تاکید موکد کرد.
در مقابل منتقدان داخلی برجام معتقد بودند با توجه به اما و اگرهای موجود حتی در صورت سر رسیدن موعد پنج ساله این بند باز هم شورای امنیتی که آمریکا در آن حق رای دارد راه خرید سلاح ایران را لغو می‌کند.
اگر گفته‌های روحانی و ظریف را معیار قرار دهیم با سررسیدن مهلت پنج ساله این بند ایران می‌تواند با قدرت به بازار خرید و فروش سلاح وارد شود، هرچند که با مانعی به نام دونالد ترامپ و خطر فروپاشی ترامپ پیش از موعد پنج ساله مواجه است.
در صورت تحقق این بند حتی به شکل نصفه و نیمه یکی از بزرگ‌ترین میوه‌ها برجام بالاخره به دست می‌آید. ایران هرچند به واسطه چند مرحله تحریم نظامی هم توان تولیدی خود را افزایش داده هم راه خرید غیرمستقیم را به خوبی یاد گرفته اما دسترسی به بازار بین‌المللی اسلحه هم امکان فروش سلاح به خصوص موشک را به ایران می‌دهد هم امکان نوسازی بخشی مثل ناوگان نیروی هوایی ارتش را، ناوگانی که زمانی برگ برنده نظامی ایران بود و کم نیروی هوایی صدام را در ابتدای جنگ تحمیلی با عراق شکست ولی حالا به علت تحریم‌های ناعادلانه امکان نوسازی مناسب را از دست داده.
حالا باید صبر کرد و دید مذاکرات ایران با طرفهای اروپایی باعث بقای عمر برجام و پنج ساله شدن آن و لغو اتوماتیک تحریم‌های تسلیحاتی ایران می‌شود یا فشارهای ترامپ نتیجه می‌دهد و برجام قبل از پنج ساله شدن به دست تندروها به قتل می‌رسد؟
