رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: شکل گیری جنبش های مدنی در توجه به حقوق عمومی و کیفی سازی در شهر تهران از دستاوردهای شورای پنجم است.
به گزارش سلام نو، محمد سالاری، در همایش کمپین نما، هویت شهر ما که در شهرداری منطقه ۵ با حضور جمعی از اساتید و کارشناسان حوزه معماری و مدیران شهری برگزار شد، ضمن ابراز خرسندی از جنبشی که در بین جامعه شهری و نخبگان و تشکل‌های حرفه‌ای و مدیریت شهری در خصوص توجه به کیفی سازی و نما ایجاد شده است گفت: امروز یکی از افتخارات مدیریت شهری برگزاری چنین نشست‌ها و جلساتی با جامعه حرفه‌ای مدنی است، چراکه خروجی این جلسات منجر به تغییر نگاه جامعه شهری و مدیران نسبت به شهر شده است. در گذشته چنین نشست‌هایی صرفاً جنبه نمایشی و تزئینی داشت و جامعه شهری برای برگزاری چنین نشست‌هایی، به مدیران امتیاز نمی‌داد، چرا که مدیری را موفق می‌دانستند که هر روز روبان‌هایی را ببرد و پروژه‌های عمرانی را در سطح شهر ایجاد کند، فارغ از اینکه اجرای این پروژه‌ها ضروری یا دارای مطالعات جامع است یا خیر.
وی با اشاره به اینکه در گذشته، مدیریت شهری غالباً از پیمانکار به پروژه می‌رسید نه بر اساس مطالعه و نیاز شهر، بیان کرد: من معتقدم مقصر اصلی این اتفاق، ما به عنوان جامعه مدنی و حرفه‌ای بودیم که متوجه نگاه اشتباهی که فرا روی ما بود نشدیم تا با مطالبه گری در کنار جامعه شهری مدیران را ملزم به حرکت در جهت منافع عمومی کنیم و تا زمانی که نگاه جامعه شهری این باشد که شهرداری موفق است که شهر را صرفاً به کارگاه عمرانی تبدیل و کیفیت را فدای کمیت کند، نتیجه می‌شود پل صدری که با صرف چندین میلیارد هزینه، بدون پیوست‌های مطالعاتی جدی و اصولی ساخته شده و تأثیری در کاهش ترافیک و آلودگی هوا ندارد. اما با جنبش‌هایی که امروز در جامعه مدنی ایجاد شده و بروز و ظهور شبکه فضای مجازی، قطعاً کشور از این ناکارآمدی‌ها عبور خواهد کرد و مدیریت را به سمت مطلوب می‌برد.
سالاری با بیان اینکه قالیباف نیز در دو سال آخر مدیریت خود، مبتنی بر بازخورد گیری از جامعه دیده بان شهری بر حوزه‌های نرم افزاری و تا حدی کیفی سازی متمرکز شد، اظهار داشت: در این زمان ما در شورای چهارم طرحی دو فوریتی را تهیه کردیم که به تصویب شورای شهر تهران رسید و بر اساس آن، شهرداری ملزم به تشکیل شورای ارتقا کیفی شهر تهران و طراحی، پایش و اجرای نماهای شهری شد. از آنجایی که تمام شوراهای موجود در مدیریت شهری، تمرکزشان بر درآمدزایی، بدون توجه به کیفیت بود، باید شورایی تشکیل می‌شد که مدیر ارشد شهرداری خودش در رأس آن باشد و نمایندگان تشکل‌های حرفه‌ای نیز در آنجا حضور داشته باشند. همچنین با پیشنهاد ما کمیته‌های نما نیز ذیل این شورا تشکیل شد.
وی ادامه داد: هرچند استراتژی شهرداری تهران این بوده و بعضاً هست که در فرایند صدور پروانه در کوتاه‌ترین زمان ممکن به درآمدزایی برسد اما ما توانستیم شهرداری را ملزم کنیم نقشه‌های نمای ساختمان‌ها را در این فرایند مورد بررسی قرار دهد، البته اکنون فعالیت کمیته‌های نما نیز دارای اشکالاتی است.
سالاری با اشاره به نادیده گرفتن قانون توسط شهرداری با رویکرد درآمدزایی گفت: درست است که طرح تفصیلی دارای نقایصی است اما با رعایت موارد تعیین شده در این طرح می‌توانستیم و می‌توانیم بسیاری از نابهنجاری‌ها را اصلاح کنیم، بسیاری از تکالیف و مطالعاتی که باید انجام می‌شد، رها شده، لذا تصمیم گیری در مورد بسیاری از موارد بلاتکلیف مانده و همین بلاتکلیفی منجر به از بین رفتن عرصه‌های ارزشمند و انجام تخلفات در شهر شد، به عنوان مثال در خصوص ضوابط بلند مرتبه سازی، تکلیفی معین نشده و تصمیم گیری در این خصوص به عهده کمیسیون ماده ۵ گذاشته شده بود و از آنجایی که رویکرد این کمیسیون درآمدزایی بود، بیشترین تخلفات در کمیسیون ماده ۵ مربوط به همین حوزه بود. تعیین کاربری‌های مجاز به استقرار نیز دیگر تکلیف طرح تفصیلی است که بلاتکلیف مانده لذا شهرداری بدون مطالعه و نیازسنجی در محلات برای احداث پاساژها و مال‌ها مجوز صادر کرده و به همین دلیل مشکلات ترافیکی زیادی برای مناطق ایجاد شده است.
وی تصریح کرد: در تعیین مولفه‌های بافت فرسوده نیز شهرداری تهران در دوره گذشته با اضافه کردن بافت‌های ناپایدار بدون توجه به دو مولفه ریزدانگی و نفوذ ناپذیری در کنار مساحت بافت فرسوده تهران بالغ بر ۳۲۶۸ هکتار به میزان ۱۴ هزار هکتار بافت ناپایدار با بسته تشویقی یک طبقه بارگذاری بیشتر در طرح تفصیلی اقدام و اجازه ساخت یک طبقه اضافه‌تر را برای آنها صادر کرد که با پیگیری‌های انجام شده این مجوز لغو شد.
سالاری ادامه داد: باید گفت در گذشته همه ارکان تصمیم گیری حتی غالب شهرسازان و حرفه مندان تمام ظرفیت خود را برای بارگذاری و دور زدن قوانین شهرسازی و معماری به کار بستند. معاونت شهرسازی شهرداری به جای اینکه در راستای صیانت از طرح تفصیلی و کیفی سازی عمل کند، خبرگانی را به کار گرفته بود که به نحوی مقررات شهرسازی و معماری را دور بزنند.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه امروز ما به عنوان مدیریت شهری دوره پنجم، متهم به ناکارآمدی هستیم گفت: از آنجایی که ما در این دوره بزرگراه، پل و تونل نساختیم بخشی از جامعه شهری ما را به ناکارآمدی متهم می‌کنند، این در حالی است که ما اقدامات خوبی را تحت تأثیر جنبش‌های مدنی انجام دادیم و علی رغم وجود صاحبان قدرت و نفوذ و امضاهای طلایی، توانستیم بسیاری از مسیرهای دور زدن قانون را مسدود کنیم از جمله، شهرداری تهران را ملزم به بررسی نقشه‌های نما در فرایند صدور پروانه کردیم.
وی ادامه داد: در گذشته تمام پلان‌های داخلی ساختمان که حریم خصوصی افراد است در فرایند صدور پروانه مورد بررسی قرار می‌گرفت اما به نقشه‌های نما که حق عمومی جامعه است توجهی نمی‌شد و متولیان ساخت و ساز، هر نمایی که می‌خواستند را اجرا می‌کردند اما کمیسیون شهرسازی و معماری توانست این رویکرد را به عمل تبدیل کند. هرچند هنوز در تصمیم گیری های کمیته‌های نما اشکالاتی وجود دارد و بعضاً تصمیم گیری های سلیقه‌ای در آنجا صورت می‌گیرد.
سالاری با تاکید بر لزوم حضور ذی نفعان در فرایند بررسی نقشه‌های نما بیان کرد: تصمیم گیری ها باید در اتاق‌های شیشه‌ای صورت گیرد، بدین ترتیب حقوق خصوصی افراد اگرچه اولویت با حقوق عمومی است، پایمال نمی‌شود و خروجی کمیته نما قابل دفاع و برد-برد خواهد بود که در آن هم حقوق شهروند حفظ شده است و هم حقوق شهر. شهروندان و طراحان شهری که ذی نفعان اصلی این حوزه هستند، باید احساس کنند، نمای بنای آنها در این کمیته‌ها بدون اعمال سلایق شخصی و مبتنی بر رویکردهای اصولی و کارشناسی در حال بررسی است و هر تصمیمی که در کمیته نما گرفته می‌شود، موجب ارتقا و فاخر شدن بنا می‌شود.
وی ادامه داد: امیدواریم اکنون که مدیریت شهری به رغم وجود تنگناهای مالی موقعیتی را ایجاد کرده تا منافع عمومی و مطالبات جامعه مورد توجه قرار گیرد، اقدامات خوبی در این حوزه رقم بخورد.
عضو شورای شهر تهران با بیا این نکته که طی دهه‌های اخیر آثاری خلق شد که نسبت به سده‌های گذشته کشور کمتر فاخر، ارزشمند و ماندگار بوده‌اند، افزود: باید این قبیل موضوعات مدام مطرح و آن را به گفتمان رایج تبدیل کنیم و مسئولیت پذیری اجتماعی در تصمیمات بر سلیقه‌های شخصی و منافع گروهی خاص غلبه پیدا کند. امروز در شهرهای ما بعضاً برندها، در حوزه طراحی معماری و نما، فضای معماری و طراحی را از معماران و طراحان واقعی شهری ربوده اند و به همین دلیل بسیاری از نماها و معماری ما منبعث از سوداگری‌های برخی اشخاص برند و بر اساس ایجاد منفعت جویی صرف شکل می‌گیرد. متأسفانه بعضاً معماران و طراحان شهری و نخبگان نیز به دلیل مسائل معیشتی در اجرای کارهای نگاه حرفه‌ای را کنار گذاشته و صرفاً به نظران و منافع شخص کارفرما توجه می‌کنند.
سالاری با اشاره به اشکالات مبانی نظری در این حوزه اشاره کرد و گفت: باید بگویم متأسفانه دانشگاهیان، حرفه مندان و کارشناسان در این حوزه هیچ آوردهای نداشته اند و هنوز در دانشگاه‌ها، مباحث قدیمی تدریس می‌شود و هیچ نوآوری صورت نگرفته است. حال در این مقطع تاریخی امیدواریم تحولات بسیار خوبی را ما به عنوان مدیریت شهری دوره پنجم و شما به عنوان تشکل‌های حرفه‌ای و معماران و طراحان شهری حداقل در حوزه هویت بخشی به شهر رقم بزنیم.
