سلام نو – سرویس بین‌الملل: این روزها ایران درگیر بحران‌های فراوان از جمله شهادت فرمانده سابق سپاه قدس، کشته شدن مردم در مراسم تشییع او در کرمان، ساقط شدن بوئینگ اوکراینی توسط پدافند خودی در تهران و از دست دادن 176 نفر از ایرانیان و در آخر سیل سیستان و بلوچستان است.
با تمام این‌ها هیچ کدام از این فجایع غم‌انگیز باعث نشده تا از سرعت تحولات بین المللی کاسته شود، بلکه شاید بتوان گفت رخدادی مثل ساقط شدن بوئینگ اوکراینی توسط پدافند ایران به نوعی سرعت بخش برخی تحولات منفی نیز بوده است.
از مهم‌ترین تحولات بین المللی مرتبط با ایران، برجام و اظهارات اروپایی‌ها پیرامون آن به خصوص پس از وقایع اخیر است. خبرگزاری رویترز در تازه‌ترین ادعای خود به نقل "دو دیپلمات اروپایی" گزارش کرده که امروز، سه شنبه، سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه به عنوان اعضای برجام به اتحادیه اروپا اطلاع خواهند داد که در نظر دارند سازوکار ماشه را فعال کنند.
بنا بر ادعای رویترز دلیل این اقدام "تخلف جدید ایران از برجام" در پی تصمیم دولت آن کشور به کاهش تعهداتش در این توافق است. این دیپلمات‌ها در ادامه مدعی شدند که هدف از به جریان انداختن سازوکار ماشه مذاکره با ایران و تلاش برای قانع کردن آن کشور به تغییر تصمیم خود و بازگشت به اجرای برجام است و هدف این نیست که این توافق لغو و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از سر گرفته شود.
تنها ساعتی پس از ادعای رویترز سه کشور اروپایی فعال سازی مکانیزم ماشه را تایید کردند. بنا بر بیانیه صادر شده از سوی تروئیکای اروپایی عضو توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران، این دولت‌ها در هماهنگی با سرویس روابط خارجی اتحادیه اروپا این تصمیم را گرفتند.
در بخشی از این بیانیه آمده: با توجه به اقدامات ایران، هیچ انتخاب دیگری نداشتیم، برای ثبت نگرانی‌هایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم
بوریس جانسون نیز در تازه‌ترین اظهارات خود هرچند اعتراف ایران به اشتباهش در ساقط کردن هواپیمای را مثبت دانست اما هم‌چنان حرف خود درباره برجام را تکرار کرد.
نخست وزیر انگلیس که با سرویس جهانی بی بی سی گفت‌وگو می‌کرد با اشاره به وضعیت برجام گفت: نمی‌خواهیم میان ایران و آمریکا درگیری ببینیم. جایگزینی برجامِ رو به پایان با «توافق ترامپ» می‌تواند یک پیش‌رفت باشد.
این یعنی اروپا هرچند مایل نیست برجام را به پایان برساند، اما آماده است تا در صورت نیاز، جایگزینی برای آن آماده کند، جایگزینی که دست پخت ترامپ و تیم امنیت ملی او است.
هرچند برخی از اطرافیان روحانی به این مسئله باور ندارند، از جمله محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور با اشاره به احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی اروپایی‌ها گفت: به نظر می‌رسد مکانیسم ماشه اروپایی‌ها پاسخی به افکار عمومی خودشان در مقابل اقدامات اخیر ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای باشد.
مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه (Snapback) یا بازگشت سریع، مکانیسمی برای حل اختلافات داخلی برجام است. در این مکانیسم اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند. این کمیسیون، در چارچوب برجام و برای نظارت بر اجرای این توافق تاسیس شده است. اگر ظرف ۳۵ روز، شکایت آنگونه که شاکی می‌خواهد حل نشود، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد و به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دهد که موضوع حل نشده.
بعد از این شورای امنیت سی روز وقت دارد که برای استمرار تعلیق تحریم‌ها بیانیه دهد، کاری که اگر از آن سر باز زند باعث می‌شود تا تمام تحریم‌های سازمان ملل به شکل آنی باز گردند. ویژگی ماشه آن است که کشوری با حق وتو نمی‌تواند آن را متوقف کند.
کشیدن ماشه از سوی اروپایی‌ها می‌تواند به معنای آغاز رسمی پایان برجام در ابعاد امنیتی و تحریمی باشد، البته اگر ایران با کمک چین و روسیه نتواند پرونده را از ارجاع به شورای امنیت نجات دهد.
اگر چنین نشود و تحریم‌های سازمان ملل برگردد یعنی کشور دوباره به شرایط پیشا برجام بازگشته و بار دیگر باید دنبال مذاکره جدی با آمریکا باشد، اتفاقی که در نهایت می‌افتد اما یک ضرر اساسی برای اروپا خواهد داشت و آن هم حذف کامل از پرونده هسته‌ای ایران و احتمالا مذاکرات منطقه‌ای بعد از آن.
