سلام نو – سرویس اجتماعی: چیدن سفره هفت سین یکی از زیباترین سنت های ایرانیان در آستانه سال نو است. با این وجود خیلی از مردم دلیل گرد هم جمع کردن هفت و به عبارتی هشت سین معروف را نمی دانند.
به گزارش سلام نو، هفت سین اصلی سفره هفت سین در واقع سیر، سرکه، سمنو، سنجد، سبزه، سیب و سماق هستند. در این بین سین هشتم سکه است که معمولا به بهانه افزایش دارایی برای طول سال استفاده می شود. با این وجود سکه سابقه زیادی در سفره های هفت سین ایرانیان ندارد و نمی توان آن را از سین های سفره هفت سین برشمرد.
ماهی قرمز هم از دیگر اقلام کم سابقه سفره هفت سین است به طوری که در نقاشی معروف کمال الملک از سفره هفت سین اثری از ماهی قرمز در آن دیده نمی شود. ماهی به عنوان نمادی از زایش، تازگی، شادابی و تکاپو در سفره هفت سین است. شمع و آینه هم به عنوان مظهر فروغ و روشنایی در سفره هفت سین قرار دارد.
قرآن کریم به نشانه توکل و استعانت از خداوند برای پیش رفتن سال جدید به بهترین شکل در کنار دیوان حافظ برای خواندن کلام شیرین حافظ در ابتدای سال هم از رسوم مردم در سفره هفت سین است.
سبزه نماد تولد دوباره زندگی در بهار و حیات سبز است. بر این اساس مردم سبزه را در سفره هفت سین قرار می دهند تا سالی شاداب و سرسبز داشته باشند.
سنجد یکی دیگر از سین های سفره هفت سین است که نشان از سنجیده عمل کردن در طول سال دارد. سنجد در هفت سین گرایش به عقل را نمایندگی می کند.
سیب به عنوان یکی از میوه هایی که نامش با سلامتی پیوند خورده بهترین نماد برای سلامتی است. . رسم است که سیب را مادر یا پدربزرگ خانواده سر سفره بگذارند؛ به این دلیل که همیشه بزرگترهای یک خانواده نگران سلامتی اعضای خانواده شان هستند.
سمنو از دیگر سین های خوشمزه سفره هفت سین است. اگر سکه برای افزایش دارایی به هفت سین اضافه شده سمنو از همان ابتدا با مفهوم خیر و برکت در سفره هفت سین وجود داشته است. سمنو را همچنین به عنوان نماینده ای از صبر، عدالت، مقاومت و قدرت نیز بر سر سفره هفت سین می گذارند.
تندرستی و میکروب زدایی در کنار قناعت و سیرچشمی از دلایلی است که سیر در سفره هفت سین ایرانیان وجود دارد. سیر در واقع نمادی از مناعت طبع است. سیر به عنوان گیاهی دارویی ماده ای گندزدا نیز به شمار می رود.
سرکه نماد تسلیم و رضایت است. هر چند از این سین سفره هفت سین در ادبیات ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه هم استفاده می شود. ضرب المثل همچون سیر و سرکه جوشیدن نمونه آن است. سرکه سر سفره نوروزی در واقع ما را به پذیرش ناملایمات زندگی دعوت می کند.
سماق دیگر سمبل سفره هفت سین است. این سین سفره نوروزی به رنگ طلوع آفتاب است و نمادی از صبر و بردباری را یادآوری می کند و مظهر طلوع و آغاز دوباره است.
از هفت شین تا هفت سین
تاریخچه هفت سین دقیقاً مشخص نیست و در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که قدمت این رسم به دوران باستان و قبل از اسلام در ایران باز می‌گردد.
برخی از محققان معتقدند که هفت سین ریشه در "هفت شین" دارد که در دوران ساسانیان رایج بوده است. هفت شین شامل شمع، شراب، شهد، شمشاد، شربت، شقایق و شیرینی بود. پس از ورود اسلام به ایران و حرام شدن شراب، شراب از سفره هفت شین حذف شد و جای خود را به سرکه داد و به این ترتیب هفت شین به هفت سین تبدیل شد.
برخی دیگر نیز معتقدند که هفت سین از رسوم و آئین‌های زرتشتیان نشأت گرفته است. در آیین زرتشت، عدد هفت مقدس شمرده می‌شد و هر یک از سین‌های سفره هفت سین نمادی از مفاهیم و آرزوهای نیک برای سال نو بود.
اجزای سفره هفت سین
- سبزه: نماد رویش، سرسبزی و نو شدن طبیعت
- سیب: نماد سلامتی و زیبایی
- سنجد: نماد باروری و زایش
- سماق: نماد طعم و مزه زندگی
- سیر: نماد دور کردن بیماری و بلا
- سرکه: نماد صبر و بردباری
- سمنو: نماد برکت و روزی
علاوه بر هفت سین اصلی، اقلام دیگری نیز در طول زمان به سفره هفت سین اضافه شده‌اند که از جمله می‌توان به آینه، قرآن، تخم مرغ رنگی، ماهی قرمز، گل سنبل و شیرینی اشاره کرد.
معنای عدد هفت در هفت سین
عدد هفت در فرهنگ ایرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در بسیاری از آئین‌ها و رسوم ایرانی دیده می‌شود. در مورد هفت سین نیز عدد هفت نماد مفاهیم مختلفی است از جمله:
- هفت روز هفته
- هفت فرشته
- هفت اقلیم
- هفت رنگ رنگین کمان
چیدن سفره هفت سین
سفره هفت سین معمولاً در شب عید نوروز و قبل از تحویل سال نو چیده می‌شود. اعضای خانواده دور سفره جمع می‌شوند و دعای سال نو را می‌خوانند.
سفره هفت سین تا سیزدهم نوروز باقی می‌ماند و در روز سیزدهم، سبزه را به آب روان انداخته و از خدا طلب برکت و رحمت می‌کنند.
هفت سین در گذر زمان
سفره هفت سین در طول تاریخ دستخوش تغییرات مختلفی شده است. برخی از اقلام حذف شده‌اند و اقلام جدیدی به آن اضافه شده‌اند. با این حال، هسته اصلی این رسم که شامل هفت سین و نمادهای آن است، همچنان باقی مانده است.
امروزه هفت سین به عنوان یکی از مهم‌ترین آئین‌های نوروز در ایران و در میان ایرانیان سراسر جهان شناخته می‌شود. این رسم، فرصتی برای گردهم آمدن خانواده و دوستان، دعا برای سال نو و پاسداشت فرهنگ و تاریخ غنی ایران است.
هفت سین، فراتر از سین‌ها
علاوه بر هفت سین اصلی، اقلام دیگری نیز به مرور زمان به این سفره رنگارنگ اضافه شده‌اند که هر کدام زیبایی و معنای خاص خود را دارند:
- آینه: نماد روشنایی و صداقت، انعکاس وجود انسان و دنیای پیرامون
- قرآن: نماد کلام الهی و برکت معنوی
- تخم مرغ رنگی: نماد زایش و تولد دوباره، نشان دهنده آغاز زندگی جدید
- ماهی قرمز: نماد تندرستی و شادابی، سمبل زندگی و حرکت
- گل: نماد زیبایی و لطافت، مظهر عشق و شادمانی
هفت سین، از سنت تا تجدد
سفره هفت سین در گذر زمان، از سنت‌های کهن ایرانی فراتر رفته و به عنصری جدایی‌ناپذیر از جشن نوروز در خانه‌های ایرانیان تبدیل شده است. چیدن این سفره زیبا، بهانه‌ای برای گردهم آمدن اعضای خانواده و تجدید دیدار با اقوام و دوستان است.
امروزه، در کنار سفره‌های سنتی هفت سین، شاهد خلاقیت‌ها و نوآوری‌های بسیاری در چیدمان و تزئین این سفره هستیم. استفاده از ظروف و وسایل مدرن، ترکیب رنگ‌های شاد و متنوع و چیدمان‌های خلاقانه، جلوه‌ای نو و امروزی به این رسم دیرینه بخشیده‌اند.
هفت سین، نمادی از امید و آرزو
سفره هفت سین با نمادها و رنگ‌های شاد و دل‌انگیز خود، نویدبخش آغاز سالی نو و سرشار از امید و شادابی است. هر ایرانی با چیدن این سفره زیبا، آرزوی سلامتی، برکت و نیک‌بختی را برای خود و خانواده‌اش در سال جدید می‌کند.
سفره هفت سین، گنجینه‌ای از فرهنگ و هنر ایرانی است که با گذر زمان، همچنان درخشش و زیبایی خود را حفظ کرده و به عنوان یکی از مهم‌ترین رسوم نوروز، در خانه‌های ایرانیان زنده و پویا باقی مانده است.
