سلام نو - سرویس فرهنگ و هنر: دوم مردادماه مصادف با سالروز درگذشت «احمد شاملو» نویسنده و فرهیخته فقید ایرانی است و به همین مناسبت و پس از گذشت بیست سال از درگذشت وی، خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی سلام نو به بررسی زندگی این هنرمند فقید، در یادداشتی با عنوان «از طلوع تا غروب» پرداخته است که در ادامه خواهید خواند.
طلوع :
احمد شاملو نویسنده، مترجم و شاعر فقید ایرانی در ۲۱ آذر ۱۳۰۴ در خانه ای واقع در خیابان صفی‌علیشاه پلاک ۱۳۴ تهران متولد شد، پدرش حیدر شاملو اهل بروجرد و مادرش کوکب عراقی نام داشت، که از مهاجران قفقازی و متولد استر آباد بود.
محل تولد احمد شاملو به دلیل کوچ خانواده به رشت بلافاصله بعد از تولد، اشتباهی رشت ثبت شده است، اما وی متولد تهران است، اصالت احمد شاملو از طرف پدری به کابل و از طرف مادری به اوکراین بر می گردد.
پدربزرگ مادری این نویسنده سرشناش «میرزاشریف‌خان عراقی»، اهل قفقاز بود و کارهای دیپلماتیک انجام می‌داد که با زنی اهل اوکراین ازدواج می‌کند که حاصل این وصلت، کوکب عراقی مادر احمد شاملو است و پدربزرگ پدری‌ِ وی، «میرزامحمدحسن‌خان شاملو» دبیرالملک، وزیر مالیه و مُهردار مخصوص حاکم هرات و اهل کابل بوده که به همراه همسرش «بی‌بی شجاعت» اهل هرات، به ایران مهاجرت می‌کند.
حیدر شاملو افسر ارتش رضا شاه بود و دائماً در شهرهای مختلف در حال ماموریت بود، احمد شاملو دوره کودکی خود را به دلیل شغل پدر، در شهرهایی چون رشت و سمیرم و اصفهان و آباده و شیراز گذراند.
وی در ادامه دوباره به دلیل شغل پدر به شهر های مختلف سفر کرد و دوران دبستان را در شهرهای مختلفی همچون خاش، زاهدان و مشهد و بیرجند گذراند و از دوازده ـ سیزده سالگی شروع به ضبط لغات متداول عوام کرد.
شاملو در ادامه تحصیلات دبیرستانی خود را در مدارسی در شهرهای بیرجند، مشهد، گرگان و تهران گذراند و سال سوم دبیرستان را مدتی در دبیرستان ایران‌شهر و مدتی در دبیرستان فیروز بهرام تهران به تحصیل پرداخت و به شوق آموختن زبان آلمانی در مقطع اول هنرستان صنعتی ایران و آلمان ثبت‌نام کرد.
وی در ادامه کم کم وارد عرصه سیاست می شود و چندین بار توسط نظامی ها دستگیری و روانه زندان می شود، اما در زندان نیز به فعالیت های ادبی خود ادامه می دهد، شاملو پس از آزادی عضو حزب توده می شود و پس از آن نیز بارها طعم زندان را می چشد و بسیاری از نوشته ها و دستنویس های او سوزانده می شود.
این نویسنده سرشناس ایرانی در سال ۱۳۲۵ به شاگردی نیما یوشیج در می آید و با شکل گرفتن رابطه عمیقی بین این دو چهره مطرح فرهنگی کشور که بعدها حتی به ارتباط خانوادگی هم منجر شد، موجب شد تا آثار این ارتباط را در شعرهای احمد شاملو باشیم.
وی در سال ۱۳۲۶ اولین مجموعه‌شعر خود را با نام «آهنگ‌های فراموش‌شده» با کمک ابراهیم دیلمقانیان به چاپ می رساند و پس از آن با مرتضی کیوان، آشنا می گردد که حاصل این دوستی اتفاقات مهمی را در زندگی وی رقم می زند.
احمد شاملو در سن بیست و دو سالگی و در سال ۱۳۲۶ با اشرف‌الملوک اسلامیه در تهران ازدواج می کند، هرچند این ازدواج دوام زیادی نداشت و در سال ۱۳۳۵ شاملو ترک خانه، همسر و فرزند می کند و یکسال بعد پس از هشت سال در ۱۳۳۴ این ازدواج به جدایی منجر شد، اما حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام های سیاوش، سیروس، سامان و ساقی است.
سال ۱۳۳۶ سال مهم و پرتنشی برای احمد شاملو محسوب می شود، وی در این سال پس از دو سال جدایی از همسر سابق خود با «طوسی حائری مازندرانی» (دختر دایی داوود رشیدی- بازیگر سرشناس کشورمان) ازدواج می کند و در ادامه به دلیل عدم پرداخت نفقه به اشرف‌الملوک اسلامیه در زندان قصر زندانی می شود، در زندان خبر مرگ پدر (حیدر شاملو) بدترین اتفاق زندگی وی را رقم می زند، وی در همین سال حتی کتاب مطرح مجموعه شعر «هوای تازه» را روانه بازار می کند که با استقبال فراوانی همراه می شود.
احمد شاملو در طول نیم قرن فعالیت ادبی خود، تعداد زیادی اثر در زمینه های داستان کوتاه، بلند، محموعه شعر و ... را به نگارش درآورده و یا ترجمه کرده است، از این نویسنده و شاعر سرشناس فقید ایرانی آثار مطرحی همچون «هوای تازه»، «باغ آینه»، «آیدا در آیینه»، «ابراهیم در آتش»، «ترانه‌های کوچک غربت»، «شاهزاده کوچولو»، «کوچه»، «مرگ کسب‌وکار من است» و ... را در کارنامه هنری خود دارد.
لازم به ذکر است وی علاوه بر نویسندگی و شاعری در ترجمه و تولید برنامه های تلویزیونی همچون «به اسم قصه‌های مادربزرگ»، «پاوه، شهری از سنگ»، «آناقلیچ داماد می‌شود»، «خروس‌زری پیرهن‌پری» و ... نیز به فعالیت پرداخته است.
دومین ازدواج این شاعر پرآوازه ایرانی نیز همچون نخستین ازدواج وی، دوام زیادی نداشت و چهار سال پس از ازدواج در ۱۳۴۰ به جدایی رسید.
شاملو در ۱۴ فروردین ۱۳۴۱ با آیدا سرکیسیان (ریتا آتانث سرکیسیان) آشنا می‌شود، این آشنایی تأثیر بسیاری بر زندگی او دارد و نقطه عطفی در زندگی او محسوب می‌شود، آنها پس از گذشت سه سال از آشنایی در فروردین ۱۳۴۳ ازدواج می‌کنند و شش ماه در ده شیرگاه (مازندران) اقامت می‌گزینند، آیدا سرکیسیان، همسر سوم احمد شاملو، از افراد بسیار تأثیرگذار در زندگی اوست، این تأثیرگذاری تا پایان عمر ادامه یافت و ردپای عشق و علاقه وافر شاملو به آیدا در بسیاری از نوشته‌ها و اشعار شاملو هویداست.
سال‌های آخر عمر شاملو کم و بیش در انزواء گذشت و از سوی دیگر اجازه هیچ‌گونه فعالیت ادبی و هنری به شاملو داده نمی‌شد و اکثر آثار او از جمله کتاب «کوچه» سال‌ها در توقیف مانده بود، وی به دلیل دست و پنجه نرم کردن طولانی با بیماری و با شدت گرفتن بیماری دیابت، در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۷۶، در بیمارستان ایرانمهر مورد عمل جراحی قرار گرفت و پای راست او را از زانو قطع کردند، روزها و شب‌های دردناکی را پشت سر گذاشت، اما همچنان به فعالیت ادبی خود ادامه داد.
غروب:
این نویسنده سرشناس کشور سرانجام در ساعت ۹ یکشنبه شب دوم مرداد ۱۳۷۹ در خانه خود در دهکده فردیس کرج به دیار باقی شتافت و پیکر او در روز پنج‌شنبه ۶ مرداد از مقابل بیمارستان ایرانمهر و با حضور ده‌ها هزار نفر از علاقه‌مندان وی تشییع و در امامزاده طاهر کرج در نزدیکی مزار گلشیری، محمد مختاری و پوینده به خاک سپرده شد.
نظر شما