سلام نو - سرویس فرهنگ و هنر: سوم مردادماه مصادف با سالروز درگذشت «محمود استاد محمد» نویسنده، بازیگر و کارگردان فرهیخته فقید ایرانی است و به همین مناسبت و پس از گذشت هفت سال از درگذشت وی، به بررسی زندگی این هنرمند فقید، پرداخته ایم که در ادامه خواهید خواند.
طلوع :
محمود استاد محمد نویسنده، بازیگر و کارگردان فقید ایرانی در ۳ آبان ۱۳۲۹ در خانه ای واقع در محله دروازه دولاب در شهر تهران متولد شد، وی از کودکی به هنرهای نمایشی علاقه نشان می داد و برای تحقق آرزوهایش سراغ نخستین استاد خود یعنی محمد آستیم رفت، وی در ادامه فعالیت نمایشی خود را در نوجوانی و پس از آشنایی با نصرت رحمانی و عباس نعلبندیان در سال ۱۳۴۴ آغاز کرد.
وی در کودکی با بهمن مفید همکلاس بود و همین موجب شد تا بین دو علاقه کودکی که نویسندگی، شاعری و عرصه نمایش بود به سمت عرصه نمایش ورود نماید، استاد محمود از کودکی به دو شخصیت فرهنگی کشور یعنی صادق هدایت و نصرت رحمانی علاقه ویژه ای داشت.
محمود استاد محمد همیشه از تاثیر نصرت رحمانی بر حضور وی در عرصه نمایش یاد کرده است، نصرت رحمانی به واسطه آشنایی که با بیژن مفید داشت، محمود استاد محمد را به او معرفی می کند و درست زمانی که استاد محمد تنها ۱۵ سال سن داشت به گروه بیژن معرفی شد و به عضویت آن گروه درآمد و در ادامه در سال ۱۳۴۷ در سن ۱۸ سالگی در نمایش «شهر قصه» به نویسندگی و کارگردانی بیژن مفید، در نخستین جشن هنر شیراز در کنار هنرمندانی همچون عباس جاویدان، جمیله ندایی، حسین والامنش، اردوان مفید، هومن مفید، فرخ صوفی، تهمینه مدنی، سهیل سوزنی، فرهاد صوفی، رشید کنعانی و ... در نقش «خر خراط» به ایفای نقش پرداخت.
نمایش «شهر قصه» در سال ۱۳۴۷ اجراهای بسیار موفق داشت و پس از جشن هنر شیراز مسئولان وقت فرهنگ و هنر تالار رودکی (تالار وحدت) را برای اجرای عمومی این نمایش در نظر گرفتند، اما بیژن مفید به دلایلی مختلفی پیشنهاد اجرا در تالار وحدت را رد و تماشاخانه سنگلج را برای اجرای نمایش انتخاب کرد، یکی از دلایلی که بیژن مفید پیشنهاد اجرا را در تالار رد کرد، ممنوعیت ورود زنان با چادر و ورود آقایان بدون کراوات به تالار رودکی بود و از طرف دیگر وی اعتقاد داشت در تالار رودکی تماشاگر محسور معماری تالار و نورپردازی آن می شود و خود تئاتر برای او معنا پیدا نمی‌کند.
این نمایش سه ماه در تماشاخانه سنگلج اجرا شد و پس از آن به مدت نه ماه نیز در سالن انجمن دوشیزگان و بانوان اجرا شد و در سال ۱۳۴۶ در استودیو یازده توسط منوچهر انور ضبط تلویزیونی شد، هرچند که در ادامه و با تلاش بسیار بیژن مفید فیلم «شهر قصه» به کارگردانی منوچهر انور تولید شد، اما هرگز به موفقیت های تئاتر خود دست نیافت و به نوعی این فیلم با شکست تجاری روبرو شد.
نمایش «شهر قصه» در واقع نقطه عطف اول زندگی محمود استاد محمد بود و موجب شد تا نام این بازیگر جوان بر سر زبان ها بیفتد، وی پس از آن در سال ۱۳۴۸ به عضویت گروه «آتلیه تئاتر» درآمد آغاز کرد و در همان سال همچنین در نمایش «نظارت عالیه» به کارگردانی ایرج انور به ایفای نقش پرداخت، در سال ۱۳۵۰ بین استاد محمد و مفید شکرآب می شود و در همان سال از این گروه جدا می شود و چند وقت بعد کل گروه «آتلیه تئاتر» منحل می شود.
استاد محمد در سال ۱۳۵۰ پس از انحلال و جدایی از گروه «آتلیه تئاتر» به جنوب کشور و شهر بندرعباس سفر کرد و گروه «پتوروک» را راه اندازی کرد، جدایی از گروه بیژن مفید بدون شک اولین شکست زندگی محمود استادمحمد محسوب می شود، اما سفر وی به بندر عباس نیز به نوعی جالب است، وی به یکباره ساک خود را می پیچد و با پولی که پس از جدایی از بیژن مفید دریافت کرده است به ترمینال می رود و بدون داشتن مقصد مشخص و چون در همان زمان یک اتوبوس عازم بندر عباس بود سوار آن می شود و رهسپار جنوب کشور می شود.
این کارگردان و نمایشنامه نویس سرشناس کشور در سال ۱۳۵۱ دوباره به تهران بازگشت و فعالیت های خود از سر گرفت و در همان سال نمایشنامه های «آسید کاظم» و فیلمنامه سریال «پژواک» به کارگردانی جمشید شاه محمدی را نگارش کرد.
استاد محمد در سال ۱۳۵۲ نویسندگی و کارگردانی سریال «گذر خلیل ده‌مرده» را برعهده گرفت و این سریال را با حضور بازیگران مطرحی همچون جمشید مشایخی، توران مهرزاد، محمد مطیع، اکبر مشکین، سعید امیرسلیمانی، آهو خردمند، خسرو شکیبایی و ... جوی دوربین برد، البته لازم به ذکر است که وی نمایش «رسم زمانه» را نیز در همان سال بر روی صحنه برد.
محمود استاد محمد در ادامه نمایشنامه‌های متعددی همچون نمایشنامه های «دقیانوس امپراتور شهر اقیانوس»، «سیری محتوم»، «چهل پله تا مرگ» و «شب بیست و یکم»، «قصص القصر»، «آنها مأمور اعدام خود هستند»، «خونیان و خوزیان»، «گل یاس»، «خانه سالمندان» و «هم عکس» و ... را به نگارش درآورد و بر روی صحنه برد.
وی در سال ۱۳۶۳ پس از نوشتن همچنین بازی در فیلم «سیاه راه» به کارگردانی کوپال مشکوت با هنرنمایی بازیگرانی مطرحی همچون عنایت بخشی، آهو خردمند، جلیل فرجاد، رضا ژیان، جمشید لایق، کاظم بلوچی و ... در سال ۱۳۶۴ ترک وطن کرد و به کانادا مهاجرت کرد.
محمود استاد محمد در سال ۱۳۷۷ دوباره به ایران بازگشت و فعالیت هنری خود را از سر گرفت و نمایشنامه متعددی همچون «آخرین بازی»، «دیوان تئاتر ال»«دیوان تئاتر ال»، «سپنج رنج و شکنج»، «عکس خانوادگی» و ... را به نگارش درآورد و آنها را بر روی صحنه برد، وی همچنین در سال ۱۳۷۷ در سریال «همشاگردی ها» به کارگردانی احمد نجیب‌زاده و در سال ۱۳۸۷ در سریال «در چشم باد» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی در کنار بازیگران مطرحی همچون پارسا پیروزفر، سعید راد، کامبیز دیرباز، جلال پیشوائیان، لاله اسکندری، اکبر عبدی، رضا شفیعی‌جم، هومن سیدی، سام درخشانی، سعید نیکپور، مصطفی زمانی، سیما تیرانداز، ابراهیم‌آبادی، نیوشا ضیغمی، طناز طباطبایی و ... به ایفای نقش پرداخت.
زندگی خصوصی:
وی در پیش از انقلاب با آهو خردمند بازیگر سرشناس سینما و تلویزیون ازدواج کرد و ماحصل این ازدواج دو فرزند به نام های مانا و کاووس استاد محمد است، البته لازم به ذکر است که ترانه آهنگ «آهوی پر کرشمه» با صدای مارتیک سروده محمود استاد محمد در ستایش همسر خود آهو خردمند است.
غروب:
محمود استاد محمد پس از مدت ها مبارزه با بیماری، سرانجام در صبح پنج‌شنبه سوم مرداد ۱۳۹۲ به دلیل سرطان کبد در بیمارستان جم تهران چشم از جهان فروبست و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
نظرات