سلام نو – سرویس بین الملل: یک لحظه به هفت سال پیش و کمی عقب‌تر باز گردیم. سال‌ها و ماه‌های پایانی دولت احمدی‌نژاد به لطف اشتباهات دیپلماتیک دولت او و هوشمندی دیپلماتیک دولت اوباما و به خصوص تلاش‌های هیلاری کلینتون تمام جهان علیه ایران هم صدا بودند و حتی چین و روسیه که گمان می‌رفت حامی ایران در شورای امنیت باشند بی‌هیچ لکنتی علیه ایران رای می‌دادند.
حالا اما هفت سال بعد با وجود فشار چندین برابری آمریکا به ایران، تلاش چندین برابر پمپئو و حمایت محکم لابی عبری و عربی از این فشار، آمریکا در اجماع سازی علیه ایران ناکام مانده است، به خصوص در رخدادی کم سابقه چندین بار در جلب حمایت شورای امنیت سازمان ملل ناکام ماند که شکستی بزرگ برای بازیگر اصلی شورای امنیت حساب می‌شود.
امروز نه تنها چین و روسیه از تصمیم آمریکا حمایت نمی‌کنند، بلکه اروپا با وجود نگرانی از پایان یافتن تحریم تسلیحاتی ایران حاضر به همراهی با آمریکا نیست و در چندین نوبت به صراحت درخواست آمریکا برای فعال سازی ماشه را رد کرده. حتی دبیرکل سازمان ملل هم درخواست آمریکا را دارای عدم قطعیت دانست و گفته نمی‌تواند اقدامی انجام دهد.
این البته به این معنا نیست که آمریکا توان انجام هیچ اقدامی علیه ایران را ندارد. آمریکا از ناظمان سیستم مالی حاکم بر جهان است و هم‌چنان توان فشار بر ایران را با اعمال تحریم و تنبیه یک طرفه را دارد، با این همه در اجماع سازی علیه ایران شکست بدی خورد که برای آمریکا کم سابقه و شاید بی سابقه است.
اروپا چه می‌گوید؟
اروپا به طور واضح نسبت به پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران خوش بین نیست و در گفت‌وگو با طرف آمریکایی گفته که در جست‌وجوی راهی برای تمدید آنها است اما به هیچ وجه حاضر نیست از نظر حقوقی این بند برجام را زیر پا بگذارد. هم‌چنین سه کشور اروپایی بارها گفته‌اند که آمریکا حق فعال سازی ماشه را ندارد.
تروئیکای اروپایی در تازه‌ترین واکنش خود به اقدام آمریکا مبنی بر آغاز روند بازگردانی تحریم های سازمان ملل علیه ایران، تاکید کردند که این اقدام آمریکا قانونی نیست.
آن چنان که سایت وزارت خارجه فرانسه نوشته در این بیانیه آمده: آمریکا سی روز پیش به دنبال فعال کردن مکانیسم بازگردانی تحریم ها(اسنپ بک) بود که به مشارکت کنندگان توافق هسته ای اجازه می دهد اعمال دوباره تحریم های چندجانبه علیه ایران را که در سال ۲۰۱۵ طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت لغو شده بودند، مطالبه کنند.
در ادامه این بیانیه آمده: فرانسه، آلمان و انگلیس به خاطر دارند که آمریکا در ۸ ماه مه سال ۲۰۱۸ با خروج از این توافق، به مشارکت در آن پایان داد. پس بنا بر این اظهاریه دریافت شده از سوی آمریکا که به اعضای شورای امنیت داده شده و گفته شده بر اساس پاراگراف ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است، از تاثیر قانونی برخوردار نیست. از این رو، هر تصمیم یا اقدامی که براساس این روند یا نتیجه آن در پیش گرفته شود نیز وجاهت قانونی نخواهد داشت.
این چندمین بار است که سه کشور اروپایی در برابر درخواست آمریکا برای فعال کردن اسنپ بک مقاومت می‌کنند و این درخواست را به دلیل خروج آمریکا از برجام عملا ناممکن می‌دانند.
ایران چه می‌گوید؟
ایران بارها تاکید کرده درخواست آمریکا وجاهت قانونی ندارد و هر گونه پذیرش فعال سازی ماشه با اقدامات جدی از سوی تهران رو به رو می‌شود.
مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل، در نامه‌ای که به دبیرکل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل نوشت با یادآوری عدم وجاهت قانونی درخواست آمریکا افزود: در واکنش به اقدام آمریکا، نه تنها هیچ یک از اعضای شورای امنیت، صلاحیت آن کشور برای فعال کردن روند بازگشت تحریم‌های گذشته را نپذیرفتند، بلکه از طریق نامه‌های انفرادی یا مشترک به رئیس شورای امنیت، ۱۳ عضو این نهاد، اعتبار حقوقی و مقبولیت نامه آمریکا را قاطعانه رد کردند.
سخنگوی وزارت خارجه نیز در سخنانی آنچه آمریکا در پی آن است را یک گردن‌کشی دیگر دانست و گفت که آمریکا در جهت اشتباه تاریخ ایستاده است.
سعید خطیب‌زاده با تاکید بر اینکه آمریکا باید یاغی‌گری را کنار بگذارد گفت: پیام تهران به واشنگتن این است که به جامعه جهانی و وظایف خود برگردد، و اگر دست از یاوه‌گویی و یاغی‌گری بردارد، جامعه جهانی آنها را خواهد پذیرفت.
وزارت خارجه نیز در بیانیه‌ای رسمی در واکنش به اقدام آمریکا در اعلام بازگشت تحریم های بین المللی علیه ایران نوشت: آمریکا امروز در حالی به دروغ مدعی بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران است که درخواست آمریکا به عنوان یک کشور غیرعضو در برجام برای آغاز روند احیای تحریم‌ها از اساس از سوی شورای امنیت رد شده و این روند هیچ‌گاه آغاز نشده است که امروز به سرانجام رسیده باشد.
در انتهای این بیانیه تاکید شده است که چنانچه آمریکا رأسا یا با همکاری معدود دست‌نشانده‌های خود اقدامی در راستای این تهدیدات انجام دهد با واکنش جدی مواجه خواهد شد و مسئول تمامی عواقب خطرناک آن خواهد بود.
ادعاها و اقدامات آمریکا
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا ساعاتی مانده به آغاز ۲۰ سپتامبر در بیانیه‌ای اعلام کرد همه تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران که در چارچوب توافق هسته‌ای موسوم برجام تعلیق شده بودند، با فعال کردن مکانیسم ماشه دوباره اجرایی شدند.ادعایی که البته با توجه به عدم قطعیتی که دبیرکل سازمان ملل درباره آن داشت تا این لحظه عملیاتی نشده.
وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داده است که اگر کشورهای عضو سازمان ملل متحد به تعهدات خود برای اجرای این تحریم ها عمل نکنند، ایالات متحده آماده است با استفاده از اختیارات داخلی خود، علیه آنها اقدام کند، تهدیدی که پیش از این نیز توسط پمپئو بیان شده بود.
شایعات پیرامون کاخ سفید نیز نشان می‌دهد که ظاهرا زوج ترامپ-پمپئو هم تا حد زیادی شکست در فعال سازی مکانسیم ماشه را پذیرفته‌اند و به دنبال این است که هم‌چون دیگر تحریم‌ها، تحریم‌های تسلیحاتی را نیز به صورت یک طرف و از طریق دستور اجرایی رئیس جمهور اعمال کند.
بر اساس اخباری که از گوشه و کنار به گوش می‌رسد آمریکا در پی این است که با مجازات معامله کنندگان اسلحه با ایران، مسیر خرید و فروش سلاح با ایران را مختل کند.
در مقابل چنین احتمالی جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در گفت‌وگوی ویژه خبری شب قبل تاکید کرد که ایران به زودی برای خرید سلاح از چین و روسیه اقدام میکند که این نشان می‌دهد تهران آماده پایان تحریم‌های تسلیحاتی برای خرید و فروش سلاح‌های مد نظر خود است.
حال باید در انتظار ساعات آینده، واکنشهای بیشتر و دقیق‌تر کشورها و البته روزهای پیش رو و پایان تحریم‌های تسلیحاتی ماند تا دید انتهای این جدال دیپلماتیک چه خواهد شد؟
نظرات