مجلس شورای اسلامی بالاخره طرح "اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران" را به تصویب رساند. این طرح به ایران این فرصت را می دهد تا بخشی از توافقات خود را در برجام با هدف تحت فشار قراردادن دیگر طرف های توافق هسته ای؛ را رها کند.
به گزارش سلام نو به نقل از خبرآنلاین، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، پس از تصویب کلیات این طرح گفت که «مجلس این پیغام را به دشمنان ایران اسلامی داد که بازی یک طرفه پایان پیدا کرده است.» اشاره رئیس مجلس به این موضوع است که نمایندگان تلاش دارند که طرف های اروپائی برجام را به دلیل آنکه به توافق پایبند نبوده و به بهانه فشارهای آمریکا، از اجرای تعهداتشان سر باز زده اند وادار به پیروی از برجام کند. اما ناظران می گویند اجرای این طرح می تواند به معنای مرگ برجام باشد. هرچند که ایران به دلیل خروج آمریکا از توافق هسته ای نتوانست آنطور که باید از مواهب توافق استفاده کند؛ اما برجام باعث شد تا کشورهای اروپائی در بزنگاه ها، پشت ترامپ را به عنوان دشمن درجه یک برجام خالی کنند.
طرح مجلس شامل چه مواردی است؟
طرحی که روز سه شنبه به تصویب مجلس رسید برای تصویب نهایی به تائید شورای نگهبان نیاز دارد. دولت مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است. اما به نظر می رسد که مجلس برای اجرای آن اصرار زیادی دارد.اگر این طرح به تصویب نهایی برسد و شورای نگهبان آن را تایید کند، دولت بر اساس ماده شش آن موظف است که در صورت «عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای ۱+۴ در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع موانع صادرات و فروش نفت ایران دو ماه پس از تصویب این قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند.» بر پایه پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای معروف به «ان‌پی‌تی» که ایران در تفاهم اتمی لوزان اجرای داوطلبانه آن را پذیرفته است، بازرسان آژانس مجاز خواهند بود هر زمان که لازم می‌دانند تأسیسات هسته‌ای ایران را سرزده بازرسی کنند. اما در صورتیکه طرح مجلس اجرایی شود بازرسی ها با محدودیت مواجه شده و تعداد بازرسان هم کمتر خواهد بود.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین کشورمان گفت:«در شان مجلس نیست که چیزی را تصویب کند که فراتر از اختیاراتش است را تصویب کند. من تصور می کنم که این یک مقدار رنگ شعاری دارد و عده ای می خواهند خشم خود را نسبت به دولت نشان دهند.آنها می خواهند بگویند ما از اول مخالف برجام بودیم و گفتیم که اینطور می شود و میخواهند همه مسئولیت را روی دوش دولت بگذارند. به هر حال دولت چند ماهی بیشتر مهمان نیست. این طرح موجب می شود که آژانس اینگونه اقدامات را مغایر برجام بدانند و کشورهای عضو برجام هم ناچار خواهند شد که به مکانیسم ماشه رجوع کنند.»
از دیگر موارد طرح این است که دولت در این طرح به آن ملزم می شود تولید اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰ درصد را از سر بگیرد. این موضوع می تواند جامعه جهانی و حتی متحدان ایران را نگران کند. پیش از توافق هسته ای هم در شرایطی که ایران تاکید داشت دست به ساخت سلاح اتمی نخواهد زد، نگرانی های جهانی در مورد مواردی از این دست به قدری بالا بود که روسیه و چین هم در شورای امنیت علیه ایران رای می دادند. حالا ناظران نگرانند که چنین شرایطی یک بار دیگر برای ایران تکرار شود.
وزارت خارجه به این دلیل که مجلس طرح را بدون هیچ مشورتی با این وزارت خانه تصویب کرده، دلخور است و دولت هم موافق اجرای آن نیست. اما در بهارستان نمایندگان معتقدند که بهترین اقدام برای گرفتن انتقام ترور شهید فخری زاده، اجرای طرحی است که اروپائیها را تحت فشار قرار دهد.
بهتر بود نام آن را لغو تحریم نمی گذاشتند!
ابوالفضل ظهره وند، کارشناس امور هسته ای در این خصوص گفت:«طرحی که مجلس مصوب کرده اگر منظورش این است که تحریم ها را لغو کند، من بعید می دانم به نتیجه دلخواه برسد. یک ماه دیگر هم اروپائی ها واکنشی نشان نمی دهند و ما مجبوریم همه مراحل را جلو برویم. اما اگر در واکنش به شهادت دانشمند عزیزمان آقای فخری زاده است، بهتر بود فاز بندی می شد و عنوانش لغو تحریم ها نمی بود. بخش هایی دسترسی فرا پرتکلی و اجرای پرتکل الحاقی به درد فاز اول می خورد. اما بالاخره آنها تشخیص داده اند این کار مناسب است و باید منتظر ماند و دید که چه پاسخی می بینند. بحث این است که ما در زمینی بازی نکنیم که آنها می خواهند و پیشبینی کرده اند.»
این طرح خطرناک است
رضا نصری حقوقدان بین المللی در مورد این طرح گفت:«از چند نظر مصوبه خطرناکی است. اول اینکه دولت‌ها و افکار عمومی جهان را از موضوع و تقصیر «اسرائیل» در ترور دکتر فخری‌زاده منحرف می‌کند و عملاً آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در کانون توجه و اتهام قرار می‌دهد. این یک خطای بزرگ راهبردی و سیاسی است. احتمالاً امروز عاملان ترور شهید فخری‌زاده در تل‌آویو از اینکه مجلس ایران در اولین واکنش خود در مصوبه‌اش حتی نامی از «اسرائیل» نبرده هم تعجب می‌کند و هم از اینکه این ترور را مستمسک تقابل با آژانس و بازرسان و گروه ۴+۱ و جامعهٔ جهانی و منزوی کردن ایران قرار داده ابراز خوشحالی می‌کنند!»
او اضافه کرد:«دوم اینکه مصوبهٔ مجلس این فرصت را به دولت بایدن خواهد داد تا حول محور خروج ایران از پروتکل الحاقی علیه کشورمان اجماع‌سازی کند و حتی به منظور ملزم ساختن تهران به بازگشت به پروتکل، از شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه اخذ کند. با توجه به هشدارها و مواضع پیشین چین و روسیه در مورد مقولهٔ بازرسی، به احتمال زیاد بایدن موفق خواهد شد این دو کشور را نیز با خود همراه سازد. آنگاه کسانی که تصور می‌کنند با اقدام امروز خود موضع مذاکراتی ایران را تقویت کرده‌اند خواهند دید چگونه کشور را مجدداً اسیر مطالبات و الزامات شورای امنیت کرده‌اند و چگونه دولت را وادار ساخته‌اند برای خروج از چنگ آن امتیازات بیش‌تری ارائه دهد. در واقع، آنها این فرصت را به شورای امنیت داده‌اند تا بازرسی‌های داوطلبانه و «مدیریت شده» فعلی را به بازرسی‌های اجباری و نامحدود - از جنس بازرسی‌های UNSCOM در عراق - تبدیل کند؛ و این یک تهدید بزرگ امنیتی است. سوم اینکه ضرب‌الاجل و زمان‌بندی‌های مندرج در این طرح با تحولات صحنه بین‌المللی و صحنه سیاسی در آمریکا همفاز نیست؛ و توقعاتی که از ۴+۱ مطرح شده نیز - دست‌کم پیش از تغییر رویکرد آمریکا - خارج از اختیارات و توان فعلی آن‌هاست. در واقع، گویی طرح به نحوی تنظیم شده که در هر صورت خروج از برجام و توقف پروتکل الحاقی تحقق پیدا کند! و چهارم اینکه تهدید کارگزاران دولت به جریمه و زندان در صورت عدم تمکین با ملزومات این قانون - در کنار اظهارات طعنه‌آمیز و مخربی که در زمان تصویب طرح از تریبون ریاست مجلس خطاب به دستگاه دیپلماسی و دولت مطرح شد - پیغام بسیار بدی به جهان مخابره می‌کند!» نصری در ادامه یاد آوری کرد:«در واقع، این تهدیدها نه تنها به شدت نامتعارف و بی سابقه است؛ نه تنها منجر به سلب اقتدار و اعتبار دستگاه دیپلماسی در جهان می‌شود؛ بلکه تداعی‌گر شکاف عمیقی در فرایند تصمیم‌سازی در پرونده‌ای با این میزان از اهمیت است. امیدوارم قوهٔ مدبرهٔ نظام و شورای نگهبان در بررسی این مصوبه تمام اشکالات اساسی آن را مد نظر قرار دهد.»
انتقام گیری از ۴+۱ ضروری است؟
در روزهای گذشته و پس از ترور شهید فخری زاده، کشورهای اروپائی این اقدام را محکوم کرده اند. ایران اسرائیل را مسئول این اقدام تروریستی می داند و مقامات رژیم صهیونیستی هم تقریبا آشکارا این امر را تائید می کنند.
اما با طرح مجلس که به بهانه این ترور تصویبش سرعت گرفت، ایران تعهدات خود را در توافقی کاهش می دهد که یک سر آن دو کشور متحد، یعنی روسیه و چین و سر دیگر آن انگلیس، فرانسه و آلمان هستند. در شرایطی که عاملان ترور خود ابایی از اعلام کار خود ندارند، مجلس در تهران معتقد است که این انتقام سخت باید بر سر برجام اتفاق بیافتد. این در حالیست که کارشناسان امور بین الملل معتقدند ایران برای جبران اقدام تروریستی اسراییل باید از اجماع بین المللی علیه این رژیم و اقدامات غیرقانونی اش بهره ببرد.
حسن بهشتی پور کارشناس سیاست خارجی در این خصوص گفت:« من امیدوارم این طرح تصویب نشود. اسم این طرح را گذاشته اند طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها و صیانت از منافع ملت ایران. من به عنوان کارشناسی که بر روی این موضوع کار می کند می خواهم به نمایندگان محترم مجلس بگویم که این طرح کمکی به لغو تحریم ها نمی کند و برعکس باعث تیزتر شدن شمشیر تحریم ها خواهد شد.»
او ادامه داد:«اگر این طرح تصویب و اجرا شود، عملا کمک می کند تا دوستان ایران به سمت دشمنان بروند. چرا که چین و روسیه که قبلا به قطعنامه های ضد ایرانی رای می دادند و قطعنامه های به اتفاق آرا تصویب می شد، بعد از برجام به دلیل متعهد شدن ایران، به قطعنامه های پیشنهادی امریکا رای نداده و حتی وتو می کردند. در دو قطعنامه پیشنهادی آخر هم حتی کشورهای اروپائی رای به قطعنامه آمریکا ندادند و این برجام بود که بین دشمنان ایران فاصله انداخت.»
ما این فرضیه را پیش از برجام تجربه کرده بودیم و ذیل تحریم های شورای امنیت قرار داشتیم
در همین زمینه دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین الملل گفت:«فکر می کنم این طرح مقداری عجولانه است و بر اساس فرضیه های چالش برانگیز بنا شده. از جمله اینکه طراحان این طرح که از چند ماه پیش آن را بدون در نظر گرفتن شرایط جدید، طراحی کرده اند، فرض گرفته اند که غنی سازی بیست درصد و کارهای مثل عدم اجرای پروتکل الحاقی کمکی به لغو تحریم ها می کند. واقعیت این است که این فرض اشتباه است. ما این فرضیه را پیش از برجام تجربه کرده بودیم و ذیل تحریم های شورای امنیت قرار داشتیم و همین باعث شد ما به سمت توافق هسته ای حرکت کنیم. پس این اگر هدفش لغو تحریم باشد، پیشاپیش شکست خورده است. در حال حاضر هم مجلس بدون توجه به قوانین که می گوید تصمیم درباره مسائل مربوط به برجام باید در شورای امنیت ملی گرفته شود را نادیده گرفته و با دولت که مجری هر قانونی است، مشورتی نکرده است. در نتیجه به لحاظ اجرایی دچار مشکل خواهد شد.»
او ادامه داد:«در زمان بندی طرح هم نادرست است. چرا که بعد از سه سال مقاومت و حفظ دستاوردهای حقوقی و اضافه کردن به این دستاوردها، از جمله شکست دادن آمریکا در شورای امنیت، در نقطه ای که ما داریم به نتیجه می رسیم و فضای بهتری برای پیگیری حقوق ایران ایجاد می شود، چنین طرحی این روند را مورد آسیب قرار داده و کمک می کند که کشورهای ۴+۱ با استدلال قویتر کنار بایدن برای فشار بر ایران قرار بگیرند.»
نظر شما