آغاز به کار جشنواره سینما حقیقت با یاد خسرو سینایی

به گزارش سلام نو به نقل از هنرآنلاین، مراسم نکوداشت مرحوم خسرو سینایی عصر روز سه‌شنبه بیست و پنجم آذرماه به شکل آنلاین برگزار شد. با پخش سرود ملی و قرائت آیاتی از قرآن کریم، چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به طور رسمی آغاز به کار کرد.

حمیدی‌مقدم در ابتدای این مراسم گفت: در آغاز این دوره از جشنواره سینماحقیقت با هم هستیم اما در کنار هم نیستیم. تصاویر مشترکی را می‌بینم حتی اگر خیلی از هم دور هستیم. اما در عین دوری، با هم نزدیکیم چون تجربه‌های مشترکی را پشت سر گذاشته‌ایم.

دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت این جشنواره را میعادگاه خواند و گفت: امروز فصلی تازه در سینمای مستند شروع می‌شود. شروعی متفاوت. شرایط خاص امسال زیر سایه همه‌گیری کرونا، این امکان را از همه ما گرفته که زیر یک سقف مشترک باهم مستند ببینیم. تجربه متفاوت امسال موجب شده مستندهای جشنواره را در تنهایی و خلوت و به دور از شور همیشگی تماشا کنیم. می‌شد که ما هم سکون و سکوت را انتخاب کنیم و برگزاری جشنواره را به شرایطی امن و بی‌خطر و زمانی نامعلوم در آینده موکول کنیم اما خاموشی آیین مستند نیست. نباید دست روی دست بگذاریم بلکه باید چالش‌ها را به فرصت تبدیل کنیم.

حمیدی‌مقدم ادامه داد: جشنواره چهاردهم سینماحقیقت برای برگزاری شایسته این دوره همه امکانات را بسیج کرده و از همه فرصت‌های دنیای دیجیتال استفاده کرده و به روز بودن در فناوری، موجب این گردهمایی بزرگ شده است.

او با اشاره به استقبال شگفت‌آور مستندسازان از چهاردهمین دوره جشنواره سینماحقیقت، گفت: حضور ۸۹۴ فیلم در جشنواره، ما را تشویق کرد تا با جدیت برنامه‌ها را پی بگیریم و تحولی در جشنواره امسال ایجاد کنیم. امسال پیوند ما با تماشاگران مستند از طریق پلتفرم‌های مختلف ممکن شده است.

حمیدی‌مقدم با اشاره به موضوع مهم خطرپذیری صاحبان مستند، گفت: مستندسازان امسال در تعامل با جشنواره بودند و درک درست آنها از وضعیت موجود شایسته قدردانی است که به جای بایگانی مستندهایشان اقدام به نمایش فیلم‌ها و تعامل با جامعه کردند و همچنین شرکت‌های دولتی و خصوصی که سود خود را فدای منفعتی بزرگتر کردند که به پربارتر کردن جشنواره و فرصت‌سازی برای همراهی با مخاطبان وسیع‌تر بیانجامد.

دبیر جشنواره چهاردهم سینماحقیقت با قدردانی از تمام تولیدکنندگان خصوصی فیلم‌های مستند از یک امکان و تصمیم جدید در این دوره خبر داد و گفت: بر آن شدیم که به خاطر این همراهی و برای جبران بخشی از سرمایه سرمایه‌گذاران مستندها، مبلغی را به عنوان حقوق پخش به آثار بدهیم. بر این اساس، برای فیلم‌های کوتاه مبلغ  ۳ میلیون تومان، نیمه بلند ۵ میلیون تومان و مستندهای بلند ۸ میلیون تومان به سرمایه گذاران بخش خصوصی پرداخت می‌شود.

حمیدی‌مقدم با تاکید بر اینکه سینمای برخط سهم عمده‌ای در آینده به خود اختصاص خواهد داد، گفت: سینماحقیقت مفتخر است که در این زمینه در شمار جشنواره‌های پیشرو باشد. در شورای سیاست‌گذاری چهاردهمین دوره جشنواره تصمیم گرفتیم که هر روز جشنواره را به یکی از بزرگان سینمای مستند کشور تقدیم کنیم. بر همین اساس، چهار مراسم نکوداشت برای چهار استاد درگذشته و سه بزرگداشت برای بزرگانی که از حضورشان بهره می‌گیریم، خواهیم داشت.

او با تشریح این مراسم گفت: مراسم ابتدا و آغازین ما در امروز برای زنده یاد استاد خسرو سینایی است. و مراسم دیگر برای زنده‌یادان حمید سهیلی، اکبر عالمی و منوچهر طیاب و سه بزرگداشت هم شامل اساتید مهوش شیخ‌الاسلامی، فرشاد فدائیان و کامران شیردل است.

حمیدی‌مقدم در پایان صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: اما امروز در این لحظه‌های دلنشین و در آستانه آغاز جشنواره چهاردهم سینماحقیقت یاد می‌کنیم از اساتیدی که امروز بین ما نیستند. خسرو سینایی از درخشان‌ترین نام‌ها در سینمای مستند ایران است. فیلمسازی در جستجوی حقیقت و دانایی با آثاری سراسر تلاش و تکاپو که تا دیروز کنار ما بوو امروز ستاره‌ای در کهکشان است. یادی از شاعر سایه‌ها، زنده.یاد خسرو سینایی آغازگر جشنواره چهاردهم سینماحقیقت است.

در ادامه فیلم نکوداشت خسرو سینایی به کارگردانی حامد کلجه‌ای پخش شد که در این فیلم برش‌هایی از آثار زنده‌یاد سینایی پخش شد و ناصر فکوهی انسان‌شناس و جامعه‌شناس روایتی از مرحوم سینایی داشت.

سپس حامد کلجه‌ای کارگردان این فیلم عنوان کرد: از این تریبون استفاده می‌کنم و به خانواده مرحوم سینایی تسلیت می‌گویم. من با مرحوم سینایی ارتباط مستقیم نداشتم بلکه ناصر فکوهی در پروژه‌ای مصاحبه‌هایی طولانی با او در قالب پروژه تاریخ فرهنگی ایران مدرن داشت. در این پروژه با افراد و شخصیت‌های بزرگی گفت‌وگو شد. مستندهای بسیاری برای این پروژه کار شد که یکی از آن‌ها مربوط به خسرو سینایی بود. مصاحبه ای که آقای فکوهی با او انجام داد، مصاحبه بزرگی است که همه جنبه‌های زندگی او را در بر می‌گیرد. برخود لازم می‌بینم که از مرکز گسترش، انجمن سینمای جوانان، ناصر فکوهی و مهرداد اسکویی که به این پروژه کمک بزرگی کردند، تشکر کنم.

در ادامه مرتضی رزاق‌کریمی قائم‌ مقام مرکز گسترش سینمای مستند، بیان کرد: به اهالی سینمای مستند تبریک می‌گویم. سینمای مستند همیشه پیشرو بوده و توانسته هویت خود را حفظ کند. می‌توان جشنواره را طوری برگزار کرد که پروتکل‌ها رعایت شود. ما در این دوره با استقبال مستندسازان مواجه شدیم‌. پیش‌بینی می‌کردیم که اگر استقبال صورت نگیرد به سمت عدم برگزاری جشنواره برویم اما اینطور نشد.

او ادامه داد: این نشان می‌دهد که سینمای مستند زنده و این شرایط نقطه امیدی برای علاقه‌مندان به سینمای مستند است. انشالله برگزاری برخط این دوره نقطه عطفی برای غلبه بر این ویروس باشد و در آینده روزهای پرامید را ببینیم. من افتخار همکاری با استاد سینایی در سال ۷۴ را داشتم. آقای سینایی در سینمای داستانی هم فعالیت داشت اما محدود به یک حوزه نبود، شاعر و اهل موسیقی هم بود. او یک جهان بود. آثار او ماندگار است و سال‌های سال پیشینه قوی از آثار او باقی می‌ماند.

ناصر فکوهی انسان‌شناس و جامعه‌شناس در پیامی ویدیویی از زنده‌یاد خسرو سینایی و همکاری در تولید فیلم نکوداشت این هنرمند توضیحاتی ارائه داد. او بیان کرد: سینایی فردی ارزشمندی بود و از دست دادن او تراژدی بزرگی بود. من به دلیل پروژه تاریخ فرهنگی ایران مدرن با او در ارتباط بودم و ساعت‌های بسیار زیادی را با او گذراندم که این‌ها هنوز منتشر نشده است. کتاب‌ها و مقالات بسیاری از خسرو سینایی منتشر شده و همه او را می‌شناسند اما شاید این پروژه هم بتواند به شناساندن او کمک کند. او در خانواده‌ای بود که همه پزشک بودند اما سنت را شکست و به سمت شعر، موسیقی و سینما رفت و به حدی که می‌خواست در هر کدام از این‌ها پیش رفت. سینایی حسرتی در زندگی نداشت و می‌گفت هرچه می‌خواستم به دست آوردم. او میراث بسیار بزرگی برای ما به جا گذاشت.

مهرداد اسکویی مستندساز از خاطره دیدارش با زنده یاد خسرو سینایی صحبت کرد و او را مردی مهربان، صمیمی و با دانش دانست.

مهرداد اسکویی به عنوان سخنران بعدی مراسم نکوداشت زنده یاد استاد خسرو سینایی گفت: خوشحالم که در اولین روز جشنواره معتبر سینماحقیقت امروز روی این سکو هستم و قرار است درباره دوست، استاد و یکی از مهم‌ترین آدم‌های سینما یعنی استاد سینایی صحبت کنم.

این مستندساز ادامه داد: اولین بار وقتی دانشجو بودم ایشان را به عنوان استادم دیدم؛ ایشان یک نام بزرگ بود و من جوانی که تازه از خرمشهر به تهران آمده بودم و دیدم یک آقای خوش پوش، مهربان و صمیمی اما با دانش بسیار وسیع وارد کلاس شد. از همان روز اول برای من تبدیل به الگو شد. او دروازه‌ای بود به فرهنگ، هنر، شعر و موسیقی.

اسکویی یادآور شد: ما خسرو سینایی، یا منوچهر طیاب یا اکبر عالمی را از دست ندادیم بلکه جان‌هایی پیوسته و پرشور را از دست داده‌ایم. خسرو سینایی همیشه در جان شاگردانش هست و همانطور که بارها گفته‌ام، لازم است یک بنیاد به نام خسرو سینایی بزنیم. نمی‌دانم امروز چقدر اهمیت او را می‌دانیم اما باید کسی مانند سینایی را برای آدم‌هایی که ۵۰ سال بعد می‌آیند الگو کنیم.

او خاطرنشان کرد: مگر می‌شود در یک زندگی و یک عمر آنقدر کار کرد و بی حاشیه بود و خودشیفته نبود. باید مانند خسرو سینایی همه جا حضور مثبت داشته باشی و بتوانی تاثیر بگذاری. همانطور که سینایی در فرهنگ این کشور و شاگردانش جاری است.

اسکویی با بیان اینکه خیلی اوقات مورد نقد قرار می‌گرفت، گفت: یادم نمی‌رود وقتی خسته می‌شدم، خسرو سینایی زنگ می‌زد و می‌گفت مسیرت درست است. به خودت و راهی که می‌روی ایمان داشته باش و بدان در این مسیر همیشه تنهایی. چیزی که از او یاد گرفتم این است که اگر در مسیری می‌روی با تمام توان بروحتی اگر همه دنیا مقابلت ایستاده باشد. اگر ایمان داشته و الگوهایی در فرهنگ فیلمسازی و انسانیت داشته باشی می‌توانی ادامه بدهی.

این مستندساز با بیان اینکه "خسرو سینایی سال‌های سال بزرگترین پشتیبان و چهره فرهنگی بود که من از او متأثر بودم." یادآور شد: او همیشه می‌گفت سه دریچه بزرگ در زندگی من هست. یکی سینمای داستانی و مستند که اغلب من را با آن می‌شناسند، دوم موسیقی و سوم دریچه کوچکی که من را آرام می‌کرد و قرار می‌داد و آن شعر است. نمی‌توانم بگویم خسرو سینایی شاعر سینماگر است یا سینماگر شاعر. اما از عاطفی‌ترین و پر احساس‌ترین هنرمندانی بود که در ایران دیدم.

اسکویی همچنین خاطرنشان کرد: من فکر می‌کنم اتفاقی که امروز در فضای مجازی رخ می‌دهد این است که متاسفانه مهم‌ترین حرف‌های مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی ما را نشان نمی‌دهند و ضربه آن را خواهیم خورد. وقتی یک ستون فرهنگی کشور از دست می‌رود قیمت و اندازه ندارد. پس آنقدر باید به زنده‌ها بها بدهیم که وقتی از دست رفتند غبطه نخوریم.

او همچنین درباره ضرورت راه‌اندازی بنیاد خسرو سینایی گفت: خسرو سینایی، ایرج افشار و منوچهر طیاب افرادی چندوجهی هستند. فکر می‌کنم همه آنچه سینایی به صورت هنر بیرون داد به اضافه چیزهایی که از او ندیدیم می‌تواند در این بنیاد مورد توجه قرار بگیرد. سینایی یک کتاب نمونه ترجمه شده و منتشر نشده دارد به علاوه بسیار فیلم‌ها و عکس‌ها و راش‌ها که منتشر نشده. جهان درونی او باید مثل تمدنی که آجر به آجر ساخت، شناخته و معرفی شود.

اسکویی با اشاره به آخرین باری که سینایی را دیده است، گفت: قرار بود یک سی‌دی از شعرهای او به نام یادگیری کار کنیم و در آخرین دیدار من داشتم به ایشان می‌گفتم که جلد و عکس آلبوم این باشد و... گفت من این مجموعه شعرها را خیلی دوست دارم و می‌خواهم این آخرین یادگیری من برای کسانی باشد که دوست‌شان دارم.

گیزلا سینایی همسر زنده‌یاد سینایی هم در بخش دیگری از این رویداد بیان کرد: در راه بودم که فکر می‌کردم این تابستان ۵۴ سال است که ما ازدواج کرده ایم و در سالگرد ازدواجمان او در بیمارستان بستری بود. شما همه در مورد او و فعالیت‌هایش گفتید اما من می‌خواهم از آشناییمان بگویم. ما هردو دانشجو بودیم و او فرد باسوادی بود. من علاقه به هنر داشتم و دوست داشتم با کسی ازدواج کنم که اهل هنر باشد.

سینایی ادامه داد: او ۹ سال منتظر به نتیجه رسیدن فیلمش قطار "زمستانی" بود اما نشد. آقای سینایی چهره‌ای اجتماعی داشت و همه او را دوست داشتند و فرد متواضع و باسوادی بود. من منش او را دوست داشتم. او من را به ایران زمین آورد، چیزی از ایران نمی‌دانستم اما فرد کنجکاوی بودم و از عشق و کنجکاوی به ایران آمدم. ادبیات شرق را می‌خواندم و همیشه دوست دارم در مورد ایران بدانم. نگران کار خودم بودم و نمی‌دانستم که در ایران می‌توانم نقاش باشم یا نه که به من گفت دوستان زیادی دارد و می‌تواند به من کمک کند. او با عشق و دوست داشتن به من کمک می‌کرد.

در پایان این رویداد محمد حمیدی‌مقدم دبیر جشنواره با حضور روی سن از همسر زنده‌یاد سینایی تقدیر کرد. این مراسم به صورت آنلاین از تلویزیون تعاملی تیوا پخش شد.