سلام نو – سرویس بین الملل: سو تفاهم بود و منظوری نداشتیم. این خلاصه حرف وزیر خارجه ترکیه در گفت‌وگو با وزیر خارجه ایران درباره شعر خوانی جنجالی رجب طیب اردوغان بود. چاوش اوغلو به ظریف گفته که رئیس جمهور ترکیه نسبت به حساسیت‌های پیرامون شعر قرائت‌شده مطلع نبوده و آن را صرفا در ارتباط لاچین و قره‌باغ می‌دانسته و به همین دلیل آن را در مراسم باکو خوانده است.
اگر کمی تعارف‌های دیپلماتیک را کنار بگذاریم بعید به نظر می‌رسد که اردوغان در چنان مراسم حساسی چنین اشتباه ساده‌ای کرده باشد. رئیس جمهور ترکیه سیاستمداری کار کشته است که دو دهه گذشته در بالاترین سطح سیاسی و امنیتی ترکیه حضور داشته است. او هم‌چنین نشان داده اشراف خوبی به دنیای شعر و شاعری دارد.
در نتیجه نمی‌توان شعر خوانی اردوغان را یک اشتباه ساده دانست، آن چنان که نمی‌توان آن را حمایت ترکیه از تجزیه ایران ارزیابی کرد. به نظر می‌رسد شیطنت اخیر اردوغان درست مثل عصبانیت چندین سال قبل او در برابر نتانیاهو بسیار هدفمند است. اما این هدف چیست؟
روابط ایران و آمریکا؛ نگرانی اصلی ترکیه
مسئله اصلی اردوغان مثل خیلی دیگر از کشورهای منطقه مسئله نقش آمریکا در منطقه و ارتباطش با ایران است. ترکیه هم‌چون بسیاری دیگر از کشورهای منطقه مایل به بازگشت ساده آمریکا به برجام نیست و نمی‌خواهد روابط تهران-واشنگتن عادی شود؛ اما چرا؟
اردوغان بهتر از هر کسی می‌داند که بایدن فشار بیشتری به او خواهد آورد و به خاطر وضع حقوق بشر در ترکیه تحریم‌های ترکیه را تشدید می‌کند. بایدن در مصاحبه‌ای به صراحت از ضرورت کناره‌گیری مسالمت آمیز اردوغان از قدرت سخن گفته بود. در نتیجه دولت جدید آمریکا سرسازگاری با ترکیه ندارد.
در این شرایط آزاد شدن قدرت ایران در منطقه باعث می‌شود بخشی از فرصت‌های اقتصادی و سیاسی ترکیه به خصوص در جایی مثل سوریه به شدت به خطر بیافتد. از سوی دیگر اگر روابط ایران و آمریکا نیمه عادی هم شود، واشنگتن تمرکز خود را به جای ایران به کشورهای دیگر نیز اختصاص می‌دهد.
در نتیجه دولت ترکیه سعی می‌کند با استفاده از شرایط خاص ایران، آن را در تله‌های خاصی بیاندازد. در ۱۴ دسامبر، کانال خبری دولتی تی آر تی ترکیه گزارش داد که سازمان اطلاعات ملی ترکیه ، ۱۱ نفر را که با یک کارتل مواد مخدر ایرانی مرتبط بودند دستگیر کرده است. دستگیرشدگان به آدم ربایی یک ایرانی متهم شدند، فردی که با وعده کمک مالی از تبعید در سوئد به استانبول آورده شد. سپس او را از آن طرف مرز به ایران برده و در آنجا بازداشت شد.
با توجه به این خبر که توسط مقامات ترکیه به رسانه‌های آمریکا درز پیدا کرده است، ما متوجه می‌شویم که دولت اردوغان هم سعی دارد ایران را تهدیدی جدی برای منطقه و آمریکا نشان دهد. البته چنین رفتارهایی از ترکیه و میت سابقه داشته است. بسیاری از روایت‌ها درباره آمد نیوز به تاثیر شبکه‌های اطلاعاتی ترکیه در پرورش آن اشاره دارند.
ترکیه و ایران؛ همکاری گریز ناپذیر است
اما رقابت ترکیه و ایران به معنای دشمنی نیست. ترکیه خواهان براندازی یا تقسیم ایران نیست، با نظام سیاسی ایران دشمنی ندارد و اساسا دشمن نخواهد بود، اما رقیب جدی، سنتی و قدری است که از هر ابزاری برای ضربه به رقیبش استفاده می‌کند.
ترکیه در همین زمان همکاری‌های خاص خود را نیز با ایران دارد. دو طرف در توافقی جدی از جدایی طلبان کشور دیگر حمایت نمی‌کنند. در مقابله با تروریست‌ها همکاری‌های خاصی دارند و به تجارت با هم علاقه دارند.
در واقع دو طرف به خاطر شرایط منطقه مجبور به همکاری و پذیرش یکدیگر هستند و نمی‌توانند علیه طرف مقابل دست به دشمنی مطلق بزنند. ترکیه برای ایران پلی به اروپا و ایران برای ترکیه شریکی امنیتی است، در نتیجه هیچ کدام از دو طرف علاقه‌ای به تخاصم با طرف دیگر ندارند.
با این همه به نظر می‌رسد فعلا ما شاهد سیاست‌های تهاجمی ترکیه باشیم. این کشور توان اقتصادی خوبی دارد و سیاست منضبط و مشخصی را در توسعه طلبی طی می‌کند. در نتیجه میراث‌دار عثمانی فعلا از فکر نفوذ در لیبی، سوریه و آذربایجان بیرون نمی‌آید و حتی گاهی به ایران تنه می‌زند تا شاید تعادل رقیبش به هم بخورد.
نظر شما