سلام نو – سرویس بین‌الملل: با نزدیک شدن به موعد مقرر قانون مصوب مجلس یاردهم درباره برجام و عقب نشینی گام به گام از آن، ساعتی نیست که خبر درباره برجام، مواضع ایران، آمریکا، اروپا و سازمان ملل منتشر نشود. دلیل این جنب و جوش هم یک چیز است و آن هم این است که ایران در پنجمین روز اسفندماه اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را که تعهدی برجامی به حساب می‌آید، متوقف خواهد کرد.
آمریکا تا اینجا هیچ اقدام عملی مهمی در حوزه برجام انجام نداده است، هرچند اقداماتی نمادین مثل پس گرفتن درخواست فعال کردن اسنپ بک و بازگشت به گفت‌وگوهای برجامی را داشته است، اما با توجه به سخنان چند روز قبل رهبر انقلاب و رییس جمهور این اقدامات نه تنها کافی نیست، بلکه اساساً چندان حائز اهمیت نیست.
رهبری و رییس جمهور هر دو تأکید کرده‌اند که ایران این بار انتظار اقدام عملی از طرف مقابل دارد و در برابر اقدام عملیاتی، اقدام عملیاتی خواهد کرد و صرفاً با تکیه بر حرف آمریکا یا اروپا عمل نمی‌کند.
به طور خلاصه می‌توان گفت امروز برای ایران اولویت لغو تحریم‌ها است و چندان مهم نیست که آمریکا چه اقدام سیاسی می‌کند و قصد دارد به برجام بازگردد یا خیر. هر وقت تحریم‌ها لغو شود، آن وقت تازه امکان گفت‌وگو درباره اقدامات سیاسی آمریکا مهیا می‌شود.
آمریکا تنها نیست
با این تفسیر از منظر ایران، آمریکا اکنون اقدام خاصی نکرده است ولی واقعیت این است که آمریکا برای حفظ دست بالای خود در مذاکرات آتی اقدامات مهمی انجام داده که همه و همه در راستای هماهنگی با اروپا و جلب رضایت روسیه است. خروج آمریکا از برجام و فعال کردن اسنپ بک دو اقدامی بود که نه تنها روسیه و چین بلکه حتی اروپا هم از آن حمایت نمی‌کرد. حالا آمریکا قصد دارد با حل کردن مسائل، رضایت شرکای خود را جلب کند و اقدامات اجماعی علیه ایران را سامان دهد.
جو بایدن و دولتش چه برنامه‌ای برای برجام، احیای آن، نابودی احتمالی آن و مذاکرات احتمالی پس از آن دارند؟ جواب این سؤال چندان مشخص نیست و استراتژی آمریکا در برابر ایران هنوز کامل شکل گرفته است، اما می‌توان به طور قطعی از تلاش آمریکا برای احیای روابط با متحدان سنتی این کشور خبر داد.
واشنگتن به توافق اقلیمی پاریس بازگشته است. نقش خود در ناتو را احیا و خروج از افغانستان را متوقف کرده و تماس‌های گسترده با طرف‌های اروپایی درباره ایران را شکل داده است. این نشان می‌دهد که ما دیگر شاهد اقدامات یک سویه واشنگتن نخواهیم بود و آمریکا به شیوه کلاسیک خود، یعنی اجماع سازی بازگشته است.
اتحاد اروپا و آمریکا؛ فرصت یا تهدیدی برای برجام و ایران؟
نشانه‌های هم راستا شدن نگاه آمریکا و اروپا درباره برجام را می‌توان در بیانیه مشترکی که توسط آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه منتشر شد، مشاهده کرد. در این بیانیه از ایران خواسته شده تا هیچ اقدام جدیدی را برای خروج از پروتکل الحاقی انجام ندهد. همچنین قدرت‌های اروپایی و آمریکا به ایران درباره محدودیت بازرسی ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سایت‌های ایران هشدار دادند.
در این بیانیه ضمن تأکید بر ضرورت کامل پایبندی ایران به برجام تأکید شده است که تمام تلاش‌ها برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای انجام خواهد شد. همچنین تروئیکای اروپایی و آمریکا تأکید کردند که ایران باید تمامی زندانیان آمریکا و اروپا را آزاد کرده و اجازه ملحق شدن به خانواده‌هایشان را بدهد.
پس از این دیدار جو بایدن نیز در سخنان خود در نشست ناتو با اشاره به برنامه هسته‌ای ایران گفت: «ما آماده تعامل دوباره در چارچوب ۱+۵ در خصوص برنامه هسته‌ای ایران هستیم».
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز تأیید کرده است که آمریکا قصد دارد در نشست غیر رسمی گروه ۱+۵ با ایران شرکت کند و چنین نشستی نخستین گام‌ها برای باز کردن مسیر دیپلماسی برای حل مسئله هسته‌ای ایران خواهد بود.
اما این هماهنگی آمریکا و اروپا در نهایت به نفع ایران خواهد بود یا به ضرر آن؟ اگر ایران موفق شود معادلات برجامی را به درستی تنظیم کند و آمریکا به خاطر هماهنگی با اروپا حاضر به کوتاه آمدن از برخی مواضع خود، به خصوص درباره تحریم‌ها باشد، این هماهنگی می‌تواند به سود ایران تمام شود.
اما اگر کار به نابودی برجام و تنش بین ایران و ۱+۵ بکشد، این همدلی قطعاً به ضرر ایران تمام خواهد شد و اجماع جهانی علیه ایران را ممکن می‌سازد. این آمریکا نه تنها توان اقناع اروپا را دارد، بلکه می‌تواند با روسیه و چین هم کنار بیاید. برای مشخص شدن مثبت یا منفی بودن اتحاد دوباره اروپا و آمریکا تنها کافی است چند روز دیگر صبر و اقدامات عملی آمریکا را تحلیل کرد.
نظر شما