سلام نو – سرویس اقتصادی: فروشگاه‌های زنجیره‌ای که تا دیروز بخش مهم و غیرقابل انکاری از بازار خرده فروشی ایران را تشکیل می‌دادند و با تشویق و تبلیغ روز افزون همراه بودند این روزها با فشارهای مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند، فشارهایی که گاه محصول وضعیت آشفته بازار و گاه محصول رقابت‌های سیاسی است.
به گزارش سلام نو، سرنخ این فشار به رسانه‌هایی با گرایش خاص سیاسی و البته صداوسیما و رسانه‌های نزدیک به آن باز می‌گردد. به مرور در سایت‌هایی مثل باشگاه خبرنگاران جوان و در بخش‌های مختلف خبری صداوسیما پرونده‌ای برای تخفیف‌های عجیب فروشگاه‌های زنجیره‌ای، گران‌فروشی و انحصار فروشگاه‌های زنجیره‌ای گشودند، همان فروشگاه‌هایی که تبلیغات رنگارنگ آن‌ها را می‌کرده و می‌کنند.
اتهامات فروشگاه‌های زنجیره‌ای؛ واقعیت یا دروغ؟
اتهام اول و مهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای این است که مردم شاکی‌اند که این فروشگاه‌ها تخفیف‌های غیرواقعی و اغواگرایانه خود را تبلیغ می‌کنند اما در نهایت آن تخفیفی که باید را به خریدار نمی‌دهند. در نتیجه این تخفیف ندادن، اتهام دوم فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشخص می‌شود؛ گران‌فروشی. وقتی تخفیف غیرواقعی باشد به طور خودکار جنس گران‌تر از آن چه باید به خریدار فروخته می‌شود.
اما این اتهامات تا چه اندازه واقعی است؟ ما وقتی از بازار فروشگاه‌های زنجیره‌ای صحبت کنیم با یک، دو، ده، صد یا حتی چند صد فروشگاه کوچک طرف نیستیم. افق کوروش بیش از ۲۰۰۰ هزار شعبه، رفاه بیش از ۷۰۰ شعبه، جانبو بیش از ۴۰۰ شعبه و وین مارکت بیش از ۲۰۰ شعبه در سطح کشور داد و این تنها بخشی از ظرفیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای است.
این یک توقع غیرواقعی و انتظار غیرعملیاتی است که فروشگاهی با چند صد شعبه فعال در سرتاسر ایران هیچ ایراد، مشکل، تخلف یا خطایی نداشته باشد. هیچ شعبه‌ای گران‌فروشی نکند یا تمام شعبه‌ها موازین بهداشتی را صددرصد و به شکل کامل رعایت کنند.
مسئله مهم چگونگی برخورد این فروشگاه‌ها با خطا و تخلف و سازمان‌یافته بودن یا نبودن آن است. این به آن معناست که فروشگاه‌های زنجیره‌ای باید شفاف باشند، سامانه عیب‌یابی داشته باشند و در برخورد با هر تخلف جدی، قاطع و دقیق باشند. اگر یک خطا در سیستم این فروشگاه تکرار شود یا تخلفی سازمان‌یافته در آن رخ دهد یا حتی تخلف عیانی از یک شعبه مشاهده شود و فروشگاه به برخورد با آن دست نزند، آن وقت می‌توان فروشگاه‌های زنجیره‌ای را متهم به هزار و یک مسئله کرد.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران، مانند بسیاری دیگر از صنایع، با استانداردهای جهانی خود فاصله دارند و هنوز مسیر زیادی برای رسیدن به نقطه مطلوب دارند، با این وجود در این سال‌ها پیشرفت‌های خوبی داشتند و توانستند رضایت مشتریان خود را به صورت نسبی جلب کنند. پس اگر این چنین است چرا این روزها فضا برای حمله به این فروشگاه‌ها مساعد شده و رسانه‌ای مثل صداوسیما انگشت اتهام خود را به سوی آنان گرفته است؟
جهت‌دار بودن اتهامات صداوسیما وقتی مشخص‌تر می‌شود که بدانیم بیش از ۶۰۰۰ هزار فروشگاه زنجیره‌ای سطح کشور در بهترین حالت سهمی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از بازار خرده فروشی دارند و هنوز خرده‌فروشی‌های شخصی مثل سوپر مارکت‌ها، سهمی بیش از ۸۰ درصد از این بازار دارند. این به آن معنا است که هنوز سوپر مارکت‌ها، رفتارها و تصمیمات آن‌ها، تاثیر بیشتری بر گران‌فروشی، کم فروشی یا احتکار یک کالای خاص دارد و صداوسیما کمتر به نقش و سهم آنان می‌پردازد.
سال سخت فروشگاه‌های زنجیره‌ای
نکته قابل توجه دیگر در نقد عملکرد فروشگاه‌های زنجیره‌ای این است که مثل دیگر بخش‌های اقتصاد ایران فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز سال سختی را داشتند و با چالش‌ها و بحران‌های خاص خود مواجه شدند. امیرخسرو فخریان، رییس هیئت‌مدیره اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای در آخرین نشست خبری خود با اشاره به بخشی از چالش‌های پیش روی این صنف گفت: امسال تغییر نرخ‌ها روی قیمت به طور متوسط یک و نیم برابر و از نظر تعداد تغییرها به طور متوسط سه و نیم بار رخ داده است؛ لذا فروشگاهی که در طول سال سه هزار بارکد در سیستم اعمال می‌کرد از ابتدای امسال تاکنون ۱۱ هزار بارکد جدید در سیستم خود اعمال کرده است.
فخریان با اشاره به سرعت رشد برخی کالاها می‌گوید که سرعت تغییر قیمت مجال اصلاح برچسب قفسه را نمی‌دهد، به همین دلیل مردم فکر می‌کنند فروشگاه سر خود قیمت‌ها را افزایش داده است و تخفیف‌ها کاذب است.
وی با اشاره به کمبود مواد اولیه می‌گوید که تنها در یک نمونه تولید کنندگان چیپس، چندین بار برای تغییر نرخ این کالا به فروشگاه‌های زنجیره‌ای فشار آوردند، با این همه در بسیاری از موارد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به تولید کننده اعلام کردند حاضرند سود خود را کم کنند، اما قیمت کالا را افزایش ندهند.
در چنین فضایی که قیمت به صورت روز شمار بالا می‌رود و اعمالی مثل احتکار یا گران‌فروشی از منظر کسب سود جذابیت خوبی دارند، به طور طبیعی ما شاهد رشد تخلفات خواهیم بود. آن چنان که این مسئله در بسیاری از صنوف دیگر نیز مشاهده شد.
با این وجود نکته این جا است که به خاطر سازمان‌یافته بودن فروشگاه‌های زنجیره‌ای، ثبت و ضبط اطلاعات در آن‌ها و شفافیت خوب، امکان کشف و برخورد با تخلفات بسیار بیشتر است، چنان چه تا این لحظه اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشترین فعالیت را در این زمینه و البته در زمینه کنترل و مدیریت بازار داشته است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن:
شفافیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای مزیت بزرگی است / این فروشگاه‌ها نقش مهمی در پوشش دغدغه رهبری برای حل مشکل گرانی دارند
فرهاد طهماسبی، نماینده نی ریز، استهبان و بختگان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با سلام نو وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای را فرصتی مناسب دانست و افزود: واقعیت این است که بحث نظارت‌پذیری فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شفافیت آن‌ها مزیت بزرگی است که در فضای فعلی بسیار کارآمد است.
وی ادامه داد: حتی اگر برخی تخلفات هم در این فروشگاه‌ها صورت گرفته باشد، نظارت و حل مشکل در این فروشگاه‌ها بسیار ساده‌تر از فروشگاه‌های شخصی است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با ابراز رضایت از همکاری‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: تا اینجای کار همکاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای با نهادهای نظارتی خوب بوده است و باعث اتفاق‌های مثبتی شده است.
وی با اشاره به بیانات رهبر انقلاب درباره مبارزه با گرانی گفت: این فروشگاه‌ها صددرصد می‌توانند روی کمک و حمایت مجلس حساب کنند و ما صددرصد پای کار هستیم، به خصوص که اخیر دغدغه مقام معظم رهبری هم رفع گرانی‌ها است و ما باور داریم فروشگاهای زنجیره‌ای می‌توانند کمک کنند که این دغدغه رهبری پوشش داده شود.
این نماینده مجلس با اشاره به نزدیک بودن شب عید گفت: من به فروشگاه‌های زنجیره‌ای توصیه می‌کنم رعایت حال مردم را بکنند و تسهیلاتی را در این زمینه برای مردم مهیا کنند، چون این فروشگاه‌ها می‌توانند حلقه مناسبی بین عرضه واقعی کالا متناسب با نیازهای مردم باشند.
طهماسبی با اشاره به مشکلات بازار ادامه داد: متاسفانه با توجه به شرایط بازار، مشکلات موجود در آن و جاذبه سود قابل توجهی که وجود دارد اتفاقاتی مثل احتکار یا گران‌فروشی اجتناب ناپذیر است و ما باید با تشدید نظارت‌ها با آن مقابله کنیم، به خصوص با توجه به اینکه به ایام نوروز و تعطیلات نزدیک‌تر می‌شویم نظارت و برخورد باید دقت و شدت بیشتری پیدا کند تا به مردم سخت نگذرد.
باز هم یک بام و دو هوای صداوسیما
آن چنان که مشخص است صداوسیما باز هم بازی قدیمی یک بام و دو هوای خود را انجام داده است. از یک سو تبلیغات فروشگاه‌های زنجیره‌ای را انجام می‌دهد و از سوی دیگر آن‌ها را به گران‌فروشی، کم‌فروشی و انواع تخلفات متهم می‌کند، تخلفاتی که درست بودن هرکدام از آن‌ها باید مانع همکاری رسانه ملی با این فروشگاه‌ها شود.
با این همه واقعیت این است که صداوسیما نه می‌تواند از خیر سود تبلیغات این فروشگاه‌ها بگذرد و نه می‌تواند از بزرگ‌نمایی مشکلات آن‌ها کوتاه بیاید. بزرگ‌نمایی هرگونه مشکلی از سوی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مثل بزرگ‌نمایی بسیاری از مشکلات دیگر، در نهایت به ضرر دولت تمام می‌شود، دولتی که در چند وقت اخیر مشکلات کمی با صدا و سیما نداشته است. البته با دید بدبینانه‌تر، بد نشان دادن شرایط و ناکارآمد نشان دادن دولت در کنترل بازار را می‌توان حاصل نزدیکی انتخابات دانست و حملات به فروشگاه‌های زنجیره‌ای و دیگر بازیگران مهم بازار را در این فضا تحلیل کرد، تحلیلی که البته اثبات قطعی آن به زمان و نشانه‌های بیشتری نیاز دارد.
در نتیجه در این فضا از شهروند تا افق کوروش بیش از آن که به خاطر عملکرد یا ضعف‌هایشان زیر ذره بین نقد سازنده صداوسیما باشند، به خاطر برنامه‌های سیاسی خاص صدا و سیما هدف انتقادهای تند رسانه ملی و رسانه‌های نزدیک به آن قرار دارند، انتقادهایی که با این تفاسیر شاید تندتر هم شود.
نظر شما