شپش از چه راه هایی وارد سرتان می‌شوند؟ / علائم و راه درمان آن

. تماس سرتان با سر کسی که شپش دارد.
. استفاده از وسایل مشترک (مثلا شانه سر) کسی که شپش دارد.
هر چند انتقال شپش از طریق چیزهای بی‌جان امکان‌پذیر است؛ اما معلوم شده که احتمال بسیار کمی دارد. برخی از چیزهای بی‌جان که ممکن است شپش را انتقال دهند شامل برس و شانه سر، سنجاق سر، هدبند، هدفون و کلاه می‌شوند.
همچنین شپش می‌تواند تا مدتی روی تشک مبلمان، تختخواب، حوله یا لباس زنده بماند.
باز هم یادآوری می‌کنیم که بیشترین امکان انتقال شپش در تماس مستقیم سر با سر وجود دارد (مثلا وقتی بچه‌ها با هم بازی می‌کنند و سرشان با هم تماس پیدا می‌کند). طبق شواهدی از منابع گوناگون، انتقال شپش از طریق اشیا بسیار نادر است.
ضمنا شپش سر فقط انسان را مبتلا می‌کند و با حیوانات کاری ندارد.
پاهای شپش جوری است که می‌تواند به موهای انسان بچسبد و خیلی به سختی می‌تواند به سطوح صاف و لغزنده مانند پلاستیک و فلز و چرم و دیگر مواد مشابه بچسبد.
 

آیا ممکن است از طریق شنا در استخر شپش بگیرید؟

شواهد نشان می‌دهند شپش سر در زیر آب می‌تواند تا چند ساعت زنده بماند؛ اما احتمال اینکه از طریق آب استخر به انسان منتقل شود بسیار اندک است. شپش سر، سفت و سخت به موی انسان می‌چسبد و وقتی زیر آب برود موها را رها نمی‌کند. ضمنا کلر موجود در آب استخر، شپش را نمی‌کُشد.

چه کسانی در معرض شپش سر هستند؟

دانش آموزان پیش دبستانی و دبستانی بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به شپش سر هستند، چون آن‌ها معمولا حین بازی با هم تماس پیدا می‌کنند. همچنین اعضای خانواده کودکان دبستانی نیز در معرض شپش سر هستند. افرادی که در دبستان و مراکز نگهداری از بچه‌ها کار می‌کنند نیز ممکن است به شپش سر مبتلا شوند.
 

علائم شپش سر چیست؟

. خارش زیاد پوست سر
. احساس اینکه چیزی روی پوست سر می‌خزد
. زخم‌ها و دلمه‌هایی روی پوست سر که در اثر خاراندن به وجود می‌آیند
. تورم غدد لنفاوی
 

شپش سر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

شما یا مراقب بهداشت‌تان می‌توانید از راه‌های زیر شپش سر را تشخیص دهید:
. چک کردن موها و پوست کف سر از جهت شپش و تخم شپش
. با استفاده از شانه شپش گیر که از پوست سر در جهت موها کشیده شده و شپش‌ها و تخم‌هایشان را گیر می‌اندازد
تخم شپش تیره رنگ و شپش از تخم درآمده به رنگ روشن است. شپش بزرگسال سریع حرکت می‌کند. اگر شپشی روی سرتان پیدا کنید احتمال وجود تخم شپش نیز بسیار زیاد است.
 

تفاوت تخم شپش (رشک) و شوره سر چیست؟

شما به راحتی می‌توانید تخم شپش را از شوره سر تشخیص دهید. بیشتر شوره‌ها و پوسته‌های سر به راحتی از پوست و مو جدا می‌شوند اما تخم شپش انگار به مو چسبیده است.
شپش سر مُسری است. اگر کسی در خانه‌ شپش سر داشته باشد، به احتمال خیلی زیاد سایر افراد خانه نیز شپش دارند. بنابراین لازم است هر چند روز یک بار سر و موهای همه‌ی افراد خانه بررسی شود.
 

شپش سر چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های متعددی (شانپو) برای شپش سر وجود دارد. بیشتر درمان‌ها لازم است دو بار به کار برده شوند. درمان دوم که بعد از یک هفته تا ۹ روز انجام می‌شود، هر تخم شپش تازه‌ای را نابود خواهد کرد.
برخی از درمان‌های اصلی شپش سر:
داروهای شپش سر
برای شپش سر هم داروهای تجویزی وجود دارد و هم داروهای OTC. در داروهای OTC درمان شپش سر معمولا دو نوع ماده شیمیایی استفاده می‌شود. پیرترین (Pyrethrin) یک حشره کُش است که از گل‌های داوودی گرفته می‌شود و برای افراد دو سال به بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به گل داوودی یا رگ وید حساسیت دارید از داروی پیرترین استفاده نکنید.
پرمترین یک حشره‌کُش مصنوعی و مشابه پیرترین است که برای نوزادان دو ماهه و سنین بالاتر کاربرد دارد. داروهای تجویزی شپش سر ممکن است شامل مواد دیگری نیز بشوند. لوسیون بنزیل الکل یک الکل معطر است که برای درمان شپش سر در کودکان شش ماهه و بزرگسالان به کار می‌رود.
مالاتیون یک حشره کُش ارگانوفسفات است که برای درمان شپش سر در افراد شش سال به بالا استفاده می‌شود. این دارو به زنان باردار و مادرهای شیرده توصیه نمی‌شود. مالاتیون اشتعال پذیر است و باید آن را از منابع گرمایی دور نگه دارید و وقتی این دارو را به کار می‌برید از سشوار استفاده نکنید.
لیندان نیز یک حشره کُشد ارگانوکلراید است که به صورت لوسیون یا شامپو وجود دارد. لیندان معمولا به عنوان آخرین راه حل برای درمان شپش سر به کار می‌رود زیرا عوارض جانبی جدی دارد، مانند تشنج و مرگ. لیندان را نباید برای نوزادان یا کسانی که سابقه‌ی تشنج دارند به کار ببرید.

برای کاهش خطرات داروهای ضد شپش:
. بیشتر از یک دارو را استفاده نکنید.
. از هیچ دارویی بیشتر از دستورالعمل آن استفاده نکنید.
 

درمان شپش بدون حشره‌کُش

اگر می‌خواهید از حشره‌کُش‌ها برای از بین بردن شپش سر استفاده نکنید می‌توانید با کمک یک شانه شپش‌گیر، شپش‌ها را از سر جدا کنید. پیش از شانه زدن به موهایتان روغن زیتون بزنید، این کار کمک می‌کند شپش‌ها و تخم‌هایشان به شانه بچسبند. شانه زدن را از پوست سر شروع کرده و تا نوک موها بکشید. لازم است این کار را هر دو سه روز انجام دهید تا دیگر علامتی از شپش و تخم شپش باقی نماند.

نکته
نیازی نیست برای خانه‌تان از حشره‌کُش استفاده کنید، چون شپش اگر روی سرتان نباشد بیشتر از یکی دو روز نمی‌تواند زنده بماند. با روش‌های زیر می‌توانید شپش‌های روی چیزهای مختلف را نابود کنید:
. لباس‌ها و ملافه‌ها را با آب داغ بشویید و با حرارت بالا خشک کنید.
. برس مو و شانه سر و سنجاق سر و ... را پنج تا ده دقیقه در آب داغ بگذارید.
. فرش و مبلمان را هر روز جاروبرقی بکشید.