سلام نو - سرویس فرهنگ و هنر: هفته گذشته اظهارات هومن حاجی عبداللهی درباره عروسک محبوب پنگول، گربه مشهور برنامه رنگین کمان، باعث واکنش صداوسیما شد و بار دیگر بحث حقوق مادی و معنوی یک اثر و مالکیت آن را به پیش کشید.
حاجی عبداللهی در یک برنامه اینترنتی با اشاره به عدم حضور پنگول در رنگین کمان گفت: “نمی‌دانم چرا این اتفاق افتاده و من دیگر صدای پنگول را در نمی‌آورم. این موضوع بسیار تلخ است. حتی الان هم گاهی اوقات موقع صحبت کردن با دخترم از همان لفظ‌ها استفاده می‌کنم. پنگول هنوز هم در خانه ماست. به هر حال مالکیت فکری و معنوی این شخصیت برای من و امیررضا کاوه، تهیه‌کننده «رنگین‌کمان» بود.”
بخش آخر این حرف درباره مالکیت فکری و معنوی پنگول باعث واکنش سریع و محکم روابط عمومی شبکه پنج سیما شد. در متنِ این بیانیه آمده است:«به آگاهی مردم شریف ایران، اهالی رسانه، مخاطبان و همراهان گرامی شبکه پنج سیما می‌رساند مالکیت حقوقی، فکری و معنوی تمامی شخصیت‌های تلویزیونی، کارتونی، علامت‌ها، نام، نشان، لوگو و… برنامه‌های شبکه پنج سیما به سازمان صداوسیما تعلق دارد و طرف قرارداد اعم از تهیه‌کننده، مجری طرح و … حق ثبت و استفاده از آن را به‌عنوان علامت یا نام تجاری و دامنه ندارد.»
آنطور که روابط عمومی شبکه پنج سیما گفته «با وجود تعهدات فوق، متاسفانه صداپیشه با همراهی فردی دیگر طی رفتاری سرقت‌گونه نسبت به ثبت و تصاحب شخصیت عروسک «پنگول» اقدام کردند که با واکنش دقیق معاونت حقوقی و مجلس رسانه ملی از تضییع حقوق عامه جلوگیری به عمل آمد.»
در انتها نیز شبکه پنج سیما حاجی عبداللهی را به شکل غیررسمی تهدید می‌کند و می‌گوید: «شبکه پنج سیما در مقطع فوق با هدف آبروداری و حفظ شأن این افراد از شکایت صرف نظر کرد، اما تاکید می‌شود در صورت تکرار ادعاهای بی‌اساس و پافشاری بر خطای پیشین، قطعاً پیگیری‌های جدی‌تری در دستور کار قرار خواهد گرفت.»
بعد از این واکنش، هومن حاجی‌عبداللهی نیز در صفحه توئیتری خود نسبت به این بیانیه واکنشی گله‌مندانه و احساسی داشت. او نوشت:«هر بچه‌ای هرجا جاش نباشه پیش بابا ننش جا داره… وقتی یه بابا به بچه‌اش بگه دزد و سارق از بقیه توقعی نیست… دلم خوش بود بچه تلویزیونم… ولی حیف.»
این ماجرا ما را یاد بخشی از مهم‌ترین دعواهای برند در تلویزیون در سال‌های گذشته می‌اندازد. از ماجرای جناب‌خان و خندوانه که ختم به خیر شد تا دورهمی، برنده باش و در نهایت حتی برنامه‌ای مثل شب‌های برره که تلویزیون جلوی تولید آن‌ها یا مشابه آن‌ها در خارج از چهارچوب خود را گرفت.
در ماجراهای برنامه‌هایی مثل برنده باش، دور همی و شب‌های برره تولید کنندگان پس از ناکامی در توافق با تلویزیون دنبال تولید مشابه یا ادامه همان برنامه در پلتفرم‌های آنلاین یا شبکه نمایش خانگی بودند، اما صداوسیما مانع آن‌ها شد.
در این فضا بسیاری این سوال را می‌پرسند که حق با چه کسی است؛ صداوسیما یا تولید کنندگان اثر که برای آن زحمت کشیده‌اند؟ واقعیت این است که در یک نگاه کلی صداوسیما حرف بی‌راهی نمی‌زند و در صورتی که مالکیت اثر در اختیارش باشد حق دارد که از تولید آن اثر در هر فضایی جلوگیری کند. اما صداوسیما بودن به خودی خود چنین حقی را به این سازمان نمی‌دهد بلکه باید دید که توافق بین طرفین چگونه بوده است.
به طور مثال در ماجرای جناب‌خان و خندوانه ظاهرا سازنده عروسک قراردادی داشت که به واسطه آن می‌توانست ادعای مالکیت آن را کند و حتی اجازه اجرای آن در خندوانه را ندهد. درباره پنگول و هر برنامه دیگری نیز این مسئله صادق است.
به نظر می‌رسد مشکلاتی شبیه مشکل پنگول ناشی از دو مسئله است. نخست این که چهارچوب حقوق کار با صداوسیما چندان مشخص نیست. دیگر آن که تهیه کننده، کارگردان یا هر هنرمندی دیگر در هنگام عقد قرارداد عموما به این مسائل توجهی ندارد. احتمالا حاجی عبداللهی وقتی صدا پیشه پنگول شد تصور نمی‌کرد یک عروسک کودک به چنین شهرتی برسد که در قراردادش این موارد را رعایت کند.
نظر شما