سلام نو -حسن علی‌زاده: بهشت زهرا که در حاشیه تهران واقع شده است نه تنها معروف‌ترین قبرستان تهران بلکه شناخته شده‌ترین قبرستان ایران است. گورستانی وسیع با چند صد هکتار مساحت که اکنون آرامگاه بیش از یک میلیون و ششصد هزار ایرانی از جمله شهدای جنگ تحمیلی، مبارزان شهید قبل از انقلاب، هنرمندان، ورزشکاران و در نهایت بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی است.
با این حال بهشت زهرا تنها قبرستان مشهور ایران نیست و گورستان‌های محلی دیگری هستند که شاید بتوان گفت حتی از بهشت زهرا جالب‌تر هستند و داستان‌های بیشتری را در دل خود جای داده‌اند.
یکی از این قبرستان‌ها که قدمت و شهرتش بارها بیش از بهشت زهرا است گورستان یا آرامستان اِبنِ بابُوَیْه است، قبرستانی که در شهر ری قرار دارد و میعادگاه بسیاری از چهره‌های سیاسی، اجتماعی، هنری و فرهنگی ایران است. برای درک بهتر اهمیت این گورستان باید بدانید که محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران، و محمد مصدق، نخست وزیر ملی که با شاه درگیر شد، هر دو وصیت کرده بودند در ابن‌بابویه دفن شوند.
ابن باویه؛ گورستانی زیر سایه شیخ صدوق
اولین چیزی که با شنیدن اسم ابن باویه به ذهن می‌آید این است که معنای نام عجیب و سخت آن چیست و از کجا آمده است؟ این گورستان به یاد شیخِ صدوق، از علمای مشهور شیعه، اِبنِ بابَوَیْه خوانده می‌شود.
ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابَوَیْه قمی معروف به شیخ صدوق قمی در حدود سال ۳۰۶ در قم متولد شد. وی از طرف رکن الدوله دیلمی پادشاه ری به آن شهر دعوت شد و در آنجا اقامت گزید و نزد آن پادشاه شیعی و وزیرش صاحب بن عباد با احترام زندگی کرد و ریاست روحانی شیعیان عصر را بر عهده داشت.
بنای اولیه ابن باویه به شکل یک گورستان به عصر ناصری در دوران قاجار باز می‌گردد. بر اساس گزارش‌ها و مستندات تاریخی، پیش از زمان ناصرالدین شاه، گورستان ابن‌بابویه کشتزار و باغ بسیار وسیعی بوده‌است، اما در پی کشف پیکر سالم فردی در سردابی زیر آن باغ و به دست آمدن سنگی درون سرداب که آشکارا نشان می‌داد پیکر از آن شیخ صدوق است که بیش از ۸۰۰ سال پیش درگذشته است، بی‌درنگ بقعه شیخ صدوق را بر آن مزار احداث می‌کنند. پس از آن به مرور افراد بیشتری در اطراف مزار شیخ صدوق دفن می‌شوند و ابن باویه روز به روز بزرگ‌تر می‌شود.
به اعتقاد برخی کارشناسان بنای نخستین گورستان ابن‌بابویه، به دوران سامانی برمی‌گردد ولی در گذر زمان به علت سیل، نبردهای مختلف از جمله حمله مغول‌ها و ماجراهای دیگر این گورستان چند باری تخریب می‌شود.
متاسفانه در سال‌های گذشته رسیدگی خوبی به این گورستان نمی‌شود و در دو نوبت نیز به دلیل احداث باغ مشاهیر و توسعه مقبره شیخ صدوق بخش‌هایی از این گورستان نیز تخریب شده است.
از تختی و موذن زاده تا فاطمی و مرشد چلویی و شمشیری
شاید بتوان مشهورترین چهره مدفون در ابن باویه برای عموم مردم را غلامرضا تختی دانست. تختی یکی از کشتی‌گیران پرافتخار تاریخ ایران است که رفتار و منش پهلوانی خاصی که داشت باعث شهرت و محبوبیت چشم‌گیر او بین مردم شد. ایران کشتی‌گیر پرافتخارتر از تختی دارد، اما این «آقا تختی» است که نماد کشتی و نماد مرام درست در ورزش است. آرامگاه تختی در ابن باویه در سالگرد وفاتش میزبان دوستدارانش است.
دومین چهره مشهور ابن باویه رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی از خاندان خوشنام و خوش‌صدای موذن‌زاده است. رحیم صاحب اذان موذن‌زاده یکی از دلنشین‌ترین اذان‌های تاریخ ایران است. پدر او کریم مؤذن‌زاده نیز در ابن باویه دفن است. کریم نیز اذان گوی مشهوری بود که نخستین موذن رادیوی ایران بود. از جد رحیم موذن‌زاده یعنی فرج مؤذن، به عنوان قدیمی‌ترین مؤذن شناخته شده در ایران نام برده می‌شود.
محمدعلی فروغی، اولین نخست وزیر حکومت پهلوی و اولین نخست وزیر محمدرضا شاه، علی اکبر دهخدا، سیاستمدار و ادیب شناخته شده، صادق قطب‌زاده سیاستمدار و پدرش حسین قطب‌زاده از بازاریان مشهور از جمله دیگر چهره‌های دفن شده در این گورستان هستند.
مرشد چلویی و محمدحسن شمشیری دو رستوران‌دار معاصر مشهور بازار تهران نیز از جمله چهره‌های مشهور عامه هستند که در ابن باویه به خاک سپرده شده‌اند.
گشت‌وگذار در ابن باویه مانند قدم زدن در تاریخ است. می‌توان با تختی از المپیک‌ها گذشت، سری به شمشیری که هوادارا جبهه ملی بود زد، فاطمی وزیر خارجه شجاع مصدق را ملاقات کرد و علمای مختلفی را در گوشه و کنار تاریخ یافت. گذراندن یک روز در این گورستان مانند مرور تاریخ صد ساله ایران است و فرصتی است که نباید به سادگی از آن گذشت.
نظر شما