به گزارش سلام نو به نقل از تریپ یار، باغات خان در حاشیه غربی رود گرگر و در کنار بافت تاریخی شوشتر واقع شده و از میراث به جا مانده از معماری دوره قاجار در خوزستان محسوب می شود. مجموعه باغ خان در حدود هفتصد متری محوطه تاریخی سازه های آبی شوشتر که از یادگارهای ساسانیان است، قرار دارد. آب مورد نیاز این باغ از طریق کانال های محوطه آبشارها و آسیاب های شوشتر تأمین می گردد. مجموعه باغ خان از نوع باغ های واقع در کنار رود خانه بشمار می رود. این اثر در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۰۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در شهر شوشتر خوزستان خلق باغ های متناسب با شرایط زندگی سنتی و فرهنگی با آبیاری مناسب همواره مورد توجه بوده است. از جمله این باغات در شوشتر می توان از باغ های خان که متعلق به دوره قاجاریه می باشد یاد کرد. این باغها در حاشیه رود گرگر قرار گرفته که متعلق به خانهای مرعشی از خوانین شوشتر می باشد. این باغها سابقاً یکی بوده و بعدها تفکیک و به دو باغ شمالی و جنوبی تقسیم شده که در حال حاضر موسوم به باغ خان بالا و باغ خان پایین می باشد.
این مجموعه باغ در حاشیه غربی رود گرگر و در کنار بافت قدیمی شهر تاریخی شوشتر قرار گرفته است. ورود به این باغ ها از طریق یک ساباط صورت می گیرد. پس از گذر از ساباط وارد محوطه باغات می شویم که ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. این مجموعه سابقاً یکی بوده و بعد ها به دوباغ بالا و پایین تفکیک شده است. باغ بالا در سمت چپ و باغ پایین در سمت راست ساباط قرار گرفته است. هر دو باغ دارای حصار سنگی و خشتی می باشد که در دوران مختلف بازسازی و مرمت شده است.
هندسه که اصل مهمی در باغسازی ایرانی است، ساختار اصلی باغات را تشکیل داده است. اکثر باغات را به صورت مربع یا مستطیل می ساختند. باغ های خان نیز به این صورت ساخته شده است.
باغ های خان مانند دیگر باغات دارای تقسیمات منظم می باشد. قرار گرفتن درختان در ردیف های منظم و فواصل بین ردیف های درختان باعث ایجاد مسیر ها و گذرگاه هایی شده است که خود جلوه ای خاص به باغ داده است.
درختان باغ خان را اغلب درختان میوه تشکیل می دهد، در این میان درخت و درختچه گلهای زینتی مانند انواع گلهای رز و محمدی و گل شاه پسند و گل کاغذی و لاله عباسی نیز دیده می شود.
درختان میوه ای که در این باغ موجود است همگی با توجه به آب و هوای منطقه و شرایط اقلیمی منطقه کاشته شده است. درخت خرما از مهمترین درختان این باغ است. انجیر، انار، توت، موز و مرکباتی مثل پرتقال، نارنج، لیمو ترش و درخت کُنار از دیگر درختان این باغ هستند.
ساباط باغ
ورود به باغ های خان از سمت غرب باغ و از طریق یک ساباط انجام می پذیرد. مصالح بکار رفته در این ساباط سنگ و آجر است. ساباط ورودی باغ های خان در کنار صخره ای ساخته شده و پایه های طاق ساباط بر روی این صخره ها ساخته شده است. ساباط دارای طاق ضربی و به صورت دو اشکوبه بنا شده است. این ساباط در قسمت های بالا دارای تزئینات آجرکاری به صورت مشبک می باشد.
آبیاری باغ های خان
آب اساسی و حیاتی ترین وسیله برای یک باغ بویژه درجنوب ایران است، همچنین ناحیه خوزستان به علت پایین بودن میانگین بارش سالانه و شیوه آبیاری بسیار حائز اهمیت است. از امتیازات مثبت یک باغ همجواری با رودخانه می باشد که این خود از ویژگیهای بارز باغ های خان است که همجوار با رودخانه گرگر می باشند.
گرچه از این باغات به عنوان باغهای دوره ی قاجار یاد می شود ولی می توان به جرأت شبکه آبیاری و کانالهای آبرسانی این باغات را متعلق به دوره ساسانیان و هم عصر با محوطه تاریخی سازه های آبی شوشتر دانست. آبیاری این باغات توسط تونلهایی دست کند (نِیْر) که از مجموعه آبشارهای شوشتر به این سمت کشیده شده انجام می گیرد. این کانالها آب را از وجه غربی محوطه آبشارها پس از طی مسیری به طول تقریبی هفتصد متر به باغ های خان انتقال می دهند. آب پس از خروج از این نِیْرها وارد حوضهای موجود در باغ شده و سپس توسط جویهای ساخته شده از سنگ به نقاط مختلف باغ جاری می شود و تمام درختان باغ را آبیاری می کند. شرشر و صدای آب جاری از کانالها و جریان آن در جوی های دارای شیب مختصر و سایه درختان زیبای باغ، همچنین آواز پرندگان همگی باعث شده این باغ به محیطی آرام که یادآور باغ های کهن ایرانی می باشد تبدیل گردد.
حمام و کت های مشرف به باغ های خان
حمام مشرف به باغ های خان اختصاصی و متعلق به خاندان مرعشی از مالکین باغات خان می باشد. این حمام در کنار بافت کهن شهر و کنار منزل مسکونی خاندان مرعشی قرار گرفته است. ساختار معماری این حمام مانند دیگر حمام ها ی ایرانی است که شامل سربینه، گرمخانه و گنبد است. از دیگر عناصری که به این باغات مشرف است کت ها می باشد. کت ها دست کند و در صخره کنده می شده و به عنوان تفرجگاه و محلی مناسب و خنک در فصل گرما برای استراحت استفاده می شده است. باغ های خان و رود گرگر منظره ای زیبا و جذاب برای استفاده کننده گان از این کت ها بوده است
نظر شما