به گزارش سلام نو، غار کَلْماکَره یک غار با اهمیت تاریخی در استان لرستان در غرب ایران است. این غار در شهرستان پلدختر در استان لرستان واقع شده‌است. کاسه‌های ماهی بادامی این غار بسیار معروف میباشد. تکوک‌های بسیار نفیسی از این خزانه ایران باستان به خارج از کشور قاچاق شد که از مهمترین خزائن دولت‌های ایران باستان بود. در غار کلماکره آثار زیادی از ایران باستان به دست آمد که به دلیل بی تدبیری مسئولان همگی از کشور خارج گردید. اشیاء به غارت رفته شامل ریتونها، بشقاب ها، پیکرکها و بسیاری از انواع اشیاء بی نظیر است که اکنون در موزه هایی چون لوور، متروپولیتن و بریتیش میوزیوم به نمایش گذاشته شده اند.
بسیاری از اشیای تاریخی و ارزشمند این غار که به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ کشف شد و به عنوان یکی از ۶ گنجینه بزرگ دنیا مطرح است، امروز زینت بخش موزه‌های خارج از کشور میباشد. این غار در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۱۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از قدیمی ترین اقوام ساکن در لرستان، قوم کاسی است که قبل از مادها در این سرزمین سکنی گزیده اند. این قوم سازندگان اصلی مفرغ معروف لرستان میباشند. یکی از مکانهای باستانی که مفرغهای لرستان باستان و سایر اشیا زینتی قدیمی و گرانبها کشف شده غار کلماکره از غارهای باستانی لرستان است که بعنوان یکی از شش گنجینه بزرگ کشف شده در جهان شناخته شده است.
در غار کلماکره آثار زیادی از ایران باستان به دست آمد که به دلیل بی تدبیری مسئولان همگی از کشور خارج گردید. اشیاء به غارت رفته شامل ریتونها، بشقاب ها، پیکرکها و بسیاری از انواع اشیاء بی نظیر است که اکنون در موزه هایی چون لوور، متروپولیتن و بریتیش میوزیوم به نمایش گذاشته شده اند.
غار کلماکره
در زبان لری، «کلما» به معنی محل زندگی «کَل» و «کره» یعنی درخت انجیر وحشی است و چون در دهانه این غار درخت انجیر وحشی قرار گرفته، بدین نام مشهور شده است، یعنی غاری که محل زندگی کل وحشی بوده و درخت انجیری آن را فرا گرفته است.
گویا یک شکارچی محلی در تعقیب یک بز کوهی به این غار پرماجرا دست یافته است. کلمه "کره" نیز نام درختی است مشابه درخت انجیر که در بدو ورود به غار با آن مواجه می شویم که در مجموع می توان نتیجه گرفت که "کلماکره" به معنای ماوای کل و درخت انجیر است یا به تعبیری روشن تر، اختصاصات غار را نشان می دهد
صحنه های رویایی استالاگمیت ها و استالاکتیت های طلایی رنگ غار، حوضچه های پر از آب، دهلیزها و حفره های آن از جلوه های منحصر به فرد این غار شگفت انگیز است که چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد.
تعداد زیادی اشیا نفیس با قدمت تاریخی فراوان در کاوشهای غیر مجاز از این غار به دست آمده‌اند که در موزه‌های اروپایی مانند لوور و موزه بریتانیا و نیز موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند. این اشیاء شامل پیکره‌ها، بشقاب‌ها و تکوک‌های نفیس هستند. در سالهای اخیر، برخی از اشیای دزدیده شده توسط نیروهای انتظامی و اطلاعاتی کشف شده و در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گرفته‌اند. این اشیا در موزه ایران باستان در تهران و نیز در موزه قلعه فلک الافلاک در خرم‌آباد نگه داری می شوند.
به جهت فضای داخلی غار دارای چهار تالار نسبتاً بزرگ و دهلیزهای بسیار کوچکی است که عبور از آنها بسیار دشوار است.
همچنین در تالارهای اول، دوم و سوم آثار متعددی برجای مانده که مهمترین آنها آثار دیواره چینی های دست ساز با سنگ و گچ و کاه گل و قطعات پراکنده سفال در تالار اول و خمره های قرارداده شده روی ستونهای دوتاسه متری استالاگمیت ها و قطعات سفالینه شکسته از تالار دوم و نیز قطعات سفالینه در کف تالار سوم است.
همچنین تصاویر و ستونهای بسیار تماشایی به اشکال مختلف از قبیل نخلی، سروی شکل و به شکل لاله و نقوش در روی ایوانهای غار مشهود است. غار و اشیاء گرانبهای آن مربوط به اوایل شاهنشاهی هخامنشی و اواخر مادهاست.
غنایم جنگی سرداران اسکندر: مجسمه های غار کلماکره عمدتاً نقره ای و شامل اشکال حیوانات وحشی، تنگ های نقره ای با برجستگی های بسیار زیبا، ریتون و سکه های طلا و نقره است. تاکنون راز و رمز این اشیای عتیقه در پرده‌ای از ابهام باقی مانده است، اما گمان می رود ظروف نقره ای که به اشکال مختلف از غاز کلماکره به دست آمده است، باید غنایمی باشد که «کاسیان» یعنی ساکنان اصلی لرستان، از یغماگران و سپاهیان «آتنی گون» بازپس گرفته اند. «آتنی گون» از سرداران اسکندر مقدونی بوده که جهت دستیابی به همدان، از کوههای لرستان عبور کرده است.
ششمین گنجینه بزرگ دنیا: اطلاعات به دست آمده از اشیاء منسوب به غار کلماکره، حاکی از آن است که این مجموعه بسیار ارزشمند، یکی از شش گنجینه بزرگ کشف شده در جهان است. وجود سفال های نئوایلامی در درون غار می تواند مدرک معتبر در تاُیید محل این گنجینه باشد. مناظر و نمادهای بسیار بدیع وزیبای غار نیز می‌تواند از مواریث ارزشمند طبیعی کشور به حساب آید و همچنین وجود آثار و بقایای گذشته، ارزش فرهنگی قابل توجهی به کلماکره داده است.
بازگشت سلطان «کلماکره»: جام «شیردال» باستانی که اخیرا از آمریکا مسترد شده، یکی از دو هزار اثر غار «کلماکره» پلدختر است که طی مذاکرات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به کشور بازگشت.
جام شیردال مربوط به دوره هخمامنشی و احتمالاً ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است که توسط قاچاقچیان عرب در سال ۲۰۰۰ از سوئیس به آمریکا برده شده و برای آنکه این جام از مرز آمریکا عبور کند، به عنوان اثری متعلق به کشور سوریه ثبت شده و ۹۵۰ دلار برای آن قیمت‌گذاری شده بود. پس از ضبط جام و بررسی سه کارشناس آمریکایی، مشخص شد که «شیردال» حدود ۲۶ سال پیش، همراه با چندین اشیای باستانی، از غار کلماکره پلدختر به سرقت رفته است.
نحوه کشف غار:
غار کلماکره در شرق یکی از آخرین کوههای شهرستان پلدختر واقع شده است. پیشانی غار جلوتر از پایین دهانه آن است و به همین دلیل این غار از دید پنهان است. کلماکره به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ توسط یک چوپان که در تعقیب یک بز گمشده از گله‌اش بود کشف شد. او در دهانه غار کلماکره که دالانی طولانی و منتهی به تالارهای اصلی است یک سکه کشف کرد که این به کنجکاوی وی و کشف کل گنجینه انجامید. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پس از مدتی از وجود چنین غاری مطلع شد و گروهی را برای حفاظت از آن راهی کرد اما تمام اشیاء موجود در این غار که شامل سکه و تعدادی مجسمه نقره‌ای از اشکال حیوانات و جام‌های نقره‌ای که مربوط به اوایل حکومت هخامنشیان و اواخر دوره مادها بود توسط افراد محلی و قاچاقچیان از غار خارج شده بود. این اشیاء احتمالاً در خزانه دولت هخامنشیان در شوش نگهداری می شده است. تا اینکه کوروش، بابل و بین النهرین را به تصرف خود در آورد و تمام خزائن را از معابد بابل به این غار انتقال داده است. در زمان حمله اسکندر به ایران این گنجینه به کوههای پلدختر منتقل شد و چهار نگهبان مخفیانه از این گنج محافظت می کردند تا اینکه بر اثر گذر زمان هر چهار بر اثر مرگ طبیعی مردند، پس از کشف غار در سال ۱۳۶۸ هنوز آثاری از چهار سرباز نگهبان وجود داشت.
مشخصات غار:
بر اساس مطالعات کمیته غارنوردی استان کرمانشاه، مساحت کلی فضاهای شناخته شده غار در حدود ۴۳۰۰ متر و طول فضاهای متصل به هم و شناخته شده مسیر فعلی آن در حدود ۶۷۰ متر و ورودی آن دهانه ای طبیعی است که در دل صخره و به سمت غرب دره باز می شود. قسمت ورودی غار دارای فضایی به طول تقریبی ۲۰ متر و به عرض حدود ۸ متر است که پس از طی کردن آن، به چهار تالار نسبتاً گسترده دست خواهیم یافت.
کف تالارها و دهلیزهای ارتباطی غار، بسیار پر فراز و نشیب و ناهموار است. در تالار اول، آبچال کوچکی به شکل گشنیز وجود دارد که سطح آب، آن ثابت است و با برداشت آب، مجدداً آب زیرزمینی نفوذ کرده و در سطح ثابتی قرار می‌گیرد.
دهلیزی کوچک به طول تقریبی ۴ متر و به ارتفاع ۳ متر، تالار اول را به تالارهای بعدی ارتباط می‌دهد. آویزهای شکوهمند و به اشکال مختلف و ستونهای رسوبی مرمرین تالارها که برخی از آنها تا ارتفاع ۱۵ متر قد برافراشته و به چکیده های سقف غار متصل شده اند، از جمله زیبایی های توصیف ناپذیر و طبیعی این مکان شگفت انگیز است، تا جایی که قطر یکی از ستون های تالار سوم، حدود ۴ متر است.
زیستگاه کهن انسان: گیرایی منظر حیرت آور ستون های مرمری و تلألو سطوح آذین بسته شده جانبی غار و وجود آب کافی در آن، احتمالاً در دوره هایی از تاریخ دلبستگی هایی را در انسان‌های آن روزگار برانگیخته است، به نوعی که در ادوار مختلف، گروه های مختلفی از انسان ها در این غار زندگی کرده‌اند. علاوه بر اشیا کشف شده، شواهدی همچون دیوار چینی های دست ساز با سنگ و گچ و کاه گل و قطعات پراکنده سفال در تالار اول و خمره های موجود در روی ستونهای دو تا سه متری استلاگمیت و قطعات سفالین شکسته در تالار دوم و سوم، نشانه وجود زندگی در این غار سحرآمیز است. به هر تقدیر، این مکان نویافته رازآمیز، نه تنها از لحاظ بازشناسی تحولات فرهنگی بشر، اثری عمیق و قابل تأمل است، که از حیث تحولات زمین شناسی و غار شناسی نیز در خور اهمیت و پژوهش است.
متأسفانه بسیاری از پدیده‌های توصیف ناپذیر وطبیعی این مکان شگفت انگیز وآثار ۲۷۰۰ ساله آن به امید گنج یابی، توسط سوداگران آثار عتیقه منهدم شده است، اما در عین حال، حوضچه های پر از آب، دهلیزها و حفره هایی که مکان مخفی کردن اشیاء درون غار بوده، ازجلوه های منحصر بفرد غار باستانی کلماکره به حساب می آید.
موقعیت مکانی و مسیر دسترسی به غار:
غارکلماکره مربوط به دوره عیلامیان است و در شهرستان پل دختر، بخش مرکزی، روستای طاق ملک حسین واقع شده است.
مسیر دسترسی: برای دستیابی به غار کلماکره، باید از داخل شهر پلدختر و پس از گذر از رودخانه کشکان و طی کردن منطقه ای به نام «کاوکالی»، پس از طی مسیری در حدود ۲۰ کیلومتر در حاشیه رودخانه کشکان و در دامنه کوه مهله و سپس طی مسیری کوهستانی به طول حدود ۱۵ کیلومتر، با پای پیاده به بالای غار کلماکره رسید.
کوه مهله که از نظر زمین شناسی، از تشکیلات آهکی تشکیل شده است، رشته کوهی است که در شمال پلدختر قرار دارد و رودخانه کشکان، آن را از ارتفاعات شرقی جدا می‌کند. در بالای ارتفاعات شرقی، منطقه‌ای به نام «واشیان» قرار دارد که جزو مناطق باستانی لرستان است.
ارتفاع غار از سطح زمین حدود ۶۵۰ متر است که دهانه آن به طرف دره ای عمیق گشوده شده و از منظرگاه آن می‌توان جلگه سمیره و کشکان را مشاهده کرد. این غار در موقعیتی از دره قرار دارد که به شکل عادی قابل دسترسی نبوده و فقط توسط طناب‌های ویژه کوهنوردی و آویزان شدن از ارتفاعی حدود ۱۵ متر، از طرف بالا قابل دسترسی است.
نظر شما