نطنز؛ باغ‌شهری شگفت انگیز در دل کویر / از آتشکده ساسانی تا جوزقند

نطنز، یکی از باغ‌شهرهای تاریخی ایران است که در دامنه کوهستان کرکس و در مرکز شهرستان نطنز در استان اصفهان قرار دارد. این شهر با اصفهان ۱۳۵ کیلومتر و با تهران ۳۱۹ کیلومتر فاصله دارد و با قرار گرفتن در دل کویر دارای جاذبه‌های دیدنی و کم‌نظیری است. این شهر با داشتن آب‌وهوای معتدل کوهپایه‌ای، سرسبز و کوهستانی است و در درازای تاریخ جایگاه امنی برای کاروان‌هایی که برای گردش، زیارت و بازرگانی از این شهر عبور می‌کردند بوده و همواره زمینه‌های آسایش خاطر و آرامش گردشگران را فراهم نموده است. با ما همراه باشید تا بیشتر با نطنز و دیدنی‌های این باغ‌شهر دیدنی آشنا شوید.

نطنز، این شهر زیبا از آمیزه‌ی واژه‌های اوستایی «نا» یا «نه» (حرف نفی) و «تنج» به معنی بزرگ و نیرومند تشکیل شده و در مجموع نطنز به معنی «شهر نه چندان بزرگ و گسترده» یا «بلیده» است که با ۱۵ هزار نفر جمعیت از توابع استان اصفهان محسوب می‌شود و از سطح دریا ۱.۶۰۰ متر ارتفاع دارد.

یکی از گویش‌های کهن زبان‌های ایرانی زبان مردم نطنز است و لهجه این مردم تا حدی به لهجه اصفهانی شباهت دارد و از لحاظ نحوه بیان تلفظ واژگان و جملات، به گونه‌ای کش و قوس ویژه و منحصربه‌فرد خود را دارند. نکته جالب توجه اینکه گاهی گویش بومیان کهن‌سال برای دیگران قابل دریافت نیست و در بعضی از محلات این شهر گویش راجی استفاده می‌شده است.

غذاهای سنتی، صنایع دستی، محصولات کشاورزی و سوغات از ره‌آودهای نطنز به شمار می‌آید. قدمت فرآوری سفال و سرامیک سنتی در این شهر تاریخی به ۷۰۰ سال می‌رسد و از دیرباز یکی از پیشه‌های مردم این دیار حلاجی یا پارچه‌بافی بوده و هنوز تعدادی از دستگاه‌ کهن ریسندگی و گلیم‌بافی در آن موجود است. شیلونگری(قفلسازی) که تا چند سال قبل پیرمردها مشغول به انجام آن بودند نیز از دیگر کارهای دستی و کهن رایج در بازار نطنز است.

"تحفه نطنز" کنایه از نمونه‌ای نادر و کمیاب است که می‌تواند گواه هر شخص یا هر چیز باشد، با این حال سالخوردگان و بازگوکنندگان تاریخ و فرهنگ بر این باور هستند که تحفه نطنز "جوز قند" است و برخی دیگر "گلابی" را تحفه نطنز می‌دانند. "جوز قند" گونه‌ای فراورده خشکبار است که از ترکیب میوه‌ای بسیار شیرین به نام الگ (از خانواده هلو) که بومی نطنز است با مغز گردوی آسیاب شده و خاک قند و اندکی گرد دارچین و هل درست می‌شود و سپس در آفتاب قرار داده می‌شود تا خشک و آماده خوردن شود. این خوراکی با وجود اندکی سفتی، بسیار خوشمزه و متفاوت است.

نطنز دارای ۵ درخت کهنسال است که خوشبختانه برای حفظ این مواریث طبیعی و ارزشمند در کنار دیگر جاذبه‌های تاریخی و آثار ناملموس به ثبت ملی رسیده است. درخت کهنسال سرو امامزاده میراحمد روستای جاریان، درخت چنار و درخت ون کهنسال روستای طره، درخت چنار کهنسال روستای ابیانه و درخت چنار کهنسال مسجد کوچه فارح از جمله آثار ملی ثبت شده نطنز است.

مسجد جامع نطنز

از جاهای دیدنی نطنز می‌توان به مسجد جامع آن اشاره کرد که نمایانگر زیبایی‌های تاریخ و معماری در دوره ایلخانی است و با نام بقعه شیخ عبدالصمد اصفهانی نیز شهرت دارد. این بنا با معماری بسیار نفیس و زیبای خود از بقعه شیخ عبدالصمد،سردر خانقاه، شبستان هشت ضلعی گنبددار و مناره‌ای بلند به کشیدگی سطح بام تشکیل شده و کاشی‌کاری‌های روی گنبد و داخل مسجد با رنگ فیروزه‌ای جلوه‌گر معماری اصیل ایرانی است. با قدم زدن در محوطه مسجد و باغ زیبای اطراف آن به خوبی می‌توان چشم‌ها را با دیدن مناره‌ی بلند و گنبد هرمی مسجد نوازش کرد.

آتشکده دوره ساسانی

پیرامون مسجد جامع نطنز، در میان باغی سازه آتشکده‌ای که مربوط به دوره ساسانی می‌شود، بنا شده است. چارتاقی نطنز با قدمت 1800 سال از مصالحی چون قلوه‌سنگ رودخانه‌ای و ملات گچ و خاک ساخته شده است. در این آتشکده برای کلاف کشی چهار طاق آن از الوار چوبی استفاده شده و اندود گچ و کاهگل در پوشش بنا به کار رفته است.

کوه کرکس، روستای ابیانه، روستای هنجن، روستای نسران، روستای جهنم سفید، شکارگاه عباسی، کاروانسرای میرابوالمعالی، غار پریان، چشمه آب سرخ فریزهند، دهکده گردشگری رایان و منطقه گردشگری متین‌آباد؛ اولین اکو کمپ ایران از دیگر جاذبه‌های گردشگری و دیدنی نطنز است. برای اقامت در این سرزمین شگفت‌انگیز سری به هتل قصر جهان، اکو کمپ متین‌آباد و یا اقامتگاه سنتی خانه توسلیان نطنز بزنید.