از روستای روئین چه می‌دانید؟

به گزارش سلام نو به نقل از تریپ یار، روئین یکی از روستاهای بخش مرکزی در شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی است. اهالی روئین به زبان تاتی سخن می‌رانند. این روستا به سبب شکل پلکانی آن به روستای ماسوله‌ای رویین نیز شهرت دارد و یکی از نقاط خوش آب و هوا و از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان اسفراین می‌باشد. ارتفاعات بلند، رودخانه‌های دائمی و درختان چنار کهنسال چهره این روستای ماسوله‌ای را منحصر به فرد ساخته است. منطقه گردشگری رویین به روستای شکوفه‌های سیب نیز معروف است و از مشخصات بارز آن کوچه‌های پیچ در پیچ، بافت قدیمی خانه‌ها و شیب کوچه به کوچه روستا است که نظر بینندگان را به خود جلب می‌کند.
این روستا با آداب و رسوم خاص و گویش تاتی از روستاهای گردشگری کشور محسوب میشود.

«رویین» از دو کلمه با نام های «روی» و «ین» ساخته شده است که از نظر لغت هریک معنی خاصی دارند،«روی» که همان فلز سخت است و «ین» نیز نوعی صفت برای روی می باشد که آن صفت به معنای سختی است؛پس در کل «رویین» یعنی  فلز روی سخت ومقاوم و باز هم به دلیل وجود کوه هایی بلند و استوار در اطراف این دهکده ی توریستی آن را «رویین» خوانده اند.

در سال ۷۵۸ هجری سربداران در سبزوار و اطراف علیه تیمور خروج کردند لشکریان تیمور سبزوار را تسخیر و دژ نیرومند آن را ویران ساختند  میر سیف الدین هفتاد هزار نفر مثل سد جلو تیموریان را گرفتند ومقدار چشم گیری از لشکریان به قتل رساندند . در این فرصت مناسب دو پسر سیف الدین به نام های میرغیاث الدین و شمس الدین پا به فرار گذاشتند و راهی اسفراین شدند ودر روستای کبوتر خانه اسکان گذیدند .بعد از آن که آرامشی نسبی منطقه را فرا گرفت ایشان با درایتی خاص وارد عمل شدند میر غیاث الدین خود را به دربار رسانید و جز وکلا  قرار گرفت .میر غیاث الدین اطلاعات کامل از وضعیت ملک رویین دژ بدست آورد و پی فرصت بود تا این که روزی سلطان قصد زیارت مشهد نمود . میر غیاث الدین به همراهی ایشان عازم خراسان گردیدند و از شاه خواست تا برای ایشان قدم رنجه فرمایند شاه پذیرفت .شبی در کبوتر خانه اطراق نمودند .صبح روز بعد شاه و همراهان وارد رویین دژ درمحلی به نام قلعه بلند شدند.  و در آنجا دره ای خوش آب و هوا و سر سبز مشاهده نمودند شاه گفتند: آیا این زمین صاحبی معین دارد میر غیاث الدین در جواب گفتند خیر ایشان عرضه داشتند چند نفر گبر در محلی به نام گبریان سکونت دارند ولی مالک اصلی ندارد ممکن است که شاه مرحمت نمایند تا سند مالکیت واگذار شود . شاه پذیرفت و امیر غیاث الدین با جمع کردن افراد مختلف با پیشه های گوناگون در روستا باعث رونق گرفتن منطقه و روستا شد.

ویژگی‌های طبیعی

روستای رویین از جمله روستای سرسبزو آباد شهرستان اسفراین است که در سمت جنوبی کوه های آلاداغ در یکی از دره های با صفای این رشته کوه واقع شده است.
اکثر زمین های روستا  در شیب دامنه قرار گرفته و روستاییان با کوشش زیاد آن ها را تراس بندی کرده اند و به همین دلیل معیشت باغداری تفوق بیش تری نسبت به سایر  انواع معیشت کشاورزی دارد.
زمین های روستا در دره ی طویلی با جهت شرقی و غربی قرار دارد و دره های فرعی دیگری نیز از شمال،شرق و جنوب به آن متصل می شود .همه ی این دره ها پوشیده از انواع درخت های میوه است.
هرگاه از جاده ی اسفراین-بجنورد به طرف دهکده ی توریستی رویین حرکت می کنیم،یعنی از غرب به طرف شرق می رویم ؛ از  عرض دره کاسته می شود،در حقیقت روستای رویین در دره ای با جهت شرقی و غربی واقع است که راه ورود آن از غرب به طرف شرق  است.
آب و هوای روستای روئین از نوع معتدل کوهستانی با زمستان‌های سرد و پر برف و تابستان‌های معتدل و مطبوع می‌باشد. به علت موقعیت ییلاقی آن در تابستان‌ها تفریحگاه مناسبی برای اهالی شهرستان بجنورد و اسفراین محسوب می‌شود، که برای استفاده از هوای خنک و همچنین آب چشمه‌ها و میوه‌های این روستا به منطقه می‌روند. مردم رویین ؛ این روستا را از نظر آب و هوایی به دو قسمت «نسر» و«پیرو» تقسیم می کنند . « نسر» که در واقع حاشیه جنوبی رودخانه را در بر می گیرد به این دلیل که کم تر آفتاب گیر است و اغلب پوشیده از باغ ها و درختان زیادی است دارای آب و هوای سرد تر و دل چسب تری است بر عکس «پیرو» که به علت آفتابگیر بودن و نیز به این دلیل که اغلب بافت مسکونی روستا در آن قسمت قرار دارد گرم تر است .

صنایع و محصولات

یکی از صنعت‌های رایج در روستای تاریخی روئین «تنور سازی» و «کوندی سازی» بوده است اما متاسفانه با رواج نانوایی های صنعتی به مرور این صنعت نیز می رود که به فراموشی سپرده شود یکی دیگر از صنایع دستی این روستا صنعت چادرشب بافی است که هم بصورت دستی (سنتی) و هم بصورت صنعتی هنوز ادامه دارد .
رویین دژ سـالـیـان سـال پر رونق ترین روستا در زمان خـود بوده است . تمام روستا های اطراف شامل ۳۰ روستا ی کوچک بوده که تماماً ما یحتاج روزانه و کاربری سالانه ایشان از رویین تغذیه و تأمین می کردند حتی شهر اسفراین نیز جزء روستاهای وابسته به رویین بوده و از رویین تأمین اغذیه و اسباب و وسایل زندگی ازقبیل آهنگری ،نجاری ، بنایی ، پارچه و ... می کرد. از محصولات رویین دژ که می توان نام برد عسل،سیب،گلابی،گردو،هلو،قیسی،چادرشب بافی،جوراب بافی و...  می باشد.رویین دژ در زمان قبل از اسلام نیز از رونق تفریحی وصنعتی زیادی برخوردار بوده که عبارتند از شهر میام وزربندان که جزء رویین می باشند و  هم چنین شهرکی به نام زرگران معروف به کوتل شهر یـکی از پر رونق ترین شهر زمان خود بوده است .مناطق تفریحی از قبیل سرچشمه ،چشمه شفاء،ذوتنگ و ابشار آن، رودخانه های پرآبی که در  حال حاضر پر آب ترین روستا درمنطقه محسوب می شود و هفت روستا از رودخانه های این مکان تأمین آب می شوند

درباره زبان تاتی

تاتی یکی از کهن‌ترین زبان‌های ایرانی است که از دیدگاه زبان‌شناسی، ارزش ویژه‌ای دارد. زبانی که آن را به مادهای ایران نسبت داده ولی به قدری کلمات خارجی در آن وارده شده که حالا کم‌کم دارد به گویش و لهجه تبدیل می‌شود. لازم به توضیح است که هر یک از شهرهای تات نشین گویش مخصوص خود را دارند. گویش‌های زبان تاتی ایران از دسته زبان‌های ایرانی شاخه شمال باختری هستند. گویش‌های این زبان روزگاری از آذربایجان تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترک‌زبان و فارسی‌زبان شدن بخشی از شمال‌ باختری ایران تنها جزیره‌هایی از گویش‌های تاتی در منطقه به جا مانده ‌است.
بزرگ‌ترین این جزیره‌ها در جنوب استان مرکزی و استان قزوین، استان البرز یعنی شهرستان‌های زرندیه و تاکستان و بوئین‌زهرا و شهر اشتهارد و شهرستان طالقان و شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان دیده می‌شوند.
همچنین زبان تاتی در فهرست میراث ناملموس آثار ملی ایران از استان آذربایجان شرقی نیز ثبت شده است. این زبان در روستای کرینگان ورزقان  در استان آذربایجان شرقی سخن گفته می‌شود.
مهم‌ترین و دستنخورده‌ترین گویش تاتی، گویش اشتهاردی است که در استان تهران قرار دارد .

آداب و رسوم

مراسم خال ختک

از این قرار بود شب عید غدیر خم می رفتند دکان رنگرزی مقداری از کف نیل یا هرنگی که در خم بود مقداری بر داشته به خانه می آوردند با یک چیزی که دایره بود مثل ته نی به جوهر میز دند و به گونه های بچه ها می گذاشتند مثل یک بهر دایره بر این عقیده که با این خم تجدید و بیعت با علی بن ابی طالب در عید غدیر خم می باشد.

مراسم مهره در تاس انداختن

از این قرار بود شب غید غدیر برنج بار می گذاشتند وقتی برنج را آب کش می کردند مقداری از آب برنج و مقداری از آب آسیاب آبی که زیر پرهای آسیـاب می گشت بر می داشتند ودر یک آفتــابه ی چــدنی می ریختند و یک دستمال بر روی آن می انداختند معتقد بودند که آب آسیاب روزی حلال و آب برنج جهت برکت خانه و همسایه ها دور هم جمع می شدند هرکس چیز کوچکی مثل مهره انگشتر و هر چیزی نیت می کردند ودر آفتابه می ریختند صبح وطلوع آفتاب یک بچه کوچک دستش را در آفتابه ویک رباعی از کتاب حافظ می خواندند یک چیز بیرون می آوردند.  

مراسم چلگی

شب چله بزرگ یا شب یلدا دوستان برای هم دیگر میوه تعــــارف می برند وشب دور هم جمع شده وشب نشینی می کنند، دور هم جمع می نشتند سفره هفت سین در این شب مرسوم بود ومعتقد بودند کسی که در شب چله میوه بخورد در تابستان گرمی به او اثر نمی کند آجیل را به نام شب چله استفاده می کردند ،کرسی بود زیر کرسی از داستا ن های بز رگتر یا از خواندن کتاب استفاده می کردند و عقیده بر این بود اگر شب یلدا هوا ابری بود محصولا ت سال آینده فراوانی است.
مراسم خاله خلطتنه
شب آخر هر سال و اول هر سال که صبح آن شب عید نوروز است بچه ها یک خـلیطه از پـارچه درست می کردند طـنابی بر ســـر آن می بستند و بالای بام ها می رفتند و ازبخاری ها خلیطه را آویزان و به روی خاله می گفتند: «خَلَه، خَلَه ،دو مِرغَنَه،انگور باغ دِر غََلَه،اگه نوری ،یک مرغنه» صاحب خانه هم  هر کدام به قدر وسع خود چیزی در خلیطه می کردند و می گفتند بکش بالا با این روش بچه ها مبلغی پول و خیلی آجیل جمع می کردند وبه خانه های خود بر می گشتند .        

پوشش گیاهی

در جنگل هایی که ارتفاعات شمالی و شمال شرقی اسفراین که بخشی از آن را دهکده ی توریسی رویین تشکیل می دهد که در ختان و درختچه هایی چون:پسته،انار،سماق ،زبان گنجشگ ،انجیر ،زالزالک، ارغوان،ذغال اخته،گلابی وحشی،سنجد وحشی ( در دره های بزرگ و وسیع) و ... را می توان نام برد.
منطقه ی شمال و شمال شرقی که کوهستانی هستند و گیاهان موجود شامل گونه هایی از قبیل: گون،قیاق،پیاز کوهی ،فرز ،درمنه ،خارشتر،بارهنگ،ورک،اسپند،پونه، قارچ،زرشک دانه دار( به زبان محلی زرک)،قسنی،استا قدوس،قریچ،نخود وحشی،بومادران و ... است.

حیات جانوری منطقه

هنگامی که در کوچه باغ های دل انگیز رویین ریه ها را پر اکسیژن ناب می کنی و شامه را پر رایحه ی شکوفه های در ختان میوه , نواهای بلبل و قمری و سینه سرخ و گنجشک و سار گوش را می نوازد گویی دعای سهراب برآورده شده است و کوچه باغ ها پر موسیقی شده اند،به میان علف زارها که می نگری هدهد ها مشغول عشقبازی اند و هنگامی که بر شاخسار های انبوه درختان نظر می افکنی جغدها (به زبان محلی بیپ) را می بینی که سر برجیب مراقبت فرو برده اند و سنجاب های ناز کوچولو مشغول پریدن از این شاخه به آن شاخه اند و به ندرت گربه های وحشی را نیز بر روی درختان تنومند تر می بینی . و آن جا که به آسمان آبی نگاه می کنی می بینی که کلاغ ها و قرقی و قوش ( به زبان محلی جقنه ) بر روی درختان بلند سپیدار نشسته اند و در آن اوج نیز عقاب ( به زبان محلی قلتار) ها را می بینی که مشغول پاییدن حیوانات کوچکتری است که بر روی درختان و یا در علف زار های زیر درختان زندگی می کنند , در کنار جوی های آبی که از وسط باغ ها روان است نیز گاهی می بینی که سیره ای پر می شوید . و گاهی هم لک لک ها و اردک های وحشی سرگردان را می بینی که هنگام مهاجرت راه گم کرده اند. اما دردل شب ها علاوه بر عوعو روباه ها و شغال ها صدای حق حق مرغ حق از دل باغ های «نسر» به گوش می رسد . از کوچه باغ ها که بیرون می آیی و پا به دل کوهستان می گذاری به جای لذت شاید وحشتی درونت را فراگیرد چرا که کوهستان هرچند که حیوانات قشنگ و دوست داشتنی چون کبک و بلدرچین و آهو و گوزن و بز و قوچ کوهی را در سینه فراخ خود جا داده اما حیوانات درنده ای چون گرگ , گراز، کفتار و پلنگ را نیز در تنگه ها و غارها و بر روی صخره ها نگهبان خود نموده است . هنوز خاطره درگیری مردم روستا با پلنگ که منجر به زخمی شدن بعضی از آن ها شد برای مردم روستا زنده است.

آثار تاریخی

این دهکده ی توریستی آثار تاریخی زیادی را به خود جای داده است که معمولاً قدمت آنان صد ها سال است وبیش تر در مر کز روستا قرار دارند.در قسمت ذیل با بخشی از آثار تاریخی آشنا می شویم:
امام زاده اسحاق، امام زاده عباس، مسجد جامع رویین، تپه ای قدیمی در میام، حمام قدیمی خزینه ای، چند درخت چنار کهنسال با قدمت بیش از ۶۰۰سال

تفرّجگاه‌ها

دلیل آب و هوای خوب این دهکده ی توریستی تفرجگاه های فراوانی در دهکده به وجود آمده است؛از قبیل: سرچشمه، چشمه کوه، ذوتنگ، گل میام، ...

موقعیت جغرافیایی و مکانی

دهکده ی توریستی و سر سبز رویین،دهکده ای زیبا و خرم در شمال شهرستان اسفراین از  شهرستان های استان خراسان شمالی است.
این دهکده ی توریستی در ۲۸کیلو متری شمال اسفراین و ۵۱ کیلو متری جنوب شرقی بجنورد مرکز استان خراسان شمالی در«۳۵-ْ۵۷ طول شرقی و ۱۲-ْ۳۷ عرض شمالی در ارتفاع ۱۶۷۰ متر ی از سطح دریا قرار دارد.
این دهکده ی توریستی در ۷ کیلو متری جاده ی آسفالته ی بجنورد-اسفراین واقع است،راه این روستا از این جاده جدا شده و به سمت شرق به کوهستان هایی سرد،خنک و مرتفع ادامه می یابد،در این جاده ابتدا از روستای عراقی می گذریم سپس به روستای محمودی و بعد از آن دهکده ی توریستی رویین می رسیم.
رویین در دهستان رویین  واقع در بخش مر کزی اسفراین قرار دارد. این دهستان با دهستان های میلانلو،زرق آباد و حومه همسایه است.
رویین از غرب به روستاهای محمودی از جنوب به روستای سست،از شمال به پاکتل و کلاته ایزانلو از توابع بجنورد و از شرق نیز به ارتفاعات تخته میرزا از توابع شهرستان اسفراین متصل است.