به گزارش سلام نو به نقل از تریپ یار، پارک ملی به محدوده‌ای از منابع طبیعی، من‌جمله جنگل، مرتع، بیشه‌های طبیعی، دشت، رودخانه، دریاچه و کوهستان اطلاق میشود که نمایان‌گر نمونه‌های برجسته‌ای از مظاهر طبیعی باشد. دولت‌ها به منظور حفظ همیشگی وضعیت زیست‌بوم و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد گیاهان در خطر انقراض و برای جلوگیری از دخالت‌های مخرب انسانی، این مناطق را تحت حفاظت قرار می‌دهند.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل در استان خراسان شمالی و در شرق شهرستان اسفراین واقع شده است. حداقل فاصله آن با نزدیکترین شهر یعنی اسفراین حدود ۸ کیلومتر می باشد. این منطقه با ۲۰۰ گونه گیاهی و جانوران و پرندگان متعدد از زیستگاههای مهم ایران محسوب میشود.
منطقه ساریگل در تاریخ بیستم شهریور ماه سال ۱۳۵۳ به موجب مصوبه شماره ۴۷ مورخ ۱۳۵۲/۹/۲۰ با عنوان منطقه حفاظت شده شاه جهان رسما تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
منطقه ساریگل در تاریخ بیستم شهریور ماه سال ۱۳۵۳ به موجب مصوبه شماره ۴۷ مورخ ۱۳۵۲/۹/۲۰ با عنوان منطقه حفاظت شده شاه جهان رسما تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت. پس از انقلاب از منطقه حفاظت شده شاه جهان به منطقه حفاظت شده ساریگل تغییر نام پیدا کرد و از آذر ماه سال ۱۳۸۱ به موجب اصلاحیه مصوبه شماره ۹۹ مورخ ۱۳۸۱/۶/۲۱ شورای عالی حفاظت محیط زیست محدوده امن منطقه حفاظت شده ساریگل به پارک ملی ارتقاء داده شد و ساریگل به دو منطقه پارک ملی ساریگل با وسعت ۷,۰۳۷ هکتار و منطقه محافظت شده ساریگل با وسعت ۲۱,۳۰۹ هکتار تقسیم شد.
تنها سکونتگاه موجود داخل منطقه روستای گنجدان با حدود ۳۰ خانوار جمعیت می باشد که در شمال منطقه قرار گرفته است.
اقلیم:
پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل منطقه ایست با زیستگاههای متنوع کوهستانی مرتفع و سرد، تپه ماهورهای معتدل و سطح کم جلگه ای با اقلیمی نسبتا گرمتر در مقایسه با نواحی کوهستانی منطقه.
ارتفاعات کوهستانی سرد: این ناحیه شامل ارتفاعات، آلبلاغ و ترکان از رویشگاه‌های عمده گیاه دارویی و صنعتی باریحه، تالاری چشمه پولاد، گنجدان، حوض امام وردی، قره طوقی، بیل باقلی، کلنگاه و لوشی بینی که در بعضی از نواحی پوشیده از جنگل‌های ارس و زرشک و به طور پراکنده بید وحشی و همچنین از زیستگاههای مهم قوچ و میش، کل و بز و پلنگ هستند.
تپه‌های ماهور کم ارتفاع: این ناحیه بیشترین سطح مراتع ساریگل را تشکیل میدهد و از بهترین مناطق زیستگاه قوچ و میش اوریال و پلنگ است.
منطقه دشتی: این ناحیه شامل دامنه ایزی و ریشی است و سطح کمی از منطقه را شامل می شود (حدود ۲۰۰۰ هکتار) و زیستگاه حدود ۲۵ راس آهو می باشد.
اختلاف ارتفاع اکوسیستم های متنوعی را در این منطقه ایجاد نموده که به تبع آن بر تنوع زیستی منطقه افزوده شده به طوری که بسیاری از گونه های گیاهی مناطق گرم و سرد را در ساریگل می توان مشاهده نمود. در کف دره ها گونه های درختی و درختچه ای زرشک، بید، انجیر و گردو و در مناطق مرتفع گونه های ارس به صورت پراکنده و انبوه به وفور دیده می شود.
بلندترین قله ساریگل به نام کلنگاه با ارتفاع ۲۷۹۷ متر از سطح دریا است. ارتفاعات کلنگاه، قزل قلعه و دره گاویان تنها زیستگاه های کل و بز منطقه حفاظت شده ساریگل هستند و سایر نقاط این ناحیه مخصوصا ارتفاعات صیاد و کلوخی و زول از زیستگاه مهم قوچ اوریال می باشند.
مهمترین قلل پارک ملی ساریگل: قله بیل باقلی: ارتفاع از سطح دریا ۲۹۱۶ متر، قله صیاد: ارتفاع از سطح دریا ۲۴۱۹ متر، قله کرکزو: این قله شرقی ترین و مرتفع‌ترین قله ساریگل بوده و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۸۹۳ متر می باشد، قله قوچ قلاقی: ارتفاع از سطح دریا ۲۴۴۱ متر، قله قره داش: ارتفاع ۱۷۷۵از سطح دریا متر.
منابع آب منطقه
این منطقه با توجه به بارش خوب سالانه و نوع بارش که مخصوصا طی فصل زمستان به صورت برف می باشد، خوشبختانه از نظر منابع آبی با محدودیت مواجه نبوده و آب به عنوان یک عامل محدود کننده در این منطقه مطرح نمی باشد. در این منطقه علاوه بر فراوانی چشمه‌ها که از توزیع نسبتا خوبی برخوردارند، تعدادی از دره‌های منطقه دارای جریان دائم آب با دبی های متفاوت می باشند. این وضعیت علاوه بر این که تنوع گونه های زیستی گیاهی و جانوری منطقه را مخصوصا از نظر پرندگان و حشرات گسترس دارد چشم اندازهای زیبایی را ایجاد نموده که بر جاذبیت منطقه افزوده است. احداث سد بر رودخانه سر چشمه که از مرز شمالی منطقه می گذرد زیستگاه مناسبی را برای تعدادی از گونه‌های آبزی فراهم نموده است.
مهمترین چشمه‌های منطقه به این شرح است: آق چشمه (حاشیه شمال غرب منطقه)، چشمه پولاد (غرب منطقه)، چشمه چهل مرغ (مرکزی غربی)، چشمه ترکال (مرکزی شرق)، چشمه آلبلاغ (مرکز منطقه)، گاو ارکی (شمال شرق)، چشمه یاق (جنوب شرق)، شفتا لستان (شرق منطقه)، چشمه کلوخی (جنوب شرق)،
رودخانه گنجدان: از روستای گنجدان در داخل منطقه حفاظت شده ساریگل شروع شده و در جهت شمال ادامه یافته و در روستای قلعه سفید پس از مشروب نمودن اراضی گنجدان، قلعه سفید و مقداری از بیدواز در محل قلعه سفید به رودخانه اردغان می پیوندد.
پوشش گیاهی
پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل با بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی از تنوع گیاهی نسبتا مطلوبی برخوردار می باشد.
بخش عمده‌ای از منطقه از اقلیم استپی سرد برخوردار است و جامعه گیاهی آن خصوصیات این اقلیم را دارا می باشد. باریجه که مهمترین گیاه با ارزش منطقه ساریگل با اسم علمی Ferula gamosa میباشددر اصطلاح محلی به آن قسنی اتلاق می شود و رویشگاه عمده آن آلبلاغ ترکان مهرگه، در قسمت شمالی منطقه است.گیاه غالب پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل درمنه می باشد که به صورت درمنه دشتی در قسمت جنوبی و درمنه کوهی در کوهستان‌های منطقه دیده می شود. پس از درمنه گونه غالب کلاه میرحسن و گون می باشند که این دو گونه گیاهی عمدتا در کوهستان های شمالی منطقه دیده می شوند. در برخی از دره ها و مناطق مرتفع تر منطقه گونه های جنگلی از تنک تا نسبتا متراکم مشاهده می شود. در این جنگل‌ها درخت غالب درخت ارس می باشد که در گذشته های دور به صورت جنگل‌های انبوه در منطقه وجود داشته است. پس از ارس، زالزالک، زرشک و نسترن وحشی جزو درختچه های جنگلی محسوب می شوند.
مهمترین گیاهان پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل عبارتند از: کلاه میرحسن، گل قاصد، عیس گل، نسترن، علف هفت بند، آلبالو وحشی، توت روباه و … گیاهان داروئی منطقه شامل: اسفند، پونه، تلخه، گل گندم، خارشتر و گیاهان سمی شامل تلخه، زنبق، آلاله، ارزان، چوبک و لوبیای وحشی می باشند.
گونه‌های شاخص جانوری
پستانداران: مهمترین پستانداران پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل عبارتند از: پلنگ، کفتار، گرگ، کاراکال، روباه معمولی، گربه وحشی، قوچ اوریال، کل و بز، آهو، گراز، سمور، رودک، خارپشت، موش، دوپا، هامستر، تشی، سنجاب، خرگوش. برابر آخرین سرشماری سال ۸۱ جمعیت قوچ و میش منطقه ۱۸۱۴ راس برآورد گردیده است.
خزندگان: از جمله خزندگان منطقه راسته مارها هستند که عبارتند از: کور مارشنی، مارآتش (مار سرجه)، آلوسر، مار جعفری، افعی و …
پرندگان: از ۵۰۲ گونه پرنده شناخته شده در کشور ۷ گونه در این منطقه مشاهده می شوند. پرندگان این منطقه عبارتند از: پیغوی کوچک، سنقر سفید و خاکستری، عقاب پریا، عقاب دوبرادر، عقاب طلایی، هما، کرکس، لیل، دلیجه، شاه بوف، مرغ حق جنوبی، بحری، بالابان، کبک، تیهو، قرقاول، چاخلق، کوکرشکم سیاه، قمری معمولی، شبگرد معمولی، بادخورک معمولی، زنبورخور، سبزقبا، هدهد، چلچله رودخانه ای، چلچله کوهی، چکاوک، دم جنبانک زرد و ابلق، سنگ چشم دم سرخ، سنگ چشم خاکستری، سار، زاغی، زاغ نوک سرخ، صعوه کوهی، صعوه ابرو سفید، سسک باغی، مگس گیر سینه سرخ، دم سرخ کوهی، کمرکلی بزرگ، سهره یال سرخ، زردپره گونه سفید، زردپره مزرعه، گنجشک سینه سیاه و تعدادی گونه بومی دیگر.
ماهیان: بعضی از انواع ماهی در آب‌های منطقه و مجاور آن از خانواده کپور ماهیان Cobitidae دیده می شود. که دو گونه Nomalaptuhus و N.Cristatu از جنس Noemacheilus بیشترین فراوانی را دارا می باشند.
در سال های گذشته ناحیه دشتی پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل که در جنوب آن با حدود ۲۰۰۰ هکتار وسعت قرار گرفته زیستگاه گونه حمایت شده آهو بوده و جمعیت زیادی از این گونه در گله‌های متعدد پراکنده بوده است، که طی سال‌های اخیر به علت گسترش روستاها و چرای مفرط دام و تخریب، این زیستگاه و جمعیت آهو در این منطقه تقریبا از بین رفته است.
موقعیت مکانی:
پارک ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل در استان خراسان شمالی و در شرق شهرستان اسفراین واقع شده است. حداقل فاصله آن با نزدیکترین شهر یعنی اسفراین حدود ۸ کیلومتر می باشد. بجنورد با ۹۰ کیلومتر و سبزوار با ۱۰۵ کیلومتر در فاصله های بعدی از این منطقه قرار گرفته اند.
نظر شما