به گزارش سلام نو به نقل از تریپ یار، شهرستان دهلران در استان ایلام از مناطق دارای آثار باستانی است که باستان شناسان در این منطقه کاوشهایی انجام داده اند تا پاسخ پرسش های تاریخی را بیابند. یکی از معروفترین تپه های باستانی دهلران تپه سبز است که آثاری از دوران فرهنگی مختلف در آن بدست آمده است. قدیمی ترین آنها مربوط به دوران پیش از تاریخ است. تپه علی کش نیز در این منطقه واقع شده است.
دشت دهلران در باستان شناسی پیش از تاریخ ایران دارای اهمیت ویژه ای است و در سالهای پیشین در شش تپه موسیان، علی کش، فرخ آباد، چغا سفید، بیات و تپه سبز از طرف باستان شناسان نامدار دنیا کاوش صورت گرفته است. دستاوردهای این کاوشها اکنون در اکثر دانشگاهای اروپا و آمریکا تحت عنوان واحد های درسی رشته باستان شناسی پیش از تاریخ دهلران تدریس می شود. معروفترین این تپه ها علی کش است که در سال ۱۹۶۱ میلادی توسط «فرانک هول» و «جیمزنیلی» مورد بررسی و کاوش قرار گرفت. ساکنان علی کش به عنوان اولین کشاورزان پیش از تاریخ شناخته شده اند چرا که موفق شدند در هزاره هفت پیش از میلاد ۲ نوع محصول گندم و جو را کشت کنند همچنین علی کش یکی از نخستین مکان هایی بود که برخی از حیوانات در آن اهلی شده بودند. گفتنی است این ۶ تپه همه در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و تپه «علی کش» دارای حریم مصوب است. در این قسمت به معرفی تپه سبز دهلران پرداخته ایم تا با تاریخ ایران زمین بیشتر آشنا شویم.
تپه سبز در ۷.۵ کیلومتری جنوب غربی دهلران قرار دارد. این منطقه در ۱۹۶۱ بررسی گردید و در سال ۱۹۶۳ فرانک هول و کنت فلانری در علی کش گمانه زنی کردند. در زیرین ترین لایه این تپه اثری از معماری کشف نشد ولی چاله هایی برای زندگی انسان در آنجا حفر شده بود و در اطراف آن بقایای زندگی انسان به چشم می خورد. در لایه های بالاتر آثار فرهنگ خزینه و مهمه وبیات دره دهلران دیده شد که در آنها معماری نیز وجود دارد. آثار دست ساز متعددی نیز در این تپه پیدا شده که توسط انسان ساخته شده است.
طبقات دوره‌های مختلف تپه سبز
تپه سبز دارای ۴ دوره فرهنگی و ۱۰ لایه می باشد. قدیمترین دوره یا طبقه، دوره سبز نامیده شده که فاقد معماری است، بیشترین دستاورد این طبقه سفال بوده سفالهایی از نوع سفال ساده نخودی رنگ سوزیانا، سفال منقوش سیاه بر روی نخودی نگ سوزیانا، از نوع سوزیانا الف. دوره جدیدتر از آن خزینه نامگذاری شده که قدیمی ترین اثر معماری تپه سبز در این مرحله بود دیواری با خشتهای سفید رنگ بر روی پی قلوه سنگی. و کهنترین اثر سبدی که به روش فیتیله ای در دهلران بافته شده بود. طبقه جدیدتر از آن دوره مهمه نامیده شده است. در این دوره ۵ مرحله ساختمانی دیده شد با بهترین نمونه های خشت بدون شاموت، پی های تخته سنگی، و دیوارهایی با چینه بدون شاموت. سر یک سنجاق مسی بعنوان تنها شی مسی بدست آمده از تپه سبز نیز در این طبقه یافت شد. جدیدترین طبقه دوره بیات نام دارد. ۹۵% سفال دوره بیات از نوع سوزیانای ساده و سوزیانای نخودی با نقوش سیاهرنگ بود. سفال جدیدی در این دوره مطرح شد که آنرا سفال قرمز بیات می نامند. علاوه بر این سه نوع سفال جدید دیگر هم از مرحله بیات بدست آمده است: ۱- سفال با نقوش ظریف سیاهرنگ بر روی زمینه مسی ۲- منقوش دورنگ ۳- سفال سیاه داغدار. سه مرحله مشخص ساختمانی نیز در این دوره وجود داشت.
همزمانی و شباهت آثار تپه سبز با سایر محوطه های باستانی
۱- خزینه: آثار سفالی فرهنگ خزینه در تپه سفید بدست آمده است.
۲- مهمه: آثار سفال فرهنگ مهمه در تپه موسیان بدست آمده است.
۲- مهمه: تپه اشرف آباد در مرحله فرهنگ مهمه دهکده کوچکی داشته است.
موقعیت مکانی
تپه سبز در ۷٫۵ کیلومتری جنوب غربی دهلران و ۱۶ کیلومتری شمالغرب تپه علی کش واقع شده است.
تپه‌های تاریخی نزدیک
تپه اشرف آباد در ۱٫۵ کیلومتری شمال غرب تپه سبز و در یک کیلومتری شرق رودخانه مهمه در دهلران واقع شده است. این تپه در سال ۱۹۶۳ توسط هیئت کاوشگر در تپه علی کش گمانه آزمایشی حفر شد. در مرحله فرهنگ مهمه در این محل دهکده کوچکی قرار داشته است. سفال سوزیانای نخودی با نقوش سیاهرنگ که تزئینات آنرا ردیف بزها و انسانهای درحال رقص تشکیل می داد و قطعاتی از سفال قرمز با نقوش قرمز که شاخصه فرهنگ مهمه در تپه سبز است در این محل نیز دیده شده است.
نظر شما