به گزارش سلام نو؛ دعا که از برترین عبادتهاست، آدابی دارد که با رعایت آن شرایط استجابت نیز فراهم می شود.
برای همه انسان ها زمانی در زندگی وجود دارد که گرفتار مشکلاتی می‌شویم که بر طرف کردن آن از توانمان خارج است ، زمانی که نا امید می شویم و تنها به پروردگارمان می توانیم پناه ببریم و دعا می کنیم اما "دعا کردن" آداب و اصولی دارد که با رعایت آن شرایط استجابت نیز فراهم می شود.
در این گزارش قصد داریم شما را با آداب دعا کردن، دستورالعمل های استجابت دعا ، دعاهای معصومین برای استجابت سریع دعا،بهترین زمان پذیرش دعا و برخی موانع استجابت دعا آشنا کنیم.
دستورالعمل های استجابت دعا
۱- همدلی دل و گفتار
علامه محمدباقر مجلسی می گوید؛ در هنگام مناجات با خداوند، فرد باید با تمام وجود به دعا به سوی خدا بپردازد و این کار را با جهد و تلاش انجام دهد. از این رو در اصول کافی جلد ۲ نقل شده است که حضرت علی (ع) می فرمایند: «چنین دعا نکنید که دل شما از آن غافل باشد، بلکه باید با جدیت و تلاش دعا نمایید» .
۲- دعا، حتی در مواقع شادی و وفور نعمت
دعا صرفاً در مواقع گرفتاری و مشکلات نیست و این امر باید در سرتاسر لحظات زندگی جاری باشد به نحوی که در اصول کافی جلد ۲ از امام جعفر صادق (ع) نقل شده است که: «کسی که پیش از نزول بلا دعا کند، چون بلا نازل شود، دعایش مستجاب می گردد و ملایکه می گویند: این صدای آشنایی است و دعای او را از آسمان منع نمی کنند و کسی که پیش از نزول بلا برای دفع آن دعا نکند، بعد از بلا دعایش مستجاب نمی شود و ملایکه می گویند ما این صدا را نمی شناسیم» .
۳- دعا همراه با عمل صالح و وفا به خدا
شاید بسیار دیده باشید کسی که از مخلوقی حاجتی دارد کارهای بسیار شایسته ای برای وی انجام می دهد تا آن فرد از کارهای او خوشش بیاید و حال این امر در مورد خداوند نیز صادق است و باید به این امر توجه نمود که هر کس بیشتر به درگاه خداوند عبادت کرده است دعایش به اجابت نزدیکتر است؛ چنان چه از حضرت رسول (ص) روایت شده است که: «دعایِ بی عملِ صالح، مانند تیر انداختن از کمانِ بی زه است.»
۴- هنگامی که خدا را شناختید دعا کنید تا مستجاب گردد
یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، کمال معرفت و شناخت نسبت به خداوند است به نحوی که در بحارالانوار در جلد ۹۳ نقل شده است که: «جماعتی از امام جعفر صادق (ع) سوال نمودند که چرا هر چه ما دعا می کنیم، دعای ما مستجاب نمی گردد؟ و حضرت پاسخ دادند: زیرا شما کسی را دعا می کنید که او را نمی شناسید و در حدیثی دیگر از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: «چون دعا می کنید گمان کنید که حاجت شما در خانه ی شماست».
۵- مبالغه و الحاح
یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، مبالغه و الحاح (اصرار و پافشاری) در هنگام دعا می باشد و از این رو در اصول کافی جلد ۲ از حضرت رسول نقل شده است که ایشان فرموده اند: «خداوند رحم می کند بر بنده ای که با حالت الحاح (اصرار و پافشاری) حاجتی را از خدا طلب می کند؛ خواه دعای او مستجاب بشود و خواه نشود.»
۶- یک دعای مخفی بهتر از ۷۰ دعای علنی
از دیگر موارد شرایط دعا کردن و پذیرش آن مخفی دعا کردن است، زیرا دعایی که در خفا و پنهانی صورت پذیرد به اخلاص نزدیک تر است و از ریا دورتر؛ چنان که از امام رضا (ع) نقل شده است که: «اگر یک دعای مخفی به جا آوری، بهتر است از هفتاد دعا که به طور علنی به جای آوری!»
۷- بهترین زمان پذیرش دعا
بی شک رعایت نمودن بعضی از اوقات و زمان ها که توصیه شده برای استجابت دعا تاثیر بسیاری در برآورده شدن دعا دارد به نحوی که در اصول کافی جلد ۲، از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: «در چهار وقت دعا کنید: وقت وزیدن بادها، وقت گردیدن سایه ها، وقت باریدن باران و در هنگام ریختن نخستین قطره ی خون از مومنی که شهید می شود، و بدانید که درهای آسمان را در این اوقات می گشایند» و در حدیثی دیگر فرمودند: «دعا در چهار محل مستجاب می شود: در نماز وِتر، بعد از نماز صبح، پس از نماز ظهر و بعد از نماز شام.»
حضرت علی (ع) نیز درباره ی بهترین اوقات دعا فرموده اند: «دعا را در چهار وقت غنیمت شمارید: هنگام خواندن قرآن، در وقت اذان، وقت باریدن باران و هنگام ملاقات کردن دو صف برای شهادت» و همچنین از امام صادق (ع) در بحارالانوار جلد ۹۳ نقل شده است که: «سه وقت است که حاجت بنده از خدا پوشیده نمی شود: بعد از نماز واجب، هنگام باریدن باران، و زمان ظاهر شدنِ معجزه ای از حجت های خدا بر روی زمین.»
در معانی الاخبار شیخ صدوق نیز از امام زین العابدین نقل شده است که: «حضرت فاطمه فرمودند: از حضرت رسول (ص) شنیدم که می فرمود: در روز جمعه ساعتی است که هر مسلمان در آن ساعت از خدا چیزی طلب نماید، خداوند به او اعطا می فرماید. گفتم: یا رسول الله! آن کدام ساعت است؟ فرمود: وقتی که نصف قرص آفتاب فرو رود...» و همچنین در اصول کافی جلد ۲، به سند معتبر از امام صادق (ع) نقل شده است که: «بر تو باد به دعا کردن در حال سجده، زیرا بنده در سجده از تمام احوال به خداوند نزدیک تر است.»
۸- برای برآورد حاجت گریه کن، اگرچه به مقدار سر مگسی باشد!
از موارد دیگری که علامه مجلسی درباره ی پذیرش و استجابت دعا بیان می فرماید ابراز تضرع و زیادتِ مذلت و شکستگی در برابر خداوند است، چنان چه که از حضرت صادق (ع) نقل شده است که: «چون بدنت به لرزه افتاد و از چشمانت اشک جاری گردید، بسیار دعا کن، زیرا رحمت الهی متوجه تو گردیده و هنگام اجابت است.» و در حدیثی دیگر در اصول کافی جلد ۲، از امام صادق (ع) نقل شده است که: «اگر از امری در ترس بودی یا در طلب حاجتی از خداوند بودی، پس اول خدا را به بزرگی و عظمت یاد کن، چنانچه شایسته خداوند است و صلوات بر محمد و آل محمد بفرست و حاجت خود را بطلب و خود را به حالت گریه درآور و سعی کن گریه کنی، اگرچه به مقدار سر مگسی باشد. پدرم می فرمود: نزدیک ترین حالت بنده به خدا، هنگامی است که بنده در سجده باشد و چشمانش نیز گریان.»
۹- دادن صدقه قبل از بیان حاجت
به احتمال بسیار زیاد این امر را در جوامع فراوانی دیده اید که اگر چنانچه کسی حاجتی به درگاه فرد بزرگی داشته باشد، ابتدا نگهبانان و دربانان آن درگاه را خشنود می کند تا داخل شدن به نزد آن فرد بزرگ به آسانی برای وی میسر شود و نیازها و حاجتش زودتر برآورده گردد؛ و باید دانست، که به گفته ی علامه مجلسی دربانان درگاهِ خداوند، فقرا و مساکین هستند و باید پیش از طلب حاجت از خداوند، صدقه ای در راه این افراد داده شود. چنان چه که در اصول کافی جلد ۲، از حضرت صادق (ع) نقل شده است که فرموده اند: «هرگاه یک نفر از شما بیمار شود، طبیب درخواست می کند و به او چیزی می دهد و اگر حاجتی به پادشاهی پیدا کند به دربانان او رشوه می دهد. پس اگر حاجتی به خدا دارید باید صدقه بدهید (تصدقی بکنید)، خواه کم و خواه بسیار باشد!»
۱۰- دعا کردن در حق دیگران
یکی دیگر از مواردی که استجابت دعا را سرعت می بخشد دعای فردی دیگر برای دیگری است از این رو در اصول کافی جلد ۲، به نقل از امام محمد باقر (ع) آمده است که ایشان فرموده اند: «سریع ترین دعایی که برآورده می شود، دعای مومنی است که غایبانه برای برادر مومن خود دعا کند. پس مَلَکی که موکل دعای اوست می گوید: آمین! و خدا به تو دو برابرِ آنچه برای برادر مؤمن خود دعا کردی عطا می فرماید.»
۱۱- حمد الهی پیش از دعا
از جمله آداب دیگر پذیرش دعا این است که خدا را پیش از طلبیدن حاجت، به بزرگواری و عظمتِ وجود و کَرَم ستایش نمایید و نعمت های ایشان را یاد کرده و او را بر آن نعمت ها شکر کنید و از این رو وارد شده است که بهترین دعا «الحمدالله» است. همچنین چون گناهان آدمی موجب محرومی از خیرات و سعادت است، باید پیش از دعا، از گناهان استغفار کرد، تا موجب رفع موانع شود، چنانچه مفضل به حضرت صادق (ع) عرض نمود: دعای جامعی به من تعلیم فرمایید و حضرت فرمودند: حمد الهی بکن؛ زیرا چون حمد الهی کردی، هر کس نماز بخواند، برای تو دعا می کند و می گوید: «سمع الله لمن حمده»؛ یعنی خدا دعای حمدکنندگان خود را مستجاب کند.»
۱۲- صلوات، دعا را به آسمان می برد!
علامه محمدباقر مجلسی یکی دیگر از شرایط پذیرش و استجابت دعا را فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد می داند و صلوات را یکی از عوامل قبولی دعا می شمارد. همچنین است که از امام صادق (ع) نقل شده است که: «هر کس دعا کند و پیغمبر را یاد نکند، آن دعا بر بالای سرش می ایستد و تا هنگامی که صلوات نفرستد به سوی آسمان نمی رود.»
همچنین درباره ی اثر صلوات در «من لایحضره الفقیه» به سند معتبر نقل شده است که: «حضرت صادق (ع) به صباح بن سبابه فرمودند: می خواهی تو را چیزی تعلیم دهم که خدا به سبب آن، تو را از آتش جهنم حفظ کند؟ گفت: بلی!
حضرت فرمودند: بعد از صبح (نماز صبح) صد مرتبه «اللهم صلی علی محمد و آل محمد» بگو تا خداوند روی تو را از گرمیِ آتش جهنم نگه دارد.» و در بحارالانوار جلد ۹۴ نیز از حضرت رسول (ص) نقل شده است که ایشان فرموده اند: «هر کس روز جمعه صد مرتبه بر من صلوات بفرستد، حق تعالی شصت حاجت او را برآورده می کند، سی حاجت دنیایی و سی حاجت اخروی!» و در فروع کافی جلد ۳، نیز از امام محمدباقر (ع) نقل شده است که: «هیچ عملی در روز جمعه بهتر از فرستادن صلوات بر محمد و آل او نیست
دعایی که در مستجاب شدن آن تردیدی نیست
مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله تعالی علیه، نوعی از دعا را معرفی فرمودند که در مستجاب شدن آن تردیدی نیست.
این عالم بزرگوار، رحمةالله علیه، می فرمایند:برخی گمان می کنند که دعا، کار پیرزن ها و پیرمردها و ناتوانان است، آنها که نمی توانند در میدان جنگ و جهاد شمشیر بزنند؛ ولی معلوم می شود مسئله از این بالاتر است! در روایت درباره شرایط استجابت دعا آمده است:«من دعا و هو لایحس سوی الاجابة استجیب له»، یعنی هر کس دعا کند و جز اجابت احساس نکند، دعایش مستجاب می شود.
ایشان در ادامه می فرمایند:گویا حالتی در ما پیدا شده شبیه به یاس از اجابت، که دعای ما فقط به زبان و لقلقه لسانی است؛ نه دعای برخواسته از دل مطمئن و امیدوار به اجابت. قلب متیقن و دل شکسته ای می خواهد تا دعا مثل تیر به هدف برسد، به گونه ای که دعا کنیم و اجابت آن را بفهمیم و یا حداقل به ما وعده استجابت آن را بدهند، ولو بعد از چهل سال، همچنان که درباره حضرت یعقوب علیه السلام محقق شد.
بنابراین به فرموده آیت الله بهجت، آن دعایی مستجاب است که دعاکننده در آن مطمئن به اجابت باشد و این امر به قول ایشانقلب متقین و دل شکسته می خواهد. در این رابطه در حدیث قدسی آمده است که چون موسی(ع) از خدا پرسید در کجا بیشتر می توان پروردگار را یافت؟ در جواب آمد:«انی عند القلوب المنکسره و القبور المندرسه؛ من در دل های شکسته و نزد قبرهای کهنه ام.»
دعای سریع الاجابه توسل
محمد ابن بابویه دعای توسل را از ائمه (ع) نقل کرده و گفته است که این دعا را در هیچ امری نخواندم، مگر آنکه اثر اجابت آن را به زودی یافتم. دعای توسل از دعاهای مشهور است که در شب های چهارشنبه خوانده می شود.
دعای سریع الاجابه امام کاظم (ع)
کفعمی در بلدالامین دعایی از امام موسی کاظم (ع) نقل کرده و فرموده: عظیم الشأن و سریع الاجابه استکه جملات صدر و ذیل آن چنین است:
«اللهم انی اطعتک فی احب الاشیاء الیک و هو التوحید و ارزقنی من حیث احتسب و من حیث لا احتسبه،انک ترزق من تشاء بغیر حساب»
پس از اتمام دعا حاجت خود را بطلب.
دو دعای سریع الاجابه از امام صادق (ع)
از امام صادق (ع) روایت شده که هر کسی ده بار «یا الله» بگوید، به او گفته می شود، لبیک، حاجت تو چیست؟
همچنین از امام جعفر صادق (ع) روایت است که هر کس «یا رب یا الله» بگوید به گونه ای که تانفس او قطع شود، گفته می شود لبیک حاجت تو چیست؟
دعای سریع الاجابه اسم اعظم
سید علیخان شیرازی در کتاب «کلم طیب» نقل فرموده: اسم اعظم خدای تعالی آن است که افتتاحاو «الله» و اختتام او «هو» است، هر که اسم اعظم خدای تعالی را روزی ۱۱ بار ورد خود قرار بدهد،هر آینه هر امر مهم جزئی و کلی برای او آسان شود و آن اسم اعظم پنج آیه از پنج سوره مبارکه بقره،آل عمران، نساء، طه و تغابن است، با این ویژگی که حروف آن نقطه ندارد و تغییری در اعراب آنها صورت نمی گیرد:
«الله لا إله إلا هو الحی القیوم…» تا آخر آیه الکرسی
«الله لا اله الا هو …نزل علیک الکتاب …»
«الله لا إله ان هو لیجمعنکم …»
«الله لا إله ان هو له الاسماء…»
«الله لا إله الا هو و علی إلله…»
محدث گرانقدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح الجنان به نقل از شیخ کفعمیمؤلف کتاب بلد الامین دعایی را نقل کرده و گفته: این دعا را مقاتل بن سلیمان از امام زین العابدینعلیه السلام روایت کرده و گفته: هرکه این دعا را (برای رفع گرفتاری و مشکلات) صد مرتبه بخواندو دعایش اجابت نشود، پس مقاتل را لعنت کند و آن دعا این است:
«إِلَهِی کَیْفَ أَدْعُوکَ وَ أَنَا أَنَا وَ کَیْفَ أَقْطَعُ رَجَائِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَنْتَ إِلَهِی إِذَا لَمْ أَسْأَلْکَ فَتُعْطِیَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیُعْطِینِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَدْعُکَ فَتَسْتَجِیبَ لِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَدْعُوهُ فَیَسْتَجِیبُ لِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَتَضَرَّعْ إِلَیْکَ فَتَرْحَمَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ فَیَرْحَمُنِی إِلَهِی فَکَمَا فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلامُ وَ نَجَّیْتَهُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تُنَجِّیَنِی مِمَّا أَنَا فِیهِ وَ تُفَرِّجَ عَنِّی فَرَجا عَاجِلا غَیْرَ آجِلٍ بِفَضْلِکَ وَ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»
دعای رفع گرفتاری
برای دعای رفع گرفتاری، شیخ احمد بن فهد و دیگران روایت کرده اند که مردی به خدمت حضرت امام موسی کاظم علیه السلام شکایت کرد که کار من بسته شده است و به هر کاری که متوجّه می شوم سودی نمی یابم و به هر حاجت که رُو می نهم برآورده نمی شود حضرت فرمود که بعد از نماز صبح ده مرتبه بگو ((سُبْحانَ اللَّهِ الْعَظیمِ وَبِحَمْدِهِ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَسْئَلُهُ مِنْ فَضْلِهِ)) راوی گفت که اندک زمانی که بر این مداومت کردم جمعی از بادیه آمدند و خبر دادند مرا که مردی از اقوام تو مُرده و به غیر از تو وارثی ندارد پس مال بسیار بدست من آمد و تا حال بی نیازم .مفاتیح الجنان، حاج شیخ عباس قمی (ره).
دعای برآورده شدن حاجت
در تحفة الزّائر است که از حضرت صادق علیه السلام منقول است که هرگاه تو را حاجتی بسوی خدای تعالی باشد یا از امری خائف و ترسان باشی در کاغذی بنویس :
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکِ بِاَحَبِّ الاَْسْمآءِ اِلَیْکَ وَاَعْظَمِها لَدَیْکَ وَاَتَقَرَّبُ وَاَتَوَسَّلُ اِلَیْکَ بِمَنْ اَوْجَبْتَ حَقَّهُ عَلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَعَلِی وَفاطِمَةَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ وَعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَجَعْفَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَعَلِیِّ بْنِ مُوسی وَمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی وَعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَالْحَسَنِ بْنِ عَلِی وَالْحُجَّةِ الْمُنْتَظَرِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اکْفِنی کَذا وَکَذا.
برخی موانع استجابت دعا
۱- گناه: گناهان سه گونه اثر می‌گذارند:
توفیق دعا کردن را سلب می‌کند.
حالت تضرع و تواضع و توبه و انابه و اشک و گریه را می‌گیرند و نمی‌گذارند بنده با حضور قلب، توجه‌اش به سوی خدا متمرکز گردد و مجذوب نفحات رحمانی او شود.
در صورت خواندن دعا، دعایش مستجاب نمی‌گردد.
علی(ع) می‌فرماید: «المعصیة تمنع الاجابة؛ گناه از اجابت دعا جلوگیری می‌کند». در دعای کمیل شب‌های جمعه دقت نمایید، آن جا که می‌خوانید: «اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعا و... خدایا گناهانی که مانع استجابت دعای من شده‌اند بر من ببخش.»
۲- ترک دعا در هنگام خوشی‌ها: خداوند به حضرت داود(ع) وحی فرمود: «مرا در روزهای خوش و آسایش یاد کن تا من دعای تو را در ایام گرفتاری و سختی اجابت کنم»
۳- نافرمانی و رنجاندن والدین
۴- تأخیر انداختن نمازهای واجب از اول وقت
۵- در گفتار، بد زبان بودن
۶- نسبت به افراد مؤمن سوء ظن داشتن و بد طینت بودن
۸- با برادران یا خواهران مؤمن، با دو رویی و منافقانه برخورد کردن
۸- ترحم نکردن به افراد ضعیف
نظرات