به گزارش سلام نو، قلعه کنگلو و دژ اسپهبد خورشید در استان مازندران جزء آثار فاخر و بی نظیر ایران محسوب می شود. قلعه کنگلو شاهکاری از دوران ساسانی است که با قرار گرفتن در یک استتار طبیعی و موقعیت سوق الجیشی ویژه، در طول تاریخ از دستبرد ، تجاوز و تخریب مغولان و حمله اعراب درامان مانده است. باروهای بلند این قلعه همچون بال های عقابی با صلابت، بر فرازصخره ای گسترده شده و در دو سوی شمالی - جنوبی امتداد یافته است. از بقایای این قلعه دو برج توپر است که برای پایدار و استوار کردن، به شکل قرینه ساخته شده اند.
این قلعه با شماره ۲۷۵۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
سایه بال هایش مانند بازوهایی است که می خواهد همه‌چیز را زیر بال خود بگیرد و مانعی باشد برای جلوگیری از رانش هسته مرکزی دژ. صحبت از قلعه کنگلو است؛ قلعه‌ای که یک هسته مرکزی و دو بازو دارد و شکل یک عقاب را در ذهن انسان تداعی می کند.
"قلعه کَنگِلو" با مساحتی حدود سه هزار متر در دامنه های جنوبی رشته کوه "خِرو نِرو" بر فراز تپه مخروطی و منفرد به صورت شمالی –جنوبی بنا شده است و به فاصله تقریبی ۲۰ کیلومتری در جنوب شرقی دوآب در اراضی دهستان راستوپی و خطیر کوه شهرستان سوادکوه در نزدیکی روستای کنگلو روی صخره‌ای قرار دارد.
ارتفاع این تپه در سمت شمال نسبت به دامنه خود با شیب ۴۰ درجه حدود ۱۰۰ متر و از جنوب با شیب ۹۰ درجه و گاهی با شیب منفی منتهی به دره ای می شود که عمق آن حدود ۳۵۰ متر است.
از ضلع جنوبی قلعه به سبب اشرافی که بر کیلومترها چشم انداز خود دارد می توان منطقه را کنترل کرد و این دره راه صعب العبوری به شهمیرزاد و سمنان دارد.
نمای خارجی قلعه را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می دهد که در قسمت میانی و طرفین آن، برجهای دیده بانی تعبیه شده است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است.
این قلعه در استتار طبیعی بالای دره باستانی آرم یا آریم و در شکاف بخشی از رشته کوه های البرز در سواد کوه قرار دارد و همین یکی از دلایلی بوده که از دستبرد و تجاوز بیگانگان و غارتگران در امان مانده است. دژ کنگلو از پلان منحصر به فردی در میان قلاع و استحکامات دفاعی ایران برخوردار است که با بهره گیری از تکنیک های بومی البرز ساخته شده و دارای معماری اشکانی - ساسانی است. فرم طاق های این قلعه قابل قیاس با غار دژ اسپهبد خورشید در همین منطقه و قلعه دختر فیروزآباد، کاخ سروستان و مجموعه تخت سلیمان در دیگر نقاط ایران است.
قلعه کنگلو در جنوب رشته کوه «خرو ِرو» با ارتفاع سه هزار و ششصد و بیست متر قرار دارد. بومیان این منطقه را چکل به معنی چکاد کوه و صخره دست نیافتنی می نامند و دلیل انتخاب این نام هم این است که چکل آنقدر بلند است که خورشید هر روز برای طلوع از زیر آن بالا آمده و در هنگام غروب از یال غربی چکل پایین می رود. یکی از جذابیت‌های این قلعه وجود سازه های چهارگوش و بقایای اندودکاری است که نشانگر آنست که در آن زمان از این امکانات برای ذخیره آب و مایعات استفاده می کردند. همچنین در محوطه پیرامون قلعه و در کاوش های باستان شناسی گورهایی به دست آمده که متعلق به اعصار آهن و دوره ساسانی است.
این قلعه مربوط به دوره ساسانی است و مصالح به کار رفته در آن از جنس سنگ و گچ نیمکوب میباشد که از معماریهای دوره ساسانی محسوب میشود.
اندود گچ با خاکی که دارای اکسید آهن است نمای سرخرنگی به دژ کنگلو داده است که البته در دهه اخیر به دلایل تغییرات آب و هوایی و دخل و تصرف انسانی در طبیعت و اقلیم منطقه، کمی از این سرخی کاسته و دگرگون شده است.
جالب است بدانید که یک نگین انگشتری نیز در منطقه پیدا شده که واژه فرحی به معنی خوشبختی و شادکامی روی آن به وضوح قابل رویت بود و نکته جالب تر دیگر این است که خط راس قلعه کنگلو دقیقا با وسط رشته‌کوه «خرو نرو» تنظیم شده و با توجه به پلان و فرم خاص این دژ، این گمانه وجود دارد که از این منطقه برای کاربرد نجومی و بررسی های اخترشناسی و تحقیقی استفاده می شده است.
وجه تسمیه
کنگلو در زبان محلی مازندرانی به کنگلی هم معروف است و کنگلی در زبان مازندرانی به زنبور گفته می شود و شاید به دلیل اینکه کندوی زنبور عسل همیشه یادآور و الهام بخش دژ و قلعه است، قلعه کنگلو هم اینگونه تشبیه و نامگذاری شده است. همچنین واژه «لی یا لو» در زبان مازندرانی به معنی غار یا شکفت است مانند اسامی غارهای پلنگ لی، دیولی، زِلی و... که در البرز دیده می شوند.
همانطور که ذکر شد، قلعه کنگلو در دره آریم واقع شده و در وجه تسمیه نام «آریم» به شهر «آرِم خواست» در متون جغرافیایی برمی خوریم که ریشه ساسانی دارد و در کوه قارِن قرار داشته است.
در قرن سوم وقتی اعراب بر آل قارِن غلبه می کنند، حکومت این کوهستان به شهریار باوندی واگذار می شود و نام کوه به شهریارکوه تغییر می یابد.
موقعیت مکانی
قلعه کنگلو یکی از دور افتاده ترین و آباد ترین قلعه های سواد کوه بوده و در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی دوآب، شرق شهر پل سفید و در اراضی دهستان راستوپی و خطیرکوه، در مجاورت روستای کنگلو قرار دارد.
مسیر دسترسی به آن بعد از عبور از رودخانه آریم و دوراهی چاشم، ۱۶ کیلومتر طول دارد. محل احداث آن نیز بر سر کوهی منفرد و سنگی بر لب آب آریم تنگه می باشد و اختلاف ارتفاع آن با راه آهن دوآب ۱۱۸۴ متر است.
منبع: تریپ یار
نظر شما