به گزارش سلام نو، موزه جواهرات ملی ایران در خزانه بانک مرکزی ایران قرار دارد و به صورت موزه نیز استفاده می‌شود. این خزانه-موزه در ساختمان بانک مرکزی ایران در خیابان فردوسی تهران قرار دارد. بسیاری از جواهرات سلطنتی ایران از دوره صفوی، دورهٔ افشار، قاجار وپهلوی در این موزه به نمایش گذارده شده‌است. از جمله می‌توان به الماس دریای نور، جقه نادری، تاج فرح پهلوی، تاج کیانی، کره جواهر نشان، تخت طاووس قاجاری (تخت خورشید) و تخت نادری اشاره کرد. مجموعه جواهرات ملی ایران از لحاظ ارزش هنری، تاریخی و منحصر به فرد بودن در شرایطی است که حتی زبده‌ترین کارشناسان و ارزیابان جهان هم نتوانسته‌اند ارزش واقعی یا تقریبی آن را محاسبه کنند.
اشیاء و جواهرات قیمتی این خزانه ۷۵ درصد از پشتوانه اسکناس کشور را تشکیل می دهد.
گنجینه بی مانند « خزانه جواهرات ملی » مجموعه ای از گرانبهاترین جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار بدین صورت فراهم آمده است. اهمیت جواهرات موجود در "خزانه جواهرات ملی" به ارزش اقتصادی آن محدود نمی‌گردد، بلکه نمایانگر ذوق و سلیقه صنعتگران و هنرمندان ایران در دوره های مختلف تاریخ و به عنوان میراث تاریخی، هنری، نماینده هنرهای مستظرفه کشور پهناور ما است.
این جواهرات و نوادر برای زمامداران و حاکمان در طول تاریخ حکم زینت و زیور را داشته و اغلب شکوه و جلال دربار را نشان می داده است، لیکن پشتوانه قدرت و ذخیره خزانه مملکتی نیز محسوب می‌شده است.
تا قبل از دوره صفوی پادشاهان ایرانی نسبت به جمع آوری، حفظ و نگهداری جواهرات و سنگهای زینتی اقدام نکرده بودند. در دوران صفوی پادشاهان با ارسال سفرایی به کشورهای مجاور اقدام به خریداری و جمع آوری و حفظ جواهرات موجود و خریداری شده کردند. پس از حمله افغان ها به ایران مقداری از این جواهرات به افغانستان فرستاده شد که با همت نادر بخش زیادی از آنها به ایران بازگردانده شد. نادر شاه افشار جهت بازپس گیری بخشی از این جواهرات که به هندوستان فرستاده شده بود، نامه های متعددی را برای پادشاه هند فرستاد، اما چون جوابی نیافت با سپاه خویش راهی هندوستان شد. لشکرکشی نادر موجب آن شد که پادشاه هند هدایا و جواهرات زیادی را به نادر اهدا کند. بخش زیادی از هدایا و غنایمی که نادر از هندوستان جمع آوری نموده بود هرگز به ایران نرسید. نادر پس از بازگشت به ایران به رسم آن روزگار بخشی از غنایم و هدایا را به حکام، امیران و پادشاهان کشورها و دیارهای اطراف ایران بخشید، مقداری از غنایم به استان امام رضا (ع) و بخشی دیگر را به سپاهیان اعطا نمود. پس از قتل نادر یکی از سردارانش به نام احمد بیگ افغان ابدالی دست به غارت جواهرات خزانه زد و بخشی از این جواهرات منجمله الماس کوه نور که بعدها (احتمالا بالاجبار) به ملکه بریتانیا اهدا شد هر گز به ایران باز گردانده نشد.
در دوران قاجار جواهرات گردآوری و بخشی از آنها بر تاج کیانی و کره جواهر نشان و تخت نادری سوار و مرصع گردید و درکاخ گلستان نگهداری می‌شد. با روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، جواهرات سلطنتی به زیرزمین کاخ مرمر منتقل شده در سال ۱۳۱۶ و پس از تکمیل ساختمان بانک ملی ایران قسمت عمده این جواهرات به موزه بانک ملّی منتقل و پشتوانه اسکناس گردید. بعدها این جواهرات به عنوان وثیقه دولت بابت بدهی به بانک قرار گرفت. خزانه جدید بانک مرکزی در تپه‌های عباس آباد تهران در حال ساخت است.
این خزانه در ساختمان بانک مرکزی ایران قرار دارد و بصورت موزه نیز استفاده می‌شود. بسیاری از جواهرات سلطنتی ایران از دوره صفوی، دورهٔ افشار، قاجار وپهلوی در این موزه به نمایش گذارده شده‌است. از جمله می‌توان به الماس دریای نور، جقه نادری، تاج فرح پهلوی، تاج کیانی، کره جواهر نشان، تخت طاووس قاجاری (تخت خورشید) و تخت نادری اشاره کرد.
گنجه‌ها و برخی قطعات معروف
جواهرات و قطعات موجود در خزانه جواهرات ملی در قالب ۳۶ گنجه دسته بندی شده‌اند. محتویات این گنجه ها بسیار متنوع بوده و بطور عمده شامل انواع زیورآلات تزئینی، انواع تاج و نیمتاج، انواع جقه (پیش‌کلاه)، گلدان، سرپوش های غذا، قلیان، آینه، تنگ‌های مینا، شمعدان، فیروزه، شمشیر، خنجر، سپر، ساعت، قلمدان، انفیه دان، اشیای آراسته به یاقوت و لعل، تفنگ، عصا، مدال، تخت، سنجاق و گل سینه، مروارید و... است.
دریای نور
شاید این الماس در میان جواهرات ملی ایران، مقام اول را دارا باشد. این الماس معروف و الماس کوه نور، ظاهراً به علت قرابت نام، پیوسته یک زوج به شمار می آمده اند، در حالی که از نظر تراش و رنگ هیچ وجه مشترکی با یکدیگر ندارند. هر دو گوهر از آن نادر شاه بود، اما الماس کوه نور، بعد از مرگ نادر شاه، توسط احمدشاه درانی به افغانستان برده شد. بعدها نیز در هند بدست کمپانی هند شرقی افتاده به ملکه ویکتوریا هدیه شد. هم اکنون نیز این گوهر در تاج ملکه الیزابت، ملکه فعلی انگلستان، نصب است.
الماس دریای نور، پس از قتل نادرشاه، به نوه او شاهرخ میرزا رسید، سپس به دست امیرعلم خان خزیمه و بعداً به دست لطفعلی خان زند افتاد. هنگامیکه لطفعلی خان به دست آقا محمدخان قاجار شکست خورد، گوهر مذبور به گنجینه جواهرات قاجار منتقل گشت.
دریای نور بعدها داخل موزه دولتی گردید و اینک زینت بخش خزانه جواهرات ملی است. وزن دریای نور ۱۸۲ قیراط است و رنگ آن صورتی است که کمیاب ترین رنگ الماس است.
در سال ۱۳۴۴، هنگام بررسی جواهرات ملی توسط دانشمندان کانادایی، درباره این گوهر نکته بسیار جالب توجهی کشف شد:
تاورنیه، سیاحتگر و جواهرشناس معروف فرانسوی، در کتاب خود از الماس صورتی رنگ به وزن ۲۴۲ قیراط سخن می گوید و اشاره می کند در سال ۱۶۴۲ میلادی آن را در شرق دیده است و نقشه و اندازه های آن را نیز در کتاب شرح می دهد و آن را Grand Table Diamante ( الماس یا لوح بزرگ ) می نامد. رنگ و شکل این الماس توجه دانشمندان کانادایی را جلب کرد و ایشان معتقدند الماس دریای نور و نورالعین در اصل یک قطعه الماس بوده و بعداً آنرا به دو تکه قسمت نموده اند که تکه بزرگ آن دریای نور نام گرفته و تکه کوچک آن که به وزن ۶۰ قیراط است، نورالعین نامیده شده و در حال حاضر در وسط نیم تاج شماره ۲ گنجه ۲۶ قرار دارد.
تاج پهلوی
این تاج که به شکل تاج شاهان ساسانی ساخته شده، مورد استفاده رضاخان و محمدرضا پهلوی بوده است. این تاج از طلا و نقره ساخته شده و آراسته به الماس های برلیان بسیار اعلاء، تخمه های درشت زمرد، یاقوت کبود ومروارید است. کلاه تاج ابره مخمل قرمز است و در قبه آن که تخمه زمرد خیاره در چنگ نشانده، قرار دارد.
تاجی که قبلاً در تاجگذاری های دوران قاجار، به کار می رفت، تاج کیانی بود، ولی رضاخان پهلوی مایل نبود در تاجگذاری خود از آن استفاده کند. از این روی، در سال ۱۳۰۴ خورشیدی، گروهی از جواهرسازان ایرانی، زیرنظر سراج الدین جواهری، جواهرساز معروف قفقازی و جواهرساز امیر بخارا که از روسیه به ایران مهاجرت کرده بود از گوهرهای منتخب، تاج مزبور را ساختند و رضاخان و محمدرضا پهلوی، برای تاجگذاری های خود از آن استفاده کرده اند.
تاج کیانی
تاج فتحعلی شاه، معروف به تاج کیانی، که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است. این تاج در زمان فتحعلی شاه ساخته شد و مورد استفاده سلاطین قاجاریه قرار گرفت.
این تاج اولین تاجی است که پس از دوران شاهنشاهی ساسانی به این صورت ساخته شده است.
( ساخت ایران، ۱۲۱۲ ﻫ. ق. )
تخت طاووس (تخت خورشید)
به فرمان فتحعلی شاه در سال ۱۲۱۶ هجری قمری، تختی عظیم و مجلل به مباشرت نظام الدوله محمدحسین خان صدر اصفهانی فرمانفرمای اصفهان با جواهر و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به مناسبت نقش خورشید مرصعی که در صدر تخت تعبیه شده است به نام تخت خورشید معروف گردید.
تخت خورشید سالها به همان نام نامیده می شد تا اینکه فتحعلی شاه با طاووس تاج الدوله ازدواج نمود. از همان زمان به مناسبت نام او، تخت به نام طاووس مشهور شد.
تخت مذکور تا سال ۱۳۶۰ در تالار کاخ گلستان نگهداری می گردید. در تاریخ ۱۷/۶/۱۳۶۰ به خزانه جواهرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتقال یافت تا همواره با توجه به تجانس این تخت با جواهرات موجود در خزانه (موضوع قانون سال ۱۳۱۶ شمسی) نگهداری شود.
هر قطعه جواهر یا لباس جواهرنشان که نیاز به مرمت داشته باشد، در یک کارگاه بالای موزه مرمت می شود.
پیشنهاد: آی پاد، تلفن همراه، دوربین، مموری استیک و ... را از خود دور کرده یا به دست های امن نگهبانی بسپارید. حتی همراه داشتن کاغذ و نت برداری ممنوع است!
در محل خزانه جواهرات ملی نخست کیف و وسایل همراه را تحویل می گیرند و سپس محل بلیت فروشی تعبیه شده بنابراین احتمال زیادی دارد که جلوی مامور محترم بلیت فروش دریابید کیف و همه چیز را تحویل داده اید و پول کافی همراه ندارید. لطفا با پول کافی پله های خزانه را به سمت پایین طی کنید.
هزینه ورودی:
دانشجویان و پژوهشگران: ۱۰،۰۰۰ ریال
بازدیدکنندگان داخلی: ۲۰،۰۰۰ ریال
بازدیدکنندگان خارجی: ۱۵۰،۰۰۰ ریال
افراد زیر ۱۲ سال اجازه ورود ندارند.
منبع: تریپ یار
نظر شما