به گزارش سلام نو، روستای خور خوسف در استان خراسان جنوبی از روستاهای هدف گردشگری ایران است. وجود آثار معماری با ارزش از جمله بافت تاریخی و منحصر به فرد به همراه قلعه ها، برج ها، مساجد قدیمی و انواع بادگیرها چشم انداز تاریخی زیبایی به روستا داده و قرار گرفتن در حاشیه کویر لوت ایران از دیگر جاذبه های گردشگری آن می باشد. ویژگی بارز بافت روستا که آن را از بقیه روستاهای دور و بر متمایز می کند، بافت فشرده و بادگیرهای پشت سرهم و کوچه های راسته و عمود بر هم است که در تابستان سایه می اندازد و در زمستان از هجوم بادهای سرد و گزنده جلوگیری می کند. چندین بنای تاریخی این روستا از آثار دوره صفوی است. بافت روستا کاملاً سنتی و تحت تأثیر معماری نواحی کویری است.
روستای هدف گردشگری خور در خراسان جنوبی با توجه به موقعیت جغرافیایی و جاذبه هایی که پیرامون خود دارد، محلی برای استراحت گردشگران و دریچه ای رو به زیبایی های کویر است. خور روستایی از توابع شهرستان خوسف در مسیر بیرجند به طبس، یزد و کرمان است که در بستر دشتی از سنگ های قیمتی شکل گرفته و به عنوان استراحتگاه بین راهی قدیمی، جاذبه های طبیعی و تاریخی را با قدمت طولانی در دل خود از گزند روزگار محفوظ نگه داشته است. هنوز در این روستای کویری می توان بوی کاه گل را از خانه های قدیمی استشمام کرد و از تماشای بادگیرهای گلی لذت برد. خانه‌های گلی با سقف گنبدی، حیاط مرکزی، بادگیرها، اتاق های محاط بر حیاط، هشتی و دهلیز، دیوارهای قطور، حوض و باغچه های میانسرا، به گونه ای هماهنگ و منجسم سازگار با شرایط آب و هوایی و اقلیم روستا طراحی و اجرا شده اند.
تابلوی معرفی روستای هدف گردشگری خور نشان می دهد که منطقه پذیرای ورود گردشگر و مسافرانی است که از جاده کویری بین ۶ استان تردد می کنند. از دروازه ورودی روستا که عبور کنیم دیوارهای کاه گلی که رنگ و لعابی تازه گرفته به چشم می خورد و این مسیر با امتداد در کوچه پس کوچه های باریک روستا ادامه دارد. لابه لای خانه های خشتی و گلی، تاریخ نفس می کشد و هیاهوی کودکان بازیگوشی که در بلندای گنبد ها ایستاده اند و مسافران را تماشا می کنند، نشان از جاری بودن حیات در رگ های خور دارد. مردم خور در زمان های قدیم راهنمایی برای کاروان های شتر بودند و همچنان از گذشته های دور با کویر همنشین هستند.
بافت تاریخی روستای خور متأثر از شرایط اقلیمی و جغرافیایی محیط خود است. خانه های گلی، پوشش گنبدی، حیاط مرکزی، بادگیرها، اتاق های دور تا دور حیاط، هشتی ها و دهلیزها، دیوارهای قطور، حوض و باغچه وسط حیاط به صورت هماهنگ و یکنواخت از ویژگی های معماری خانه های روستای خور بوده که مطابق با اقلیم منطقه شکل گرفته است. تراکم خانه ها و کوچه های پرپیچ و خم و همچنین بادگیرها از شاخص های عمده روستای خور است که جهت مقابله با اوضاع اقلیمی منطقه به وجود آمده است، در بافت خور بناهایی همچون قلعه، آب انبار، مسجد، حسینیه، حمام و خانه های قدیمی وجود دارد که اکثراً متعلق به دوره صفویه است. بافت روستای خور متراکم و در شرق و شمال شرق آن خندقی طبیعی و بزرگ جای گرفته که در زمستان هنگام بارندگی مقدار زیادی آب در آن جمع می شود. روستای خور به دلیل قرار گرفتن در زمین های مسطح از فاصله دور دیده نمی شود و فقط قلعه این روستا به دلیل داشتن ارتفاع زیاد از فواصل بسیار دور خودنمایی می کند.
به گفته معمار اصلی خانه های خشت و گلی دوره اخیر روستا، محل روستا با توجه به سفالهایی که از زیر خاک بیرون می آید تغییرات اندکی داشته، محل کنونی آن در دامنه کوههای آرک و بلنجیر قرار گرفته است. ساکنان اولیه روستا با هوشمندی مکان آنرا به گونه ای انتخاب کرده اند که آب مورد نیاز روستا که تا پیش از لوله کشی روستا از طریق قنات تامین می شده، با شیب مناسبی از طرف کوههای شمال شرقی روستا به سوی روستا سرازیر شود. حوضه آبی قنات به اندازه مناسبی پهن و گسترده است و سبب شده آب آن حتی پس از چندین سال خشکسالی تغییر محسوسی نکند. آب قنات اضافه بر تامین آب نوشیدنی روستا زمینهای کشاورزی و باغهای روستا را نیز سیراب می نماید. خانه های خشت و گلی و ردیف بادگیرها از آرایه های اصلی روستا می باشند. "گوده" که گودی پهن و نسبتا عمیقی است، دور تا دور آبادی را در برگرفته است. گوده نتیجه سالیان دراز خاکبرداری و گود برداری مردم روستا جهت حاصلخیز کردن زمینهای کشاورزی است. با فرارسیدن سرمای زمستان و باران و برف رودخانه های فصلی از دامنه کوه های آرک به راه افتاده و در پایان به گوده می ریزند.
ویژگی‌های جغرافیایی
این روستا از شمال غربی به روستاهای سروآباد و نوغاب، از شرق به پاسگاه خور و مزرعه علی آباد و از جنوب شرقی به پادگان نیروی هوایی محدود می شود. ارتفاع روستای خور از سطح دریا ۱۱۲۵ متر و اقلیم آن گرم و نیمه خشک است. آب و هوای روستا در فصل بهار مطبوع، در تابستان گرم و در زمستان سرد و خشک است.
وجه تسمیه
بدین سبب نام این روستا را خور نهاده اند که بر کرانه کویر است و نامی است که بر شهرها و آبادیهای حاشیه دریا و کویر می نهند. برخی نیز معتقدند در قدیم نام روستا شهر سبز بوده و در پی جنگی که در این روستا در می گیرد نام آن به خون و سپس خور تغییر پیدا می کند.
اقتصاد
بیشتر درآمد مردم این روستا از فعالیت‌های زراعی، دامداری، باغداری و اشتغال در امور خدماتی تأمین می شود. اکثر زنان و دختران روستای خور، ضمن همکاری در فعالیت های کشاورزی، به تولید صنایع دستی به ویژه به قالی بافی می پردازند. همچنین تراش سنگ های قیمتی در این روستا که اخیرا به ثبت ملی رسیده است از دیگر منابع درآمد ساکنان روستا می باشد.
محصولات
محصولات عمده زراعی این روستا مشتمل برگندم، جو، پنبه، کنجد و زعفران است. باغداری رونق نسبی دارد و زردآلو، توت و گردو از مهم ترین محصولات سردرختی آن است. مراتع سرسبز و غنی، موجبات رونق دامداری و تولید شیر، ماست، کره و پنیر را فراهم آورده است.
زبان و فرهنگ
مردم روستای خور به زبان فارسی با لهجه محلی خوری سخن می گویند. مردم این روستا همچنان فرهنگ ناب زندگی بیابانی را برای خود حفظ کرده اند. وجود واحد های پرورش شتر در اطراف روستا نشان می دهد که غذاهای محلی با گوشت شتر در این روستا جاذبه ای دلنشین برای گردشگران است.
آداب و رسوم
مردم روستای خور، مراسم مختلف ملی و مذهبی را به سنت دیرین، برگزار می کنند. از مهمترین مراسم ویژه این روستا می توان به مشعل گردانی در روز عاشورا اشاره کرد، این مراسم اهمیت و جلوه ای خاص دارد. "سنگ درنگ درنگو" از دیگر مراسم آیینی مردم روستای خور است. موسیقی و استفاده از سازهای بادی، در مراسم عمومی روستا رواج دارد. از زیباترین جلوه های موسیقی روستا می توان به رقص چوب بازی، آواها و ترانه های آهنگ آزاد، کنار به خاک، وسط به خاک، پک پک، دست به خواب، پشت و گندم کاری اشاره کرد. دوبیتی خوانی فراقی نیز در این روستا رواج دارد، در این مراسم روستاییان دایره وار می نشینند و هر یک با خواندن یک دوبیتی به بیان هجران و فراق می پردازند. "حیراب–حیراب" نیز از بازی های گروهی و مهیج رایج در میان جوانان این روستا می باشد.
پوشاک محلی
پوشاک اغلب مردم روستای خور، شبیه لباس های مردم مناطق جنوبی خراسان است. لباس مردان شامل کلاه نمدی، مندیل، پیراهن و جلیقه، لباده و شلوار و بعضاً مچ پیچ و گیوه و یا کفش ساده است. زنان نیز از دستمال و چارقد، کلوته (کلاهی که قسمت جلو آن با سکه هایی تزیین شده است)، عرقچین، پیراهن، دالاق، شلیته و چادر استفاده می کنند. بیشتر زنان این روستا، گالش و گرجی و یا کفش ساده می پوشند.
غذاهای محلی
غذاهای محلی روستای خور بسیار متنوع است. پلو خورشت گاو رس، قلور پلو یا بلغو پلو، ساوری پلو، قورمه و خورشت آلو، خورشت ریواس، انواع تاس کباب و خاگینه، انواع آش ها مانند اماج، آش رشته و آش آلو از غذاهای بومی این روستا است. دو نوع قوروت خنک و گرم روستا نیز شهرت فراوان دارند که قوروت خنک را بیشتر در تابستان مصرف می کنند. نان های سنتی این روستا مشتمل بر نان پنیر، نان شاهی، نان ته تغری و جوین است.
سوغات و صنایع دستی
صنایع دستی روستای خور شامل قالی، گلیم و تون است. همچنین سفالگری و ساخت الچیش و دیگر زیورآلات مانند النگو، ایاره، بازوبن، جقه، چوری خلخال خفه بن، دس بن، کشکول و… در روستا رواج دارد.
جاذبه‌های گردشگری روستا
جنگل «نخاب» در نزدیکی خور از شگفتی های کویر است که مسافران این روستا می توانند از جاذبه های آن بهره ببرند. خور همچنین عارضه های طبیعی دیگری دارد که به عنوان معرف خراسان جنوبی در دنیا می تواند برای توریست ها جذاب باشد. از مهم ترین آثار تاریخی روستا می توان به آب انبار دوره صفوی، قلعه، سرای احمد بیک، قنات، دالانه مدال"محمد دال" و رباط قدیمی روستا اشاره کرد. (برای دسترسی به ورودی آب انبار، باید از یک مسیر طبیعی و رسوبی عبور کرد. برخلاف سایر آب انبارها، این آب انبار راه پله ندارد و برای رسیدن به آب آن، عبور از دالانی در زیر کوه ضروری است.) از جاذبه های طبیعی این روستا می توان به آب گرم، چشم انداز کویری و آسمان پرستاره آن اشاره کرد.
روستای خور خوسف در نظر گردشگران
«گابریل» اتریشی و «سون هدین» سوئدی در خاطرات و کتاب های خود از سفر به منطقه خور یاد کرده اند. بسیاری از گردشگران خارجی با استناد به کتاب قدیمی گابریل همان مسیرهای قدیم را در پیش می گیرند که سفر تحقیقاتی را تجربه کنند لذا قطعا در این مسیر به خور نیز خواهند رسید. احساس یکی شدن زمین و آسمان در دور دست بی انتهای دشت، لذتی وصف ناپذیر و جادویی را در سفر به کویر به انسان هدیه می دهد. آنچه در بسیاری از کشورهای جنگلی و باران خیز اروپایی اثری از آن نیست و شاید نکته مهم در استقبال گردشگران خارجی از کویرهای زیبای ایران همین است. سفر به خور و محو شدن در درخشش سنگ هایی که بر دشت عقیق چشم نوازی می کنند، می تواند خاطره ای به یاد ماندنی برای علاقه مندان به کویر باشد.
موقعیت مکانی
روستای هدف گردشگری خور در ۵۰ کیلو متری شهر ستان خوسف واقع در حاشیه جاده بیرجند–کرمان قرار گرفته است. این روستا با مرکز استان حدود ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.
منبع: تریپ یار
نظر شما