به گزارش سلام نو، این مجموعه شامل پنج برکه آب‌انبار مربوط به دوران صفویه است که دارای گنبدهای موزون زیبا و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است، این برکه‌ها دارای چهار دهانه اصلی برای بهره‌برداری از آب بوده است. در گذشته منابع ذخیره آب شیرین شهر بندرعباس از مجموعه برکه‌های باران تامین می‌شده است. در آن جا دستگاه تصفیه ای وجود داشته که با استفاده از آن آب درون برکه و محوطه ی آب انبار را خنک می کرده است.
این مجموعه شامل ۵ برکه یا آب انبار می گردید که دارای گنبدهای موزون زیبا و منحصر به فردی بوده و مصالح آن سنگ و ملات ساروج است ، این برکه ها دارای چهار دهانه اصلی برای ذخیره آب بوده است. این برکه ها در فضای مشجر وسیعی قراردارند.
آمفی‌تئاتر شدن یکی از برکه‌های باران
در محدوده‌ی دیوارهای موزه‌ی خلیج فارس، آب‌انبار دیگری هم دیده می‌شود که وضعیت بسیار بهتری دارد و حداقل هنوز شبیه آب‌انبار است و می‌توان امید داشت که بتواند روزی سر و سامان بگیرد.
این آب انبار در زیر سقف قوسی‌شکلش، سکوهایی برای نشستن در یک فضای مدور با نرده‌های چوبی طراحی شده است. البته گویا ورود به این آب‌انبار حتا برای نظافت هم ممکن نیست، چراکه ورودی آن مسدود شده و حصاری فلزی تمام پنجره‌هایش را احاطه کرده است.
برکه‌های باران
دو آب‌انبار دیگر مجموعه‌ی «برکه‌های باران» خارج از محدوده‌ی موزه‌ی خلیج فارس هستند؛ یکی داخل محوطه‌ای دیوارکشی‌شده و دیگری داخل بافت شهری پشت موزه‌ی خلیج فارس.
دورتادور محوطه‌ی یکی از این دو آب‌انبار، دیوارکشی‌شده . گفته می‌شود این بنا، همان برکه و آب‌انباری است که برای تفریح در اختیار فرح پهلوی، همسر شاه سابق بود.
براساس گفته‌ی راهنمای محلی، این آب‌انبار در اختیار شهرداری است و آنها تا کنون چندبار محوطه را صاف کرده‌اند تا بتوانند از آن استفاده کنند؛ اما باز هم همه‌چیز همان‌طور رها شده است.
آب‌انبار چهارم این مجموعه نیز در بافت شهری پشت موزه‌ی خلیج فارس قرار گرفته است .
دستگاه تهویه‌ی برکه‌های باران
چند متر آن‌طرف‌تر از سقف قوسی‌شکل و مدور این بنا، دیواره‌ی روی برکه کمی خراب شده و موتور برق زنگ‌زده و ازکارافتاده‌ی آب‌انبار در آب سبز لجن گرفته‌ای دیده می‌شود، حتی بقایای زنگ‌زده‌ی دستگاه تهویه بزرگی نیز در کنار دیوار محوطه به‌چشم می‌خورد. راهنمای بومی درباره‌ی دستگاه تهویه و موتور برق زنگ‌زده و خراب این برکه گفت: اینجا دستگاه تصفیه‌ای داشت که با استفاده از آب درون برکه، محوطه‌ی آب‌انبار و داخل قوسی را خنک می‌کرد؛ اما متأسفانه قبل از آن‌که سازمان میراث فرهنگی تشکیل شود، وسایل این دستگاه دزیده شد. دقیقا داستان موتور برق آب‌انبار هم به همین شکل است. طبیعتا می‌توان آنها را درست کرد و به شکل روز اول درآورد؛ اما گویا هزینه‌ی این کار بسیار زیاد است.
اخیرا اقداماتی برای مرمت این مجموعه انجام دادند . سقف‌های کاذب این برکه‌ها دچار آسیب شده و در برخی جاها فروریخته و از بین رفته بود که کار اسکلت‌بندی و مرمت آنها انجام شد.
معماری آب انبارها و برکه های باران
آب‌انبارها نقش مهمی در زندگی روزمره و فرهنگ و اعتقادات مردم مردم هرمزگان داشتند.
بناهایی که با سبک ها و معماری های هوشمندانه و دانش بنیان از دیر زمان برای گذر از مشقت خشکسالی با استفاده بهینه از آب باران ساخته شده اند.
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی ، حکایت از معماری هوشمندانه و دانش بنیان برکه ها دارد.
معماری جذاب و چشم نواز برکه ها در میان دشت های گرما زده و تشنه هرمزگان همچون ستاره ای می درخشد.
پلان برکه های هرمزگان به سه شکل طولی و مستطیلی با طاق آهنی، دایره ای با سقف گنبدی و گرد همچنین به شکل صلیبی ساخته شده اند که از این میان معماری با پلان دایره ای با سقف گنبدی بیشتر است.
معماری به شکل صلیبی ویژگی خاصی دارد و شامل ۵ یا ۴برکه می شود و برکه خونسرخ و برکه دریا دولت در شهرستان بندرلنگه از معروف ترین آنهاست.
برای ساخت برکه ها در گذشته از ساروج و سنگ رودخانه و سنگ مرجان استفاده می شد و امروزه از سیمان و گچ هرنگ نیز استفاده می شود.
ساروج به دلیل مقاومت درمقابل رطوبت و شرجی بالا در دوران گذشته به عنوان روکش برکه ها و نقش عایق مخزن را ایفا می کرد و برای ساخت آب انبارهاو برکه ها اهمیت خاصی داشت.
گفتنی است ساروج یکی از مصالح ساختمانی قدیمی در ایران است که از ترکیب شن ، ماسه ، آهک و سفیده تخم مرغ ساخته می شود.
معماران قدیم در آب انبار ها از سنگ مرجان به خاطر خاصیت ضد پشه ای استفاده می کردند.
وجود حدود ۲ هزار برکه در هرمزگان به عنوان جنوبی ترین استان ایران در دوره های مختلف تاریخی نشان از سنت دیرینه ساخت برکه در میان مردمان جنوب دارد.
مجموعه آب انبارهای موزه، مجموعه برکه های باران ، برکه گرد واقع در محله شاه حسینی شهرستان بندرعباس، برکه بی بی در جزیره قشم، برکه دیوان در شهرستان پارسیان، برکه های ملاو میر پل انگور در شهرستان بندرخمیر، برکه های دریا دولت و پنج برکه و بشاری شهرستان بندر لنگه، برکه های شیخ و کریکی در شهرستان بستک، برکه سنتی ۵ بادگیر جزیره کیش معروفترین برکه های استان هرمزگان هستند.
بیشتر آب انبارهای هرمزگان در شهرستان های بندرلنگه ،بستک و قشم ساخته شده اند.
منبع: تریپ یار
نظر شما