به گزارش سلام نو، موزه زیلو و پلاس میبد در مکان فرهنگی و تاریخی کاروانسرای میبد (سالن شرقی بنا) واقع گردیده که به شماره ۱۶۱۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. موزه زیلوی میبد به عنوان یک موزه تخصصی در چارچوب برنامه های سازمان میراث فرهنگی (معرفی و آموزش) در سال ۱۳۸۱ افتتاح گردید. با دایر شدن این موزه، زیلو به ایرانیان و جهانیان معرفی شد. موزه زیلوی میبد، اولین و تنها موزه زیلو در کشور است.
این بنا میزبان هنر سرپنجه هنرمندان میبدی است که از قرن نهم هجری تا کنون در قالب زیلوهای آبی، سفید و سبز، قرمز نمایان شده است. در این موزه تخصصی زیلوهای موجود به دو گروه زیلوهای قدیم و جدید تقسیم شده اند. تعداد زیلوهای قدیمی به ۵۰ تخته می رسد. یکی از قدیمی ترین زیلوهای آن متعلق به سال ۸۰۸ هجری قمری است که توسط علی بید ابن حاجی میبدی با طرح محرابی و با فنون خاصی نسبت به زیلوهای دیگر از سه رنگ آبی، سفید و قرمز بافته شده است. زیلوهای تاریخی این موزه به همت دوستداران میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی استان گردآوری شده اند.
کارگاه های زنده زیلو بافی و کاربافی نیز از دیگر جاذبه های این موزه به شمار می روند.
زیلو، یکی از کهن ترین دستبافته های ایرانی است که به عنوان زیرانداز مورد استفاده همگان قرار می گرفته است. تار و پود زیلو از نخها و الیاف پنبه ای و بافت آن در عین سادگی اولیه، نسبتاً پیشرفته و از فنون ویژه ای برخوردار است.
برخلاف فرش که بافت آن بیشتر در محیطهای عشایری و سردسیر رواج یافته، بافت و بهره برداری از زیلو بیشتر در مناطق شهری و روستایی به ویژه در مناطق گرم و خشک مرسوم بوده است.
به گواهی گزارشهای تاریخی، بافت زیلو از دیرباز در استانهای فارس و خراسان و آذربایجان و نواحی پیرامون کویر رایج بوده است و در استان یزد بیشترین و بهترین زیلوها را در منطقه میبد می بافته اند که از آنجا به اقصی نقاط کشور می فرستاده اند.
در روزگار گذشته، زیلو علاوه بر مصارف خانگی در اماکن عمومی به ویژه مساجد، مدارس و زیارتگاه ها و اماکن متبرکه بسیار مورد استفاده قرار میگرفته است و هنوز هم کمتر مکان عمومی قدیمی است که نمونه هایی از زیلوی میبد در آن یافت نشود.
متأسفانه در سالهای اخیر، با رواج موکت و کفپوشهای دیگر، بازار این دستبافته ارزشمند و بادوام ملی از رونق افتاد و دشواریهای فروش به اضافه پاره ای دشواریهای تولید، موجب شد که این هنر- صنعت در آخرین پایگاه تاریخی خود (شهرستان میبد) دستخوش بحران جدی و تهدید کننده گردد. از سوی دیگر شمار قابل توجهی از زیلوهای تاریخی و نفیس میبد که همه از سرمایه های ملی و هنری ایران هستند،از قرنها پیش در شهرها و روستاهای کشور پراکنده اند که در مورد آنها بیم همه نوع آسیب و آفتهای گوناگون وجود دارد.
واقعیتهای یاد شده زمینه یک سلسله نگرانی و به دنبال آن چاره اندیشی برای احیاء و پایداری این هنر - صنعت در شهر تاریخی میبد گردید. از ده سال پیش اندیشه تأسیس موزه زیلوهای تاریخی شکل گرفت و همزمان کوششهایی در سازمان میراث فرهنگی استان یزد و شهرستان میبد آغاز شد.
این هدف با در نظر گرفتن سه زمینه اصلی تحقق یافت: ۱-آماده سازی مکان موزه (کاروانسرای میبد): بنای موزه کاروانسرایی قدیمی است که توسط میراث فرهنگی کشور در طی پنج سال مرمت شده است. این کاروانسرا در مجموعه کاروانی میبد، واقع در بلوار قاضی میرحسین قرار دارد. ۲- بازآفرینی نگاره های سنتی (کارگاه موزه): نگاره های زیلو که تعداد آن به هشتاد عدد می رسد، توسط استاد کار برجسته زیلو (استاد حبیب باغستانی) در کارگاه موزه زیلوی میبد در حال احیاء و بازآفرینی است. ۳- گردآوری زیلو های نمونه: این نمونه ها با تلاش فراوان مسئولین فرهنگی شهر از مساجد شهرستان میبد و دیگر شهرستانهای استان و بعضاً خارج از استان گردآوری گردیده و جهت بازدید علاقه مندان به نمایش گذاشته شده است. این نمونه ها که تعدادشان به پنجاه و پنج تخته میرسد از نفیس ترین نمونه های زیلوی قدیمی میباشند که قدیمی ترین آن زیلویی است متعلق به مسجد جامع میبد که بر روی آن تاریخ ۸۰۸ هجری قمری بافته شده و قدمتی ۶۱۵ ساله دارد. نفیس ترین زیلوی میبد متعلق به قرن ۱۲ هجری قمری است که بر روی آن ۲۴ سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ ۱۱۱۸ هجری قمری نقش بسته است.
زیلوهای جدید که در اندازه های کوچک می باشد در سال های اخیر در قسمتی از موزه و کارگاهی که جهت احیاء نگاره های زیلو تاسیس شده است بافته شده اند.
منبع: تریپ یار
نظر شما