به گزارش سلام نو، غارهای نادر و تاریخی گلستان که در دل شهرستان نیر واقع شده اند از جاذبه های مهم گردشگری استان اردبیل به شمار می روند. این منطقه سرسبز با منظره های چشم نواز و آب و هوای خنک و معتدل به ویژه در فصل تابستان مورد توجه گردشگران است. غار تاریخی گلستان در تاریخ ۱۵/۱۰/۸۷ با شماره ثبت ملی ۲۴۳.۸ به عنوان اثرملی ثبت گردیده است. این غار کم نظیر دستکند که در دامنه جنوبی کوه موسوم به قروچی داغی واقع شده روستای گلستان را در منطقه ممتاز کرده و علاقمندان به آثار تاریخی و باستانی را از طرفداران بازدید از این روستا قرار داده است.
روستای گلستان در ۱۰ کیلو متری شهر نیر قرار دارد. غیراز طبیعت زیبا و دره سرسبز و چشمه ساران متعدد، این روستا دارای یک محوطه تاریخی منحصر به فرد با یک غار نظامی زیرزمینی کنده شده در دل تپه ای خاکی بنام قروقچی می باشد که نظر هر رهگذری را به خود جلب می کند. این غارهای دستکند متعلق به دوران اشکانی تا ایلخانی است بطوریکه در دوره اشکانی شکل گرفته اما دوره ایلخانی دوران اوج گسترش شکل گیری این غارها بوده است. این غارها اغلب جنبه امنیتی در برابر حمله دشمنان داشته و می توانسته دژی محکم در برابر حملات نظامی باشد. وجود سنگ های آتشفشانی قابل تراش و کنده کاری در دامنه کوه سبلان در شهرستان هایی نظیر مشگین شهر، نیر و سرعین سبب ایجاد چنین غارهای امنیتی شده است. غار و پناهگاه دارای مدخل هائی می باشد که تنها ورود از مدخل غربی آن میسر است.
در ایجاد غار گلستان از فن و شگرد خاصی استفاده شده، مدخل ورودی غار باریک و تنها برای عبور یک نفر حفر گردیده که منتهی به یک فضایی بزرگ است که خود این فضا بوسیله دالان هایی باریک به اتاق های دیگر در طبقات بالا و پائین متصل می شود. این غار احتمالا از متعلقات یک قلعه تاریخی است که هنگام یورش دشمن از آن استفاده می شده است، کاوش و مطالعات باستانشناسی در مورد قدمت و موارد استفاده و شناسایی سایر راه های ارتباطی و ورودیها و انتهای غار هنوز ادامه دارد. سفال هایی با لعاب قرمز رنگ و نخودی و ظروف سفالی حاوی غذا و قطعات اعضای گوسفند و غیره بیانگر سنت تدفین قبل از اسلام و استقرار طولانی در دوران تاریخی قبل از اسلام در این منطقه می باشد. این منطقه در تاریخ ۹/۳/۸۸ با درجه استانی به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری شهرستان نیر مورد تصویب دولت قرار گرفت و در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است.
مشخصات داخلی غار
تالار دارای فضایی مستطیل شکل و سقف قوسی شکل است. به طور کلی این غار و پناهگاه نظامی دارای تالاری به ابعاد ۱۸ متر طول و ۴ متر عرض و ارتفاع ۱٫۷۰ می باشد. در این مجموعه ۱۰ اتاق معمولی وجود دارد که دارای تاقچه هایی جهت قرار دادن وسایل روشنایی و سکوهایی جهت گذاشتن سایر وسایل است. عرض اتاق ها معمولا حدود ۳ متر و طول آنها از ۳ تا ۱۰ متر متغیر است، این مجموعه دارای ۹ تونل مواصلاتی است که برخی از این تونل ها طولانی و برخی کوتاه می باشند. همه اتاقها دارای ورودی تونلی شکل هستند که همانند سقف اتاقها قوسی بیضوی دارند. ورودی اتاقها به عرض ۷۰ الی ۸۰ سانتیمتر و ارتفاع ۸۰ الی ۹۰ سانتیمتر و دارای حاشیه و قاب بندی قوسی شکل هستند به عمق حدود ۲۰ سانتیمتر که جهت نصب و نگهداری درب است. برخی از این اتاق ها دارای تونل های مواصلاتی به سایر اتاق ها می باشند و برخی نیز بن بست هستند. تونل ها به ندرت دارای مسیر مستقیم و هم سطح هستند بلکه عمدتا دارای مسیر سراشیبی منتهی به اتاق ها می باشند.
مخفی‌گاه
یکی از نکات جالب در اتاق شماره ۱۰ است که یک شگرد مهندسی نظامی در زمینه استتار و اختفاء دارد. چندین تاقچه بزرگ در جدارهایش کنده شده که داخل این اتاق دقیقا در گوشه ناپیدای کف تاقچه دهانه چاهی تقریبا به قطر ۵۰ سانتیمتر دیده می شود که خود ورودی یک فضای نسبتا وسیع و مستقل را تشکیل می دهد. ورودی آن مطلقا در معرض دید نیست و سعی گردیده که نه با راه رفتن و نه با معاینه دیوارها نتوانند به لحاظ ارتعاش و تولید صدای خاص جای این فضای مخفی را تشخیص دهند. در داخل این پناهگاه نظامی زیرزمینی ۷ عدد چاه شناسائی شده که برخی از آنها چاه هایی جهت به دام انداختن مهاجمان احتمالی هستند برخی نیز مدخل گذرگاه هایی به منظور کنترل نمودن و نیز سخت نمودن راه نفوذ کنند گان احتمالی حفاری شده اند. عمق چاه های منفرد حدود ۳ متر و عمق چاه های گذرگاه حدود ۲ متر است همه این چاه ها دارای طرح و اندازه تقریبا یکسانی است که با قرار دادن در پوش مخصوص از بیرون و داخل در مواقع لزوم بسته می شده است. شکل این چاه ها همگی گنبدی است که اجازه بیرون آمدن را به فرد نمی دهد و در مواقع عادی نیز به عنوان انبار می توانسته کاربرد داشته باشد. این پناهگاه نظامی زیرزمینی بیانگر هوشمندی و مهارت فوق العاده پدید آورندگان آن در روزگار باستان است، ورودی های باریک که تنها منبع نورگیر آن هستند، فضای تاریک داخلی و وجود چاه های منفرد با کاربرد تله ای شکل و سایر فضاهای کشف نشده امکان استفاده از آنرا برای بازدید کنندگان بدون افراد آشنا به محل و تجهیزات ایمنی و روشنائی مشکل می نماید.
موقعیت مکانی
این غار باستانی و تاریخی در دل روستای گلستان که در فاصله ده کیلومتری شهرستان نیر و ۴ کیلومتری جاده نیر به اردبیل واقع شده قرار دارد.
منبع: تریپ یار
نظر شما