همدان با نام تاریخی هگمتانه نخستین پایتخت اولین پادشاهی شناخته شده ایرانی، یعنی حکومت مادها است. البته ظاهرا پیش از حضور آریایی‌ها نیز همدان یکی از مرکز تجمع انسان‌ها بوده و مورد تاخت و تازه آشوریان نیز قرار گرفته است. این شهر اهمیت خود را در طول تاریخی حفظ کرده و در دوران هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز از پایتخت‌های ایران به حساب می‌آمده.
به گفته هرودوت، مورخ مشهور یونانی همدان را نخستین شاه ماد، دیاکو ساخته است. او بود که دستور ساخت و سازهای گسترده در این شهر را داد و ۷ دژ مشهور به قصر هفت‌حصار و کاخ‌های شاهی را شکل داد. با این همه امروز قدیمی‌ترین آثار باستانی یافت شده در همدان مربوط به دوره هخامنشیان است و چیز چندانی از حکومت مادها باقی نمانده. البته برخی اسناد تاریخی یزدگرد یکم را سازنده همدان دانستند، مسئله‌ای که خبر از اقدامت مهم او می‌دهد.
همدان با وجود اینکه دیگر هیچگاه به اهمیت اولیه دوره ماد باز نگشت، اما هیچ گاه اهمیت خود را از دست نداد. در حمله اعراب به ایران آن‌ها بعد از فتح نهاوند، فتح همدان را دومین پیروزی بزرگ خود می‌دانستند.
همدان در طول تاریخ خود مقاومت و سرکوب‌های بسیاری را تجربه کرده و از مغولان تا والیان عثمانی بر این شهر هجوم آورده و دست به کشتار مردم آن زده‌اند.
اقلیم و مردم همدان
همدان از شهرهای بادخیز و خنک ایران است و به همین جهت در تابستان به شدت مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد. کوه الوند که معروف‌ترین کوه منطقه غرب کشور است در جنوب و غرب همدان قرار داد. این کوه دارای منابع سنگ گرانیت است و از سنگ‌های آن در صنایع مختلف از جمله صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شود.
همدان از شهرها و استان‌های چهار فصل ایران است و بهاری دل‌انگیز و سرشار، تابستانی خنک، پاییزی طلایی و زمستانی جان‌دار و برفی دارد، مزیتی که برای گردشگران جالب است.
گویش اکثریت مردم شهر همدان، فارسی با لهجه همدانی است، هر چند در مناطقی زبان ترکی هم رایج است. یکی از ویژگی‌ها تاریخی مردم همدان تاکید آنان بر حفظ آداب و رسوم خود است، مسئله‌ای که باعث حفظ زبان آنان نیز شده.
امروز هرچند اکثریت مطلق مردم همدان شیعه دوازده امامی هستند ولی روزگاری اقلیت‌های مذهبی مثل یهودیان حضوری پررنگی در این شهر داشتند. این جمعیت چنان بود که یهویان مدارس مذهبی، کنیسه‌ها و راسته‌ای به نام خود در بازار شهر داشتند.
هنری بایندر سیاح فرانسوی با اشاره به این مسئله به حضور یهویان در همدان اشاره می‌کند و می‌نویسد:
در حقیقت شهر همدان که در زمان حکومت صفویه دوباره آبادی یافته، چیزی جز یکی از شهرهای درجه دوم نیست. جمعیت آن در حدود سی هزار نفر است که بیشتر آن‌ها یهودی هستند.
همدان؛ خانه مشاهیر ایران
مشهورترین چهره تاریخی همدان را باید ماندانان، مادر کوروش هخامنشی و دختر آخرین پادشاه ماد دانست، زنی که نقشی اسطوره‌ای در تولد یکی از موثرترین شاهان ایران دارد.
باباطاهر از شاعران نامدار قرن چهارم هجری، عین القضات همدانی از قضات مشهور تاریخ و عارف برجسته‌ای که به دار آویخته شد، خواجه رشیدالدین فضل‌الله از وزرا، دانشمندان و پزشکان صاحب‌نام قرن ششم و هفتم هجری، میر سید علی همدانی از عرفا و رهروان سیر و سلوک قرن هفتم هجری و میرزاده عشقی شاعر و ادیب آزادی‌خواه ایران از جمله مشاهیر همدان هستند.
از چهره‌های معاصر همدان می‌توان به آیت‌الله حسین نوری همدانی مرجع تقلید شیعه، احسان یارشاطر از ایرانشناسان برجسته و بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا، ویگن دِردِریان از پیشگامان موسیقی پاپ ایران و فضل‌الله زاهدی، نخست وزیر شاه پس از حذف مصدق با کودتا اشاره کرد.
همدان قطب تاریخ ایران
نمی‌شود اولین پایتخت ایران باشی و از نظر تاریخی جذاب نباشی. همدان یکی از مراکز صنعت گردشگری و صنایع‌دستی کشور است و بخشی از این مرکزیت را مدیون ظرفیت‌های تاریخی خود است. در ادامه با هم برخی از جذاب‌ترین نقاط تاریخی همدان آشنا می‌شویم.
شهر باستانی هگمتانه
شهر باستانی هگمتانه در تپه‌هایی در مرکز شهر همدان و در خیابان اکباتان قرار دارد و از معدود نشانه‌هایی است که از هگمتانه کهن باقی مانده است. بسیاری این منطقه را از ارزشمندترین مناطق تاریخی جهان می‌دانند که می‌تواند به کشف آثاری از دوران پیش از ماد هم منجر شود.
آرامگاه ابن سینا
ابن سینا اهل همدان نبود، اما بخشی از دوران اوج زندگی خود را در همدان گذراند و در همین شهر بدرود حیات گفت. آرامگاه ابن سینا بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن سینا است. این آرامگاه هر چند قدیمی‌ترین بنای تاریخی همدان نیست، اما معروف‌ترین بنای تاریخی مرکز شهر همدان است. ساختمان اولیه آرامگاه در زمان قاجاریه ساخته شد، اما در دوران پهلوی با الهام از برج گنبد قابوس این بنا تکمیل شد و به مرور به عنوان یکی از نمادهای همدان شناخته شد.
کلیسای گریگوری استپان و کلیسای آنجلی
کلیسای گریگوری استپان و کلیسای آنجلی دو میراث مسیحیان برای همدان هستند. کلیسای گریگوری استپان در سال ۱۶۷۶ میلادی توسط مهاجران و تجار ارمنی همدان ساخته شد و کلیسای آنجلی مربوط به دوران قاجار است.
آرامگاه استر و مردخای
آرامگاه استر و مردخای نه تنها یکی از مهم‌ترین آثار باقی مانده از یهودیان همدان است، بلکه یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان به حساب می‌آید و برای تمام آنان شناخته شده است. ماجرای استر و مردخای نیز با تاریخ، اسطوره و افسانه گره خورده است.
جاذبه‌های گردشگری همدان
همدان طبیعت جذاب، ساده و دلنوازی دارد و می‌تواند همیشه شما را شگفت زده کند. مشهوترین جاذبه طبیعی این شهر را باید غار علیصدر دانست که یکی از مشهورترین جاذبه‌های طبیعی همدان و ایران است. این غار آبی، طولانی‌ترین مسیر قایق‌رانی درون غار در جهان را دارد و با زیبایی‌های خود شما را شگفت زده می‌کند.
دره مراد بیگ بزرگ‌ترین دره کوهستان الوند است و منطقه‌ای بکر است که در دل خود دره‌های جذابی را جای داده است. دشت میشان نیز از دیگر دشت های زیبا و سرسبز در دامنه کوه الوند است، دشتی که روزگاری محل گذر عشایر بوده است.
نظرات