به گزارش سلام نو، په مارلیک یک محوطهٔ باستانی در کرانهٔ خاوری سفیدرود و در درهٔ «گوهر رود» از توابع رودبار در استان گیلان است. تپه مارلیک بقایای به جای مانده از تمدن باستانی بیش از ۳۰۰۰ ساله است. پژوهشگران گمان می‌برند که این تپه آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان مردمان این تمدن بوده‌است.
تپهٔ مارلیک تا سالهای دههٔ ۱۳۴۰ تمدنی ناشناخته بود. در این سال دره گوهر رود توسط یک تیم باستان شناس ایرانی به سر پرستی دکتر عزت‌الله نگهبان کاوش شد. در این دشت تپه‌های باستانی زیادی وجود دارند که ۵ تپه مارلیک، زینب بیجار، دور بیجار، پیلاقلعه و جازم کول از همه مهمتر هستند.
تپه مارلیک یکی از ۵ تپه باستانی است که در دره گوهررود در اطراف رودبار واقع شده‌اند؛ دره‌ای خوش آب و هوا که برای سال‌ها محل سکونت اجداد ثروتمند گیلانی‌ها بوده. زینب بیجار، پیلاقلعه، دوربیجار و جازم کول، بقیه این تپه‌ها هستند.
در پاییز سال ۱۳۴۰ش، هیاتی به سرپرستی دکتر عزت‌الله نگهبان جهت بررسی و تحقیق عازم منطقه رحمت‌آباد رودبار شد. این حفاری که به مدت ۱۴ ماه از پاییز ۱۳۴۰ تا آخر پاییز ۱۳۴۱ ادامه داشت، منجر به پیدا شدن ۵۳ آرامگاه به طور منظم و پراکنده در سطح تپه شد. این آرامگاه‌ها عموما از سنگ و گل ساخته شده بودند.
در ساخت این آرامگاه‌ها از تخته سنگ‌های بزرگ طبیعی که در سطح تپه وجود داشته، استفاده شده. در بعضی قسمت‌ها هم از سنگ‌های زرد رنگی استفاده شده که از ۱۵کیلومتر دورتر و از دره کوری روخان به این محل انتقال یافته‌اند.
حفاری تپه مارلیک برای دکتر نگهبان و همکارهایش یک دردسر بزرگ بود. از درگیری‌ها و بی‌مهری‌های اهالی روستا که به تحریک قاچاقچی‌ها انجام می‌شد، تا تهمت‌ها و دردسرهایی که باعث و بانی‌اش مقام‌های دولتی بودند و به دادگاهی شدن دکتر و همکارهایش کشید؛ دردسری بزرگ که به نتیجه‌اش می‌ارزید.
در گذشته، تپه مارلیک محل زندگی مارها و موش‌ها بود و بعضی معتقدند این محل به این خاطر مارلیک نام گرفته. بعضی‌ها می‌گویند مارلیک تغییر یافته مارد لیک به معنای قوم مارد است.
از این منطقه تعداد زیادی ظروف و اشیای سیمین و زرین به دست آمده که نشانگر ثروت فراوان ساکنان آن است. قدمت این آثار به حتی بیش از ۳ هزار سال پیش یعنی اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد مسیح می‌رسد.
ماردی‌ها - اقوام ساکن مارلیک - مردگان‌شان را با لباس رسمی و تزئینات کامل روی تخته سنگ و به پهلو قرار می‌داده‌اند. در این حالت زانوها اندکی خمیده می‌شدند. همراه مردگان، ظروف تشریفات مذهبی، مجسمه‌ها، زیورآلات، اسلحه، ابزار و ادوات، ظروف و ادوات آشپزخانه، مدل و نمونه ادوات مختلف و اسباب‌بازی کودکان دفن می‌شد. این امر نمایانگر هویت و حرفه صاحب آرامگاه و عقاید مذهبی اقوام ساکن در محل بود.
به جز این اشیا، آثار و ادوات جنگی از جنس مفرغ مانند: خنجر، پیکان، سرنیزه و نیز وسایل تزئینی مانند: گوش پاک‌کن، ناخن پاک‌کن، گوشواره، دستبند، گردنبند، پیشانی‌بند، موبند، سنجاق سر و همچنین ادوات و وسایل مورداستفاده نظیر ظروف، دوک نخ ریسی، دیگ، ملاقه، سیخ کباب، ظروف سفالین، پیکرک‌ها و مجسمه‌های سفالین و فلزی در مارلیک یافت شده‌اند. وسایل رزمی مانند: خنجر، شمشیر، سرنیزه، سرگرز، مچ‌بند، بازوبند رزمی و تیردان مفرغی بیانگر جنگجو بودن این اقوام است.
یکی از کشفیات مهم این تپه، ۲ مهر استوانه‌ای است که روی آنها به خط میخی نقش شده است. این مهرها به باستان‌شناسان برای تشخیص خط و تاریخ مارلیکی‌ها بسیار کمک کرده است.
در تپه مارلیک آثار مفرغی، موزاییک و بدل چینی، مجسمه و مهر یافت شده است.
جام مارلیک
جام مارلیک جامی از زر ناب و به ارتفاع ۱۸ سانتیمتر است. ارتفاع نقش‌های برجسته جام به ۲ سانتیمتر می‌رسد. نقش میانی جام درخت زندگی است که در هر دو سوی درخت ۲ گاو بالدار که از درخت بالا می‌روند. هویت ایرانی سازندهٔ این جام از نمایش نیم رخ بدن حیوان‌ها و سر آنها از رو به رو آشکار است. در کفّ این جام گلی نقش بسته که در میان آن یک خورشید با شعاع منظم نقش بسته‌است.
اسکناس‌های پانصد ریالی ایران بعد از تأسیس بانک مرکزی با تصویری از نقش جام مارلیک چاپ و نشر می‌شد. نقش جام مارلیک از سال ۱۳۴۱ هجری شمسی تا سال ۱۳۵۸ بر یک سوی این اسکناس‌ها جاپ می‌شد.
منبع: ترپ یار
نظر شما