به گزارش سلام نو، روستای هدف گردشگری افین شهرستان زیرکوه از روستاهایی است که در دل خود بناهای تاریخی متعدد و جاذبه های زیبای طبیعی جای داده است. مسجد جامع، قلعه، بافت تاریخی، کاروانسرا، آسیاب آبی، برج ها و همچنین طبیعت جذاب و باغهای بزرگ زرشک از بهترین مناطق گردشگری این روستا در شهرستان زیرکوه هستند. در میان آثار بی نظیر تاریخی و طبیعی روستای افین، مسجد جامع تاریخی این روستا چون نگینی می درخشد و چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. مسجد جامع افین مسجدی تک ایوانی است و از معماری بسیار دقیق و هنرمندانه برخوردار است.
فضاهای مسجد شامل ایوان اصلی شبستان های شرقی و غربی و قسمت های مختلف دیگر است که کتیبه ای به خط ثلث از سوره هل اتی بر ایوان آن نقش بسته است. این مسجد در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است بسیاری از آثار تاریخی و نفایس معماری شهرستان زیرکوه به دلیل زمین لرزه ها از بین رفته و تنها دو اثر شاخص این شهرستان مسجد جامع افین و رباط زردان همچنان سرپا باقی مانده است.
مسجد جامع افین را می توان از نظر سبک معماری و ظرافت، یکی از زیباترین مساجد خراسان جنوبی قلمداد کرد. مهم ترین شاخصه معماری این اثر تاریخی ایوان آن است که بر اثر عوامل طبیعی و انسانی آسیب بسیاری دیده است و سقف خود را از دست داده است. از آنجایی که این اثر تاریخی فاقد کتیبه تاریخ دار است بر مبنای شواهد معماری آن را منسوب به دوره تیموری می دانند. برخی معتقدند این بنا در دوره سلجوقی ساخته شده و بعدها از جمله در دوره تیموریان بازسازی شده است.
معماری
بنای فعلی مسجد به صورت خرابه ای درآمده که دیواره ها به همراه گلدسته های اطراف ایوان باقی مانده است. مسجد جامع افین همانند مسجد جامع قاینات دارای یک ایوان اصلی و بزرگ در وسط و دو شبستان در اطراف ایوان است، از میان گلدسته ها راهرویی پله ای وجود دارد که می توان به طبقات بالایی مسجد رفت. نمازخانه و محل عبادت خواهران و برادران جدا از هم بوده و تعداد پانزده رواق در اطراف صحن قرار داشته است. این مسجد تک ایوانی است و از معماری بسیار دقیق و هنرمندانه برخوردار است. فضاهای مسجد شامل ایوان اصلی شبستان های شرقی و غربی و قسمت های مختلف دیگر است. دورا دور ایوان کتیبه ای به خط ثلث از سوره هل اتی نوشته شده و نام بانی و معمار مسجد عمل استاد فخر الدین قاینی مظلومانه بر بالای محراب مشهود است. گنبد اصلی مسجد یک پوسته و به سادگی و زیبایی هنرمندانه ساخته شده است. در داخل ایوان، محراب با تزئینات گچی دیده می شود. در دو جبهه شرقی و غربی بنا دو مناره دارای نقوش زیبای آجری است. این مناره ها تا ارتفاع ۵ متری به شکل ۶ ضلعی بوده که تا چندی قبل صدای موذن از آن به گوش می رسید. منبر مسجد آجری و زیبا و جالب است که در انتهای ایوان و در کنار محراب اصلی قرار دارد. تزئینات به کار رفته بر روی منبر آجری شامل گچ بری های ظریف انواع گره سازی و گل بوته اسلیمی است. ایوان اصلی توسط عوامل انسانی و در اثر زلزله ۷۶ از بین رفته بخش هایی هم اکنون با همت میراث فرهنگی بازسازی و مرمت شده است.
مقاوم‌سازی در برابر زلزله
در سال ۱۳۹۳ ساماندهی محوطه بیرونی مسجد به منظور فراهم آوری محیطی برای ارتقای کارکردهای اجتماعی این مسجد که قلب فرهنگی این روستا محسوب می شود؛ با مصالح سنتی سنگ لاشه و سنگ قلوه بر مبنای گره شمسه هشت و چلیپا و بر اساس طرح گچ بری های شاه تویزه ایوان، گرته برداری شد. همچنین سه مورد از گره های شمسه برای ارتقای کیفیت بصری به باغچه سکوی نشیمن در اطراف آن تبدیل شد. در سال ۱۳۹۵ کار اجرایی مرمت این اثر تاریخی یایان یافت.
سایر جاذبه‌های گردشگری افین
- قلعه افین: در داخل بافت تاریخی روستا قرار دارد و دارای پلان دایره ای شکل و یک ورودی بزرگ با در سنگی است. سنگ در قلعه دارای ضخامتی برابر ده سانتی متر و قطر آن نیز بیش از یک متر و نیم است. قلعه دو خروجی دارد که در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می گرفته است.
- قلعه کوه: این قلعه بر فراز کوهی واقع شده و از جنوب غرب به شمال شرق کشیده شده است. از اجزاء و عناصر معماری قلعه که قابل تشخیص است می توان به برج، حصار و آب انبار اشاره کرد.
- آسیاب آبی: افین در گذشته پنج آسیاب آبی داشته که امروزه فقط یکی از بناها سالم مانده و از سایر آسیاب ها خرابه هایی بر جای مانده است. آسیاب اصلی افین که در ورودی روستا قرار گرفته در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
- مزار چهار گنبد: وجه تسمیه این مزار به دلیل داشتن چهار گنبد کوچک بر بالای مزار است. این مزار آرامگاه امامزاده عمروبن داوود (ع) از احفاد حضرت ابوالفضل العباس (ع) است که احتمالا با چند واسطه نسبش به عباس بن امیرالمؤمنین (ع) می رسد.
موقعیت مکانی
روستای افین در ۱۷۳ کیلومتری بیرجند، بخش زهان، دهستان افین، ۳۵ کیلومتری شمال غرب حاجی آباد واقع شده است. مسجد جامع افین نیز در بخش میانی روستا قرار دارد.
مسیر دسترسی
مسیر ۱: بیرجند–زهان -افین.
مسیر ۲: بیرجند-قاین-اسفدن-افین
منبع: تریپ یار
نظر شما